|
Mustafa Itrî İle İlgili Bir Belge de Bizden

Murat Bardakçı, Habertürk''teki 6 Mayıs tarihli yazısında, Itri ile ilgili olarak bazı belgeleri bulduklarını, ancak, bugüne kadar ismi dışında hakkında söylenen ve yazılanların hemen hemen hiçbirinin doğru olmadığını ifade etmiştir. Bu meyanda gerek doğum ve vefat tarihleri gerekse mesleği hakkında söylenenlerin de gerçeği yansıtmadığın,ı hele esirciler kethüdalığı yaptığına ilişkin hiçbir kaydın bulunmadığını yazmaktadır.

Gerçekten de Itri hakkında az şey bilinmekte, doğum tarihi sadece tahmin edilebilmektedir. Ancak, Itri ile ilgili kendi çağdaşları ve dönemine yakın sayılabilecek kaynaklarda çeşitli kayıt ve bilgilere rastlanılmaktadır. Bu konuda çağdaşı ve yakın dönemi sayılabilecek Şeyhî Mehmed Efendi''nin (Vefatı: 1144/1732-1732) Şekâik-i Nu''maniyye''nin Zeyli, Atâî''nin Zeyli olan Vekâyiu''l-Fuzalâ''sı; Kadıasker Sâlim Efendi''nin (Vefatı: Muharrem 1156/Şubat-Mart 1743) Tezkiretu''ş-Şuarâsı; 67. Şeyhülislâm Ebu İshak İsmail Efendizâde Mehmed Es''ad Efendi ''nin, (Vefatı:1166/1752) Hanende ve Musiki üstadları Tezkiresi olan "Atrabu''l-sâr Fi Tezkireti Urefâi''l-Edvâr"ı; Müstakimzâde Süleyman Saadeddin''in (VefatI:1202) "Tuhfe-i Hattâtîn" ve Mecelletu''n-Nisâb adlı eserlerinde mesleği ve vefat tarihi dahil çeşitli kayıtlara rastlamak mümkün..

Bu kayıtlardan yola çıkarsak, asıl adı Mustafa olup, hayatı hakkında az şey bilinmektedir. Tahminen Miladi.1630-1640 yılları arasında Mevlânakapı-Yayla mahallesinde doğmuştur. Buhûrîzâde lakabı ile anılmıştır. Şiirlerinde Itrî mahlasını kullanmıştır. Devrinin en önde gelen musiki üstadı olmuş, hanendelik ve besteleriyle şöhret bulmuştur. Sultan IV. Avcı Mehmed devrinde padişahın iltifatına mazhar olmuş, sarayda hânende ve Enderun''da musiki hocası olarak vazife almıştır. Uzun zaman musiki hocalığı ve hânendelik yaptığı gibi, kendi arzıhali üzerine padişah tarafından İstanbul Esirciler Kethüdalığı ile de vazifelendirilmiştir.1 Esirciler kethüdâlığınının kendisine tevcih olunduğunu belirten 11 Zilka''de 1086 (27 Ocak 1676) tarihli buyurıldı Başbakanlık Osmanlı Arşivi''nde (BOA) yer almaktadır:

"İstanbul Esirciler Kethüdalığı''nın uhdesine tevcihi istirhamına dair Mustafa imzasıyla Rikâb-ı Hümayun''a takdim edilen arzıhâl üzerine sadır olan hatt-ı hümayunu mübelliğ buyuruldı:

BOA

İE.TCT.

2/232

11/Za/1086

Buyuruldı

Bâ Hatt-ı Hümâyun

Esîrciyân-ı İstanbul Kethüdâlığı

Kudvetu''l-emâsil ve''l-akrân Mustafa zîde kadruhu Rikâb-ı Hümâyun''a arz-ı hâl sunup Harem-i Hümâyun hüddâmına musıkî ta''lîm idüp huzûr-ı hümâyun-ı pâdişâhîde küllî hidmeti sebk idüp her vechile müstehakk-ı inâyet ve sezâvâr-ı âtıfet olmağla zikrolunan kethüdâlık kendüye verilmek bâbında inâyet recâ itmeğin seksen altı senesi tamâmından sonra sitâne''nin esîrciler kethüdâlığı tevcîh olunup sonradan mevâni''i ve adem-i takayyüdüzuhûr ider ise gene istîzân idüp azl oluna ve bu hatt-ı hümâyun-ı saâdet-makrûn sâdır olmağla mucebince tevcîh olunmak buyuruldı."

Yukarıda alıntıladığımız BOA''daki bu belgeye göre isminin Mustafa olduğu, Harem-i Hümayun hüddâmına musiki tâlim ettirdiği ve kendi arzıhâli üzere İstanbul Esirciler kethüdalığı vazifesi ile görevlendirilmiş olduğu kesinleşmektedir. Yukarıda adlarını belirttiğimiz kaynaklar bu vazifeyi sürdürürken vefat ettiğini kaydetmektedirler.Bu kaynaklar Itrî''nin vefat tarihi olarak Hicrî 1123 veya 1124 kaydını vermişlerdir. Bu farklılık da, 1123 Zilhiccesi sonu veya 1124 Muharremi başında mı (Her ikisi de Milâdi Şubat 1712''ye tekabül etmektedir) vefat ettiği belirlenememiş olmasından kaynaklanmıştır.

Itri''nin mezar yerine gelince Şeyhi Mehmed Efendi "bin yüz yirmi üç (1123) tarihinde âlem-i ukbâya hirâm eyleyüp Mevlevîhâne Yeni Kapusı hâricinde defnolundu" (Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyî, 1989:3/468-469) derken, Müstakimzâde de Mecelletu''n-Nisâb''da "1123 senesinde vefat edip, Mevlevihâne Yenikapısında defnedildi" demektedir. (Müstakimzâde, 1210:320b)

Not
: Itrî ile ilgili hazırlamış olduğumuz kapsamlı bir araştırma makalesi, UNESCO''nun ilan ettiği "Itri Yılı" çerçevesinde yayınlanacaktır.

1 Şeyhî Mehmed Efendi, Şekâik zeyli''nin Zeyli olan Vekâyi''u''l-Fuzalâ adlı eserinin Itrî maddesinde, Itri''ye kendi arzıhâli üzere Sultan IV. Avcı Mehmed tarafından Esirciler Kethüdalğının tevcih olunduğunu belirtir. (Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyî, 1989:3/468-469) Nitekim yayınladığımız belgede de bu şekilde ifade edilir.

12 yıl önce
Mustafa Itrî İle İlgili Bir Belge de Bizden
Fenerbahçe"nin başarısındaki 4 faktör
En iyisi Livakovic en kötüsü Numanoğlu
Şarkı ve türkülerde küfür sözler
Üç mankurtlaşma tecrübesi: 28 Şubat ve Müslüman Türkiye’nin durdurulması
Ne olacak bu anne babaların hali?