Kasırgalar, tabiî bir hâdise olarak ABD’nin Atlantik kıyılarını vurur. Ama siyâsette bunun aksi vârit. Kendisini “Kissinger’dan bile daha mâhir” bir dış siyâset uzmanı olarak ilân eden Biden ve idâresi, dünyânın üzerinden bir siyâsî-askerî kasırga gibi geçiyor. Bu kasırga en başta Avrupa Birliği’ni vuruyor. Avrupa ekonomilerinin , başta Almanya ve Fransa olmak üzere Çin ve Asya ile entegrasyonu kesintiye uğruyor… Dahası, Rusya’dan hayli ucuza temin ettikleri doğal gaz bağlantısı kopuyor. Şimdi aynı
Kasırgalar, tabiî bir hâdise olarak ABD’nin Atlantik kıyılarını vurur. Ama siyâsette bunun aksi vârit. Kendisini “Kissinger’dan bile daha mâhir” bir dış siyâset uzmanı olarak ilân eden Biden ve idâresi, dünyânın üzerinden bir
siyâsî-askerî kasırga gibi
geçiyor. Bu kasırga en başta
Avrupa Birliği’ni
vuruyor.
Avrupa ekonomilerinin
, başta Almanya ve Fransa olmak üzere Çin ve
Asya ile entegrasyonu
kesintiye uğruyor… Dahası, Rusya’dan hayli ucuza temin ettikleri doğal gaz bağlantısı kopuyor. Şimdi aynı gazı, Hindistan ve Çin üzerinden, Yunan armatörlerin lojistiğine ayrıca para dökerek birkaç kat pahalıya almak mecburiyetinde kalıyorlar. Kendisini
insan aklının sarsılmaz kalesi
olarak gören
Avrupa adına akıl alacak bir manzara değil
bu. Şaşkın kamuoylarına Soğuk Savaş hâtıralarını hortlatarak Rus düşmanlığını dayatıyorlar. Yetmiyor; başta Almanya olmak üzere çeşitli AB devletlerinden sonra Polonya mahreçli olarak
İsveç ve Finlandiya gibi müreffeh; Letonya ve Estonya butik Baltık devlet ve toplumlarına
da militarizm yüklüyorlar. Gûya “Rus mezâlimine mâruz kalan Ukrayna’nın imdâdına koşmak için” tartışılması yasak, herkesi alarme eden, muvazzaf kılan bir siyâset bu. Mücâvir her devlet ya depolarındaki silâhları aynî olarak yâhut bütçelerinden ayırdıkları hatırı sayılır meblağlardaki nakitlerle ABD’den silâh alarak Ukrayna’ya hibe etmeye icbâr edilmiş vaziyette. Nihâyet, her devlet, önümüzdeki seneleri plânlarken, askerî harcamalarını artırmak taahhüdünde bulunmaya itilmektedir. Bu sûretle
ABD ekonomisinin en diri kalmış sektörü olan savaş sanayii faaliyet kazanacak ve AB’nin birikimlerine çökülebilecektir.
ABD bugün
mafyalaşan devlete
numûne oluşturuyor.
Kaos çıkararak, dünyâda birikmiş fonları militarizm üzerinden gasp etmek.
Körfez Savaşı ve Arap Baharı, diğer sâikleri de ihmâl etmeden söylemek gerekirse, petrol zengini Arap sermâyesine el koymak için yapıldı. Başardılar da. Aslî ve hakîki sâhibi Irak ve Libya halkları olan Saddam’ın, Kaddafî’nin milyarlarca doları bugün nerede acaba? Öyle geliyor ki, Körfez’de ve daha genel olarak Arap dünyâsında yaptıklarını, biraz modifiye ederek AB için tekrarlıyorlar. Kaos dün Arap dünyâsındaydı; bugün ise Avrupa’da. Çok kısa yoldan ve en keskin tonlamayla ifâde edecek olursak,
Atlantik güçleri, AB’ye çöküyor.
Bunu
Dolar’ın Euro bölgesine saldırması
olarak da değerlendirmek mümkün.
Hâdisenin bir de Pasifik tarafı var. Tayvan üzerinden Çin baskılanıyor. Almanya’nın Avrupa’da başına gelen Pasifik’te hatırı sayılır fonlara sâhip olan Japonya’nın başına geliyor. Hoş; Japonya’nın, II. Umûmî Harp sonrasından başlayarak neredeyse 80 sene sonra militarizme evrilmesi kendisine bir
can suyu
olacaktır. Senelik GSMH’sı 4,9 trilyon dolar olan Japonya’nın Almanya’dan biraz daha fazla ürettiği âşikâr. (Almanya’nın GSMH’sı 4,26 trilyon dolar seviyesinde). Ama Japon ekonomisi 1980’den 1990’ların sonlarına kadar göstermiş olduğu yüksek bir büyüme ve kalkınma dinamizmini bu târihten itibâren yavaş yavaş kaybetmiştir. Krizli 2000’li senelerde sarsılmalar yaşadıkları biliniyor. 2010’ların ilk yarısında bir miktar toparlanma göstermiş olsalar da son yarısından günümüze doğru Japonya ekonomik olarak çok sert düşüşler kaydediyor. Son 7-8 sene zarfında Japonya’da yaprak kımıldamıyor. Alman ekonomisi ise Japonya ile benzer bir grafik ortaya koyuyor. Lâkin Japonya’nın düşüşe geçtiği 2010-2020 aralığında Alman ekonomisi büyümesini devam ettirebilmişti. Alman ekonomisini durduran gelişme bizzat Ukrayna-Rusya savaşı oldu. Yakın zamanlarda Alman ekonomisinin iki dönemlik küçülmeyle bir resesyona girdiğini duyduk. Militarist baskılamalar şimdilik Almanya’ya kaybettiriyor, Japonya’ya ise dinamizm katıyor ve üzerindeki ölü toprağını atmasını sağlıyor.
“Dış siyâset dâhisi” Biden maalesef kasırgaların ayarını tutturamadı. Amerikalılar kapasitelerini fazla zorladılar. Ekonomik olarak kendisi de sallantıda olan ABD bir türlü toparlanamıyor.
Hesaplarının şaştığı iki husus var.
İlki çok emin olduğu, her zaman cepte bildiği
Körfez, kendisine “ihânet” etti.
Buz kıran gemileri kutuplarda faal olan Çin, İran ve Suudî Arabistan arasındaki buzları da eritti.
Çin Barışı Hint Denizi ve Körfez’i kontrolü altına aldı.
İkinci olarak ABD, Çin ve Hindistan’ın Atlantik saflarına geçmeseler bile Rusya’yı her şekilde yalnız bırakacaklarını düşünüyorlardı. Öyle olmadı. Açıktan destek vermemiş olsalar da Hindistan ve Çin yaptırımlara katılmadı. Bu da Rusya’nın işini bir hayli kolaylaştırdı. Geçen kış ve baharda
ABD Pasifik’te Çin’e bastırmaya devâm etti.
Bunun üzerine Çin, Rusya ile ilişkilerini birkaç derece daha ısıttı. Evvelâ Wang Yi, ardından Cinping’in Moskova ziyâretleri ve ilişkilerin askerî bir muhteva kazanacağına dâir açıklamalar ABD’yi çok telaşlandırdı. Blinken’ın Çin ziyâreti ve saatlerce devâm eden toplantıların ardından ABD ile Çin arasındaki buzlar hafif tertip erimiş görünüyor.
Çin Rusya’ya askerî destek sağlamayacağının garantisini
verdi. Eş anlı olarak Çin Başbakanı Li Qiang’ın Almanya ziyâreti ve Cumhurbaşkanı Steinmeier ile görüşmesi, ABD’nin Almanya-Çin ilişkilerinin yeniden yeşil ışık yakabileceğini düşündürüyor. Peki, bunların karşılığı ne? Kimilerine göre bu,
ABD’nin Çin’i Pasifik’te rahatlatması, Tayvan’daki ısrârından vazgeçmiş olması.
Eğer bu denklem işlediyse bu yaz ve sonbahardaki gelişmeleri çok başka konuşacağız demektir. Tabiî bir de
Biden-Modi görüşmesi
var ki, neticeleri
Hindistan-Atlantik
ve
Rusya-Hindistan
ilişkilerini doğrudan tesiri altına alabilir. Doğrusu bendeniz henüz “ver Tayvanı, kazan Çin’i” veyâ “Tayvanı al, Rusya’yı sat” denklemlerinden o kadar da emin değilim. Tâkip edeceğiz.
#politika
#siyaset
#Ekonomi
#ABD
#Çin
#Süleyman Seyfi Öğün
