Türkiye’nin çok mühim bir dönüşümün eşiğinde olduğu anlaşılıyor. Bunu, en yüksek seviyede, Cumhûrbaşkanı Erdoğan’ın Türkmenistan dönüşü esnâsında uçakta basına yaptığı açıklamalardan anlıyoruz. Açıklamaların BAE Veliaht Prensi Zayed’in kalabalık bir heyetle Türkiye’ye yaptığı, çeşitli ekonomik-teknik anlaşmaların imzâlandığı bir ziyâretin ardından yapılması son derecede mânidâr olduğunu söyleyebiliriz. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2009’dan başlayarak bozulmuş olan Türkiye-İsrâil ve Türkiye-Mısır ilişk...

Teolojinin basit bir ilkesi vardır: ‘Tanrı’nın emirlerine ve kanunlarına karşı gelemezsiniz. Modern kapitalist dünyânın, adına ekonomi denilen sahasında buna âdeta şirk koşulmuş, ekonominin kanunları denilen bir seri kâide, karşı gelinemez, mutlak sûrette uyulması gereken hususlar olarak târif edilmiştir. Ekonominin kânunları denildiğinde akan sular durur, insan îrâdesi susar. Herkes ekonominin ruhbanları olarak gördüğüm ekonomistlerin ne dediğine kulak kesilir. Bu aslında fetiş bir durumdur. Za...

Brzezinski ve Kissinger 20.Asır târihinin en etkili iki mimârı olarak bilinir. Birinin (Kissinger) Cumhûriyetçi, diğerinin (Brzezinski) Demokrat olmalarına, yer yer birbirlerini eleştirmelerine rağmen bu iki isim arasında bir işbölümü var gibidir. Çok kesin olmamakla berâber Brzezinski denilence akla daha ağırlıklı olarak Avrupa, Kissinger denilince de Asya gelir. ABD ve NATO’nun, Sovyetler Birliği ve daha sonra Rusya karşısındaki stratejisini Brzezinski belirlemiştir. ABD-Çin ve ABD-Sovyetler B...

Türk Devletleri Teşkilâtı kuruldu. Pek çok çevre bunu, ucu açık güncel bir gelişme gibi gördü. Hâlbuki bunun, sâdece Türkiye değil, onlarca devlet ve milletin yakın bir gelecekteki âkıbetini şekillendirecek hâdisâtın belkemiğini meydana getirecek olan çok esaslı bir târihsel dönüşüm olduğunu yaşayarak göreceğiz.Son on seneler zarfında yaşanan dinamiklerin, dünyânın Atlantik üzerindeki sıklet merkezini sarstığını gösteriyor. Kabaca yeni merkez Pasifik demek de yeterli olmuyor. Mesele sâdece yeni ...

Sezâi Karakoç vefât etti. Allah rahmet eylesin. Sezâî Bey her şeyden evvel kıymetli, kudretli bir şâir olarak bilinirdi. Fikirlerine en uzak olanlar bile onun bu niteliğini teslim eder, saygı duyarlardı. Bir zamanlar Mülkiye’de fakülte arkadaşı olduğu, lâkin siyâsal tercihleri îtibârıyla zıt cenahta yer alan Cemâl Süreya, Turgut Uyar, Ece Ayhan vd. ile edebiyatta buluşmuş, hep berâber İkinci Yeni Grubu olarak bilinen bir akımı inşâ etmişlerdi. Sezâî Karakoç’u, sol cenaha tanıtan ve sekter bir şe...

12 Kasım’da İstanbul’da, Türkçe konuşan devletleri biraraya getiren toplantıda, alınan çok mühim bir kararla TDT (Türk Devletleri Topluluğu) kuruldu. Son zamanların en başat hadiselerinden birisidir bu. Karar, sâdece hayli geniş bir coğrafyaya yayılan Türk topluluklarının târihi îtibârıyla değil, tekmil dünyâ jeopolitik târihi için son derecede mühim bir gelişmeye işâret ediyor. Evvelâ ,”Türkiye yalnızlaşıyor” diyenlere güzel bir cevâp oldu bu. Tuhaf olan, “Türkiye yalnızlaşıyor” diye şikâyet ed...

İran, antik târihinden başlayarak mütemâdiyen Batı’ya doğru bir hareketlenme göstermiştir. Sebebi Doğu Akdeniz’in zenginliklerine sâhip olmaktı. Grek-Pers savaşları olarak bilinen savaşlar bu zincirin ilk halkasıdır. Roma devrinde ise, târihe Roma-Sasanî savaşları olarak bilinen, neticede iki tarafı da helâk eden bir savaşlar silsilesine rast geliyoruz. Nihâyet Osmanlı-Safevî savaşı ve ardından gelen çok sayıda Osmanlı-İran savaşı zincire yeni halkalar eklemiştir. Zaman içinde İran’ın Rûm diyârı...

Türkiye’nin, meselâ bir İsveç’de olduğu kadar bir hukuk devleti olamamasından; demokrasinin, insan hak ve özgürlüklerinin icâbatını yerine getirememesinden şikâyet eden “entelektüel” kesimlerin söylemini son zamanlarda biraz daha dikkâtli tâkip ediyorum. Günümüzün “hi-tech” iletişim imkânlarını kullanarak, ZOOM üzerinden yapılan ve daha sonra Youtube’a yüklenen programlardan bahsediyorum.. Yurt dışından, minimalist zevklerle döşenmiş evlerinin bir köşesinden bağlanan some thirties - some fourtie...

Nihâyet beklenen Biden-Erdoğan görüşmesi gerçekleşti. Yorumlar muhtelif.. Bunları, her biri yanılmaya açık spekülasyonlar olarak değerlendiriyorum. Yorumları yapanlar bizzat toplantıda bulunmadığı için, hatâlı değerlendirmeler yapmış olmak normal karşılanmalı. İşin gerçeğini elbette sâdece toplantının tarafları bileceklerdir. Ama zannederim ki şu kadarını kabûl etmek abartı olmayacaktır: Bu toplantıda son senelerde önlenemez bir istikrarsızlığa sürüklenmiş olan Türkiye Cumhûriyeti-ABD-NATO ilişk...

İsim ve sıfatlar, biz insanların varlık âlemine dil üzerinden yüklediğimiz kategorilerdir. Bu suretle varlıkları belirli ve mânâlı bir hâle getiririz. Veri bir varlığın veyâ varlık grubunun ortak nitelikleri üzerinden diğerlerinden ayrıştırılmasını, isimlendirmeler belirler. Tabiat bilimlerinde bu belirleme işi isimlendirmeler ve sınıflandırmalar üzerinden somutlaşır ve hayli işlevseldir. Ama iş, isimlendirme ve sınıflandırmalarla nihâyetlenmiyor. Buna ilâveten bir de mânâlandırmalara açılıyor...

Dillere pelesenk olan , güzelleme dolu bâzı târifleri anlamakta çok zorlanmışımdır. Bu târifler hızlı bir şekilde sloganlaşarak karşımıza gelir. Sloganlar fikirleri akâmete uğratır ve boğar. Bir aşamadan sonra, geriye dönük olarak, o sloganı var eden fikirleri bile yakalamak mümkün olmaz. Bunlardan biri Lincoln’ın kaleminden çıkma, demokrasi için yapılan târiftir. Halkın, halk tarafından, halk için idâre edilmesi olduğunu yazıyordu Abraham Lincoln... Bu târif üzerine yapılacak üstünkörü bir akıl...

En nesnelci, tarafsız, hattâ dış bir bakış bile Türkiye’nin, yakın zamanlar îtibârıyla çok cepheli bir baskılama ile karşılaşmakta olduğu gerçeğini görebilir. Bu baskılama evvelâ bir çevreleme olarak tezâhür ediyor. Batı tarafında, Doğu Akdeniz, daha da özgül olarak Adalar Denizi’nde Yunanistan karşımıza çıkıyor. Fransa, Mısır, BAE; Yunanistan ve Güney Kıbrıs’a açık destek veriyor. Buna Ürdün, İsrâil ve Suudi Arabistan dışarıdan katkı sağlıyor. Nihâyet uzaktan gelen bir güç Hindistan’ın halkaya...

Târihte hiçbir şey toptan yok olmuyor; olsa olsa metamorfoza uğruyor, yeni bileşenlerle, farklı bir şekillenmeye kavuşuyor. Yâni târihte süreklilik esas. Soğuk Savaş mahsulü olan NATO’nun başına gelenler de bu sûretle anlaşılabilir.Evvelemirde artık kabûl etmeliyiz ki, şu aşamaya kadar yaşananlar NATO’nun metamorfozunda Türkiye’nin kesin bir şekilde dışlandığına işâret ediyor. Yeni NATO’ya uyumlu bir Türkiye’ye dayatılan tek bir şart var: Güneyinde bir PKK devletinin kurulmasını kabûl etmesi ve ...

Pandemi tecrübesi, insanlığa ekonomi ile sağlık arasında trajik bir gerilim yaşattı. Elbette sağlık endişeleri baskın geldi. İnsanlık kapandı. Ekonomiler yavaşladı; yer yer durdu. Ardından aşılar geldi. Tedricen “açıldık”. Bâzı çevreler yeni bir kapanmaya gideceğimizden dem vuruyorlar. Doğrusu kendi nâm ve hesâbıma, eğer var olan aşıları tesirsiz bırakacak yeni bir “varyant” ortaya çıkmaz ise bunun olmayacağını düşünüyorum. Hergün ilân edilen vak’a ve ölüm sayılarının belli bir aralıkta karar g...

Akdeniz; iklimi, bitki örtüsü, kendisini kuşatan kara parçalarının üzerinde yaşayan insanların kültürel cümbüşü ile hakikâten de yekta bir coğrafya.. Akdeniz’i genellikle, biraz da târihsel tecrübelerin ışığı altında “Mağrip” ve “Maşrık” olarak iki haneli düşünmeye şartlanmışızdır. Dahası, Adriyatik, İyon Denizi, Ege veyâ Adalar Denizi olarak zihnimizde bölmeyi de çok defâ ihmâl etmeyiz.Akdeniz, antik dünyâlarda yapısal olarak iki farklı veçhesiyle tezâhür etti. Canlı bir ticâret hayâtı küçük to...

Târihsel, toplumsal, siyâsal ve ekonomik mücâdeleleri temellendirmek yolunda, belli ayırım ve kategorilere dayalı olarak çok sayıda teorik model geliştirildiğini biliyoruz. Siyâsetten misâl verelim. En tipik ve basit ayırımlardan birisi “iktidâr” ile “muhalefet” ayırımıdır. Buna bakarak pek çok siyâsal çatışmayı açıklamak mümkündür. Aynı meseleye toplumsal ve ekonomik düzeyde bakacak olursak, “sınıflar” devreye girebilecektir. Devletler arası, uluslar arası mücâdeleler bu konuda verilebilecek di...

Biden’ın iktidâra gelmesinin ardından yapılan ilk değerlendirmeler, eş anlı olarak ABD-Rusya ve ABD-Türkiye ilişkilerinin gerginleşeceği istikâmetindeydi. Biden ve ekibinin seçim kampanyaları esnâsında yaptıkları açıklamalar hayli sarih bir şekilde bu tarz yorumları destekliyordu. Demokratlara göre Trump, kendi faydasına Rusya’nın ABD seçimlerine müdahale etmesine gözyummuş, bunun karşılığında da Rusya’ya “müsamahakâr” davranmıştı. Bununla da kalmamış, NATO’yu ve ABD-AB bağını küçümsemiş ve ihm...

Dünyâ târihinin kısm-ı âzâmında insan zihniyeti, zamânı dâirevî olarak algılıyordu. Bunun mânâsı, başlangıç (bidâyet) ile son (nihâyet) arasında bir fark olmayacağıydı. Pratik olarak mesele, bu iki nokta arasında “hareket etmenin” nasıl değerleneceği meselesiydi. Eğer başlangıç ile son birleşiyorsa, nihâyette geride bıraktıklarımıza vasıl olacaksak, “hareket” veyâ isterseniz “eyleme” diyelim, o kadar da tahrik edici olmayacaktır. Çünkü bir sürpriz yoktur. Eski zamanların rûhudur bu. Tevekkülden ...

Soğuk Savaş devrinin iki büyük oluşumunun NATO ve AB olduğunu söylemek mâlûmu îlâmdan başka bir şey olmasa gerektir. Bu iki oluşumu “Batı İttifâkı”nın iki açılımı olarak değerlendirmek ise kolaycılıktan beslenen fâhiş bir hatâdır. Eğer bir AB varsa, bu II. Genel Savaş’ın Kıt’a Avrupası’na kestiği faturayı göğüslemek gayretinden neş’et etmiştir. Hedefte baş Fâil Almanya ve onun hemen yanı başında Vichy Hükûmeti vasıtasıyla onunla işbirliği yapan Fransa vardır. NATO zannedildiği gibi “sâdece” Sovy...

Kısa bir zaman evvel seyrettiğim bir filmin ismi bu.. Sinematografik düzeyini tartışacak durumda değilim. Ama doğrusu tematik olarak eşe dosta tavsiye etmekten de kendimi alıkoyamıyorum. Konusunu anlatıp meraklıları filmi seyretmekten alıkoymak istemem. Filmin başarısı Avrupalılık şuurunun derinliklerinde yatan dramatik geçişleri ortaya koyması. Orijinali tanınmış bir giyim markasına âit olan bir logo ve slogandan -United Colours of Europe- ilham alan, Avrupa’nın muhtelif ülkelerinden gelen gen...

Ardımızda bıraktığımız son otuz sene zarfında, tedricî olarak Türkiye’nin üzerinden ağır bir yük kalkıyor. Bu yükün adı NATO. O bir zamanlar sol çevrelerin üzerine basa basa “çıkalım” dediği, sağın ise içli dışlı olduğu NATO… Tarih bir tarafıyla acı yüklü; diğer tarafıyla da çok cilveli süreçlerden meydana geliyor. (Kim bilir, belki ikincisi birincisini dengeliyor). Bugün tam tersi bir tablo var. Solun kısm-ı azâmı en hafif yakıştırmayla NATO-Türkiye münasebetlerini dert etmiyor. Bunu da “Aydınl...

İnançların mutlak mânâda barış içinde yaşatılması bir ideâldir. Bir gün sağlanır mı, bilemem. İnsanlığın inanç dünyâsı sayısız bir çeşitliliğe ve farklılığa sâhiptir. Bunlar potansiyel olarak derin husûmet, hattâ kan dâvâlarının menbâlarını oluştururlar. Başka bir taraftan bakıldığında ise, derinliklerde bâzı ortak paydaların mevcut olduğunu da iddia etmek mümkündür. Belki de bahsedilen ideâlin taşıyıcıları, zarlarını atarken bu ortak paydaların varlığına güveniyor. Ama unutulmaması gereken diğe...

ABD’nin işgâl ettiği mevzilerden çekilmesi devâm edecek görünüyor. Afganistan bunun işâret fişeği oldu. Şimdilerde pek çok çevre bunun Ortadoğu’da da yaşanacağını ifâde ediyor. Hakikâten de artık ABD’nin hegemonik merkezini oluşturduğu dünyâyı idâre edemediği çok açık görünüyor. Bunu ABD’nin yaşamakta olduğu, dışarıya pek de yansımayan krizleriyle baş edebilmek için yaptığı yolunda yaygın bir kanaât de mevcut. Kendi nâm ve hesâbıma ben sâdece bunun bardağı taşıran damla olduğunu düşünüyorum. Esa...

Çeşitli yazılarımda, “Batı” ve “Avrupa” kavramlarının mütecânis olmadığını, kendi içlerinde derin farklılık; hattâ bölünmeleri içerdiğine işâret ettim. Meselâ Avrupa’ya bir bakalım. Avrupa dediğimizde bahsettiğimiz Lâtin Katolik ağırlıklı bir Avrupa mıdır? Değilse Alp’lerin merkezde olduğu bir Orta Avrupa kuşağından mı bahsetmiş oluyoruz? Akdeniz Avrupası ile Doğu veyâ İskandinav Avrupası kültürel olarak o kadar mühim farklılıklar taşır ki.. Coğrafî olmaktan ziyâde kültürel vurguları daha yoğ...