Kahramanmaraş merkezli 10 ilde meydana gelen 'asrın felaketi' olarak nitelendirilen depremde birçok hastane sismik izolatör sayesinde hasar almadı. Depremin gücünü ve kuvvetini düşüren sismik izolatör, deprem yüklerinin binaya etkisini azaltıyor. Kahramanmaraş depremi sonrası gündeme sismik deprem izolatörü geldi. Peki, Sismik izolatör nedir, ne işe yarar? Sismik izolatör sonradan yapılır mı, kaç şiddetinde depreme kadar dayanır?
Sismik izolatör nedir?
Deprem sismik izolatörü ne işe yarar, nasıl çalışır?
Yapının taşıyıcı sistemleri arasına yerleştirilen sismik izolatörler, yapının salınım periyodunu artırarak yıkıcı özellik taşıyan kritik bölgeden uzaklaşmasını ve yatay deprem kuvvetlerinden minimum şekilde etkilenmesini temin ediyor. İzolatörler yapıda uygun görülen kata, kolonların ve betonarme perdelerin altlarına yerleştirilerek, yapının zemin ile olan direkt etkileşiminin önüne geçiliyor. Yatay kuvvetlerin etkisiyle hareket edebilen bu izolatörler, deprem anında çok yumuşak ama büyük salınımlar yaparak deprem enerjisini sönümlüyor ve böylece depremin yıkıcı etkisi üstteki taşıyıcı sistem elemanlarını etkilemiyor.
Sismik izolatör kullanmanın avantajları ve özellikleri neler?
- İzolasyon sağlanması ve depreme karşı güçlü bir bina elde etmenin bir yöntemidir.
- Bina içinde ki eşyaların zarar görmesini engeller.
- Yapıya stabilizasyon sağlar.
- Sismik enerjiyi dağıtmanın yoludur.
- Deprem anında yapıdaki malzemelerin deformasyonunu engeller.
Deprem izolatörü sonradan binalara yapılır mı?
Deprem izolatörü yaşadığınız binaya takılabilir. Ülkemizde de birçok binada sismik izolatör mevcuttur. Ancak deprem izolatörü takarken şartlar önemlidir. Öncelikle kolonlar hidrolik krikolar yardımıyla askıya alınmalıdır.
Sismik izolatör fiyatları ne kadar?
Sismik izolatör sisteminin fiyatları değişkenlik göstermektedir. Yurt dışındaki fiyatlar ortalama 6 bin dolar civarlarındadır. Yurt dışında izolatörün tanesi ortalama 6 bin dolar seviyelerindedir. Ek olarak bir bina için en az 40 adet sismik izolatör gerekebilir. Bu da fiyat olarak bir bina için 240 bin dolar yani güncel kurla 4.5 milyon TL'ye denk gelmektedir.
Sismik izolatör özellikleri neler, depremde nasıl çalışır?
Sismik izolasyon sistemi, olmayan yapılar kendi ağırlıklarının 1/10'u kadar yük taşıyabiliyor. Bundan daha fazla yük gelmesi durumunda ise yapıda kalıcı deformasyonlar oluşuyor ve kolon-kiriş birleşim yerlerinde kırılmalar meydana geliyor. Fakat sismik izolasyona sahip olan yapılar bu değerin üstüne çıkabiliyor. Bunun nedeni de sismik izolatörlerin gelen yatay yükü azaltması oluyor.
Bu sistem, deprem anında üzerinde yer alan yapının sarkaç gibi küçük salınım yapmasını sağlar. Betonarme perdelerin ve taşıyıcı kolonların altına yerleştirilen sismik izolatörler, deprem anında sağa ve sola kayarak deprem etkisini azaltıyor. Bununla birlikte üst katların hissedeceği sarsıntıyı yüzde 80'e kadar azaltıyor.
Tüm bunların yanı sıra sahip olduğu kauçuk tabakalar sayesinde kimyasallar, pas, nem ve zararlı ultraviyole ışınlara karşı da dayanıklılığa sahip. Bu sayede de malzeme bozulmalarının önüne geçiyor ve 60 yıla yakın bir dayanıklılık gösteriyor.
