Sabahattin Öztürk, kitap sevdalısı emekli din öğretmeni. Aynı zamanda Yeşilay eski Başkanı İhsan Karaman'ın kayınpederi olan 78 yaşındaki Öztürk, emekliliğinden bu yana Nazilli'de kendi imkânlarıyla kurduğu 4 bin 500 kitaptan oluşan kütüphanesinde çocukları ve gençleri ağırlıyor. Gençlere kitap okuma alışkanlığı kazandırmak için vaktinin büyük çoğunluğunu onlara ayıran Öztürk'le kütüphanesini ve gençlerin kitaba olan merakını konuştuk.
1937'te Aydın'da dünyaya geldim. Konya imam hatip lisesi ve yüksek İslam yüksek enstitüsünden mezun olduktan sonra Bursa'da dört yıl öğretmenlik yaptım. Oradan Tekirdağ'a müdür olarak tayin oldum. Askerlikten sonra 20 yıl Nazilli endüstri meslek lisesinde hocalık yaptım. 29 yıl süren öğretmenlik hayatımdan emekli olduktan sonra üç yıl Ensar vakfında çalıştım. Dizlerim rahatsızlanınca okumaya başladım. Bir yıl hiç ara vermeden sadece kitap okudum. Daha sonra bunu gören gençler gelip “biz de okumak istiyoruz” dediler. 2004'te iki kız çocuğuna 1952'ten beri kütüphanemde olan onar kitap hediye ettim. Fakat bana kitapları beğenmediklerini çünkü dilini ağır bulduklarını baskıyı beğenmediklerini söylediler. Ahmet Günbay, Emine Şenlikoğlu gibi yazarları okumak istiyorlardı. Yazın İstanbul'dan 200'ün üzerinde içinde o yazarların da bulunduğu kitap aldım. Şuan kütüphanemde 2500 eser Ensar vakfında, 2000 eser de evde olmak üzere toplamda 4500 kitap var.
Evdekiler eski baskı olduğu için gençler o kitaplara yönelmiyorlar. Kitapların albenisi olanlar için önemli. Gençler kitabın kapağına bakıp alıyorlar. Mecburen bugünkü yazarlara dönmeye çalıştım. Eski kitapların günümüz baskısını mutlaka alıyorum çocuklara okutuyorum. 4500 kitaptan, 700 eserden oluşan bir kitap listesi yaptırdım. Her yazarın eserinden beşer tane kitap seçmeye çalıştım. Gençler bu listeden seçiyor. Tarihi romanlar, kişisel gelişim, aile, araştırma -inceleme, Hz. Muhammedîn ve sahabenin hayatını anlatan kitaplar var. Yayınevleri gençliği anlayabilirse okuma oranı artar.
Bir defa ben kimseyi “oku” diye zorlamıyorum. Onlar gelip beni buluyor. Genellikle hiç kitap okuyup okumadığını soruyorum. Yazarları tanıyor mu? Evvela bir diyalog kuruyorum. Bazen iki saate varan konuşmalar yapıyorum. Bakıyorum ki hiç yazar tanımıyor veya hiç kitap okumamış bu defa eline hikâye veriyorum. Öncelikle hikâye sevip sevmediğine bakıyorum. Sevmiyorsa o zaman romana yönlendiriyorum. Genellikle Emine Şenlikoğlu'nun kitaplarından veriyorum. Her yazardan mutlaka iki eser okunmasına dikkat ediyorum. Canan Tan, İpek Ongun okudukları da oluyor. Eğer yazar sayısı onu geçtiyse o çocukla ilgileniyorum. Eğer geçmediyse bırakıyor zaten.
Klasikleri önceliyorum. Mesela, Sefiller, Suç ve Ceza, Simyacı'yı mutlaka okumaları gerektiğini söylüyorum.
Mümkün olduğu kadar seviyesine uygun kitaplar öneriyorum. Metin Karabaşoğlu'nun eserlerini okutuyorum. İskender Pala'yı okumayı seviyorlar. Çocuk elliye yakın roman okuduktan sonra artık eserleri kendisi seçmeye başlıyor. Seviyelerine uygun olmayan kitabı vermiyorum. İnanç esasları konusunda temel bilgileri anlatan kitaplar, Peygamberler tarihi ve İslam tarihini muhakkak okutuyorum.
Her kesimden gelenler oluyor. Pazartesi günü çarşıda 50-60 civarı okuyucularım var. İki poşet kitap alıyorum 5 saat dolaşıyorum. Esnaf olanlar, kuaförde çalışanlar var. Herkesin ajandası ayrı. Çarşıdakiler, Ensar vakfında eğitim alan öğrenciler, İmam hatip lisesinden ve diğer okullardan gelenler var. Bazen tek tek bazen ise grupça okuyorlar. İmam hatip lisesinden 150 civarı grubum var. Anaokuluna kadar yaş arılığı genişledi. İlkokulda başlayıp sonra 400'e varan kitap okuyan öğrenci var. Emekliler araştırma inceleme tercih ediyor, İslam tarihi ve mezhepler tarihi istiyorlar.
Ağırlıklı olarak kız öğrenciler var. Geçtiğimiz senelerde erkekler çoğunluktaydı ancak son birkaç yıl içinde kızlar geçti. 2004'ten bu yana 500 kitaba ulaşan öğrenci var. Son yıllarda okuduğum kitap sayısı 700 civarı. Hayatında hiç kitap okumamış gençlere de kitap okutuyoruz. Okumayı sevmeyenlere genellikle öykü ve hikâye kitapları veriyorum. Kız çocukları aile kitaplarına daha çok merak salıyor. Bazı kitapları kuran kurusuna ve okullara gönderiyorum.
İstanbul'daki fuarlardan da alıyorum Nazilli'den de. Ensar vakfı neşriyatının büyük bir çoğunluğunu gönderdi. Kendi paramla alıyorum. 11 yıldır emekli maaşımın yüzde onunu ayırıyorum. Bazı yayınevleri kendileri kitap gönderiyor. Bu yıl üç aylarda bin liralık kitap almam için yardım yaptılar. O parayla 150 kitap aldık.
Evet. Kitabı nasıl bulduğunu ve ne anladığını soruyorum. Bazen “Seviyeme uygun mu tavsiye eder misiniz?” gibi sorular da soruluyor. Onun için mecburen dört beş kitap birden okuyorum. Öğretmenlik hayatım boyunca çantamda hep kitap bulundurdum. Çocuklar bizi biz onları teşvik ettik.
O zaman kitap fiyatları daha yüksekti. Bugün ikinci el kitap daha ucuza gelebiliyor. O yüzden çocuklar birçok kitabı okuma şansı elde ediyorlar. Sinekli Bakkal kitabını okutuyorum ama şunu söylüyorum; "bugün sinekli bakkal yok onun yerine marketler var." İkisini karşılaştırmalarını öneriyorum. İskender Pala'nın divan edebiyatı dışında bütün kitaplarını okuyorlar. Geçmişte divan edebiyatından kitaplarını isteyen öğrencileri çoğunluktaydı. Ama bugün daha çok güncel roman okunuyor. Amerikalı Sarah Jio'nun bütün kitapları var. Tarihe meraklı olan gençler de var. En çok Türk, Kürt, Alevilik tarihini merak ediyorlar. Üç sene öncesi okurla şimdiki farklı. O dönemde aldığım kitapları şimdi kimse okumuyor. Öğrenciler birbirinden etkilenerek okuyor. Günümüzde gençler kitap reklamlarından etkileniyor. Ayraçların üzerindeki kitap reklamları bile etkili oluyor. Çocuk bana ayracı getirerek “dede bu kitaptan istiyorum” diyor.
Aynı zamanda gelenlerin dertlerini de dinliyorum. Bir nevi terapi gibi oluyor. Yaşça büyük olduğumdan gelen çocuk bana açılabiliyor. Boşanmadan vazgeçenleri gördüm. Örtünüp namaza başlayanlar, oruç tutanlar bile oldu. Onlara Kemal Sayar'ın ve Nevzat Tarhan'ın eserlerinden tavsiye ediyorum. 100 kitap okuyan bir kızımız bana “insanları, kendimi, kocamı ve çocuğumu” tanıdım diyor. Kitaplar insanı iyileştiriyor. Okuyan bu öğrencilerin hepsi üniversiteyi kazandı. Torunum 300 eser okudu ve Türkiye 79. Su oldu. Zevkle ders çalıştıklarını ve stres yapmadıklarını söylüyorlar.
Burada okudukları kitapları dışarıda soranlar oluyor. Pahalı buldukları için alamıyorlar. Kütüphaneden 400 kitap okumuşlar, bu parayı bulamazlar. Kapıdan içeri girerken önce kitapların ücretli olup olmadığını soruyorlar. Eğer değilse okumak istediklerini söylüyorlar.
İlk-orta ve lisede 200 kitap okumuş olması gerekiyor. Almanya'da ilk 4 yıl içinde 250 kitap okutuluyor. Bizde 12 yılda 25 kitap okutuluyor. Yeterli değil. Hangi meslekte olursanız olun devamlı okumanız gerekiyor. Bu memleketin ve gençlerinin kültüre ihtiyacı var. Ben gençlerin okumadığını düşünmüyorum. Rehberlik yapılmadığını düşünüyorum. Öğretmen, anne ve imam rehberlik yapmıyor. Anneleri okuyan bilhassa kız çocukları daha çok kitap okuyor. Yazın da üç yere 200 civarı kitap bırakıp öyle İstanbul'a geliyorum.
Çok az. Buna hayret ediyorum. Necip Fazıl'ın bütün eserleri var. Genelde şiir merakı pek yok.
Gençler genellikle rehberlik istiyor. Ben onlara rehberlik ediyorum. Öğretmenler rehberlik yaparken tarafsız olmalı. Çocuğun aklını karıştırmamalı. Batı klasiklerine karşı olsa bile bunların okunması gerektiğini söylemeli ve bizzat kendisi okumalı. Siz o kitabı okuduğunuzda çocukta bir güven oluşuyor. Şuan beş yüz okuyucu var.
