17 Aralık 2009 tarihli Resmi Gazete; “Japon Uluslararası İşbirliği Bankası''yla imzalanan İkraz Anlaşması çerçevesinde finanse edilen ve Ulaştırma Bakanlığı Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü''nce yabancı para birimine dayalı sabit fiyat götürü bedelle ihalesi yapılmış olan”

Şimdi metne dikkat ediniz

1-Sabit fiyat

2-Götürü bedel

Bu iki kelimeyi yukarıdaki metinde buluyorsanız gerisi mesele değil. Konu net olarak anlaşılmış demektir.

K= Pn x (Zo/Zn)

K= Tn x (Zo/Zn)

Bu formüllerin ne olduğunu anladınız mı? Elbette anlamakta çok zorlanacaksınız. Zaten konuların anlaşılmaması için oluşturulan formüller ve yazıda kullanılan dil çok önemlidir.

O zaman gelin beraber konuyu anlamaya çalışalım. Yabancı para birimine dayalı sabit fiyat üzerinden verilen ihalede “uyarlama” yapılıyor. Bu işlem için ise gerekçe olarak “döviz kuru-Türk Lirası karşılığının dengeli olmaması” gösteriliyor. Yani Türkiye''de bir sabit fiyat ihalesinde öngörülemeyen bir kur riski nedeniyle acaba kaç para ödenecek?

''Sabit fiyat'' yanında neden ''götürü bedel'' sistemine dikkat çektik? Çünkü ihaleyi alanlar ihaleyi götürü usul üzerinden aldılar. Yani işin riskleri onlara ait olacaktı. Mesela “öngörülemeyen kur riski” ihale aşamasında var mıydı? Veya 17 Aralık 2009''da yayınlanan yeni Marmaray uyarlamasında belirtilen gerekçeler yeni mi konuldu, ilk ihalede de var mıydı?

-İnşaat ana girdi maliyetlerindeki öngörülemeyen artış,

-İşçilik maliyetlerinde müdebbir bir tacirin öngöremeyeceği artışlar

İlk ihalede de var mıydı?

Kısaca Marmaray projesinin sabit fiyat ve götürü usul sisteminde yukarıda belirtilen nedenlerle nasıl kabul edileceğini anlamadığımız şekilde fiyatı yeniden belirleniyor. Ama belirlenmeyen ve bizim bilmediğimiz şu: Bu işe şimdi fazladan kaç para daha ödenecek?

Türkiye''de döviz kurunu bile öngöremeyen veya öngörülemeyen değişiklik olarak nasıl izah edeceğiz? Kim bunu kabul eder? Eğer ihalelerde kur bu şekilde emsal kabul edilirse diğer ihaleleri ne yapacağız?

Bakınız 17 Aralık günü Resmi Gazete''de yayınlanan Bakanlar Kurulu''nun “uyarlama” yazısı tarihi eserlerden kaynaklanan gecikmeye de değiniyor. Hatta hukuki gelişmelerin yol açtığı iptallerden doğan gecikmelere de değiniyor. Bu şartlar zaten kamuoyunda tartışıldı ve yer aldı. Ama bu şartların ihaleyi bu kadar geciktirip geciktirmeyeceği hâla izah edilemiyor.

Hadi bunları geçtik. Ama yukarıdaki gerekçelere ne diyeceğiz? Sabit fiyatı nasıl yeniden uyarlayacağız? Götürü usul ihalede nasıl fiyat düzelteceğiz? Gerekçe ne olacak?

Ya kur riski?

Hele de Türkiye gibi kurların en sabit gittiği bir dönemde kur riskine ne diyeceğiz?

Hepsinden önemlisi şimdi Marmaray''a kaç para daha gömeceğiz?

Bu para kime gidecek?