Bir önceki yazımda küresel enflasyon tarafında enerjinin oynadığı rolü aktarmış ve IMF’nin hesaplamalarını gösteren bir grafik ile konuyu izah etmeye çalışmıştım. Ayrıca Türkiye’nin enflasyonunda da son dönemde enerjinin etkisine ilişkin veriler paylaşmış ve Ocak ayı enflasyonunda da bu verilerin etkin olacağını ifade etmiştim. Şimdi son enflasyon verilerine bakıp enerji fiyatları tarafında olan biteni inceleyelim.
TÜİK’in açıkladığı 2022 Ocak ayı enflasyon verilerine göre Tüketici Fiyatları Endeksi’nde (TÜFE) bir önceki aya göre %11,10, bir önceki yılın aynı ayına göre %48,69 ve on iki aylık ortalamalara göre %22,58 artış gerçekleşmiş durumda. Böylelikle Ocak ayı enflasyonu ile beraber Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin de ifade ettiği gibi “Ocak ayında enflasyonun yükselmesini ve belirli bir süre yüksek seviyelerde kalmasını bekliyoruz.” beklentisinin ilk kısmı gerçekleşmiş oldu.
Diğer yandan ana harcama gruplarına baktığımızda yıllık en fazla atışın %68,69 ile ‘ulaştırma’, %55,61 ile ‘gıda ve alkolsüz içecekler’ ve %54,53 ile ‘ev eşyası” grubunda olduğu görüyoruz. Elbette ulaştırma tarafına baktığımızda hemen küresel petrol fiyatlarının artması kaynaklı benzin ve motorin zamlarını bir kenara not edelim.
TÜFE ile beraber yakından takip ettiğimiz ve TÜFE’ye geçişkenliği dolayısıyla da son derece önemli olan bir diğer veri Yİ-ÜFE yani Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi. TÜİK’in son hesaplamalarına göre Yİ-ÜFE, Ocak ayında bir önceki aya göre %10,45, bir önceki yılın aynı ayına göre %93,53 ve on iki aylık ortalamalara göre %49,93 artış gösterdi. Bu durum Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki farkın biraz daha açılmasına neden oldu.
Yazılarımı takip edenlerin hatırlayacağı üzere bir süreden bu yana küresel enflasyon içerisinde enerji emtialarının fiyatlarındaki artışın etkilerini sizlere izah etmeye çalışıyorum. Maalesef bu alanda bir süre daha iyi haberler yok ve Türkiye de net enerji ithalatçısı bir ülke olarak bundan nasibini alıyor. TÜİK’in hesapladığı Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi verilerine göre, “kok ve rafine petrol ürünleri” sektöründeki yıllık artış %180,75 olurken “ham petrol ve doğalgaz” tarafındaki artış da yıllık %162,84 olarak gerçekleşmiş durumda. Benzeri şekilde “elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağılımı” sektöründeki artış ise %138,48 seviyesinde. Böylelikle Yİ-ÜFE’deki yıllık artışta enerjinin değişim oranı %142,06 seviyesine yükselmiş oldu. ‘Elektrik, gaz, buhar’ grubundaki artış da %138,48.
Son olarak hatırlatmakta fayda var: halen meskenlerde kullanılan doğalgazın 4’te 3’ü ve yine meskenlerde tüketilen elektriğin birinci kademesinin yaklaşık 3’te 1’i hükümet tarafından sübvanse ediliyor. 2021 yılının tamamında söz konusu sübvanse miktarı 100 milyar TL’yi buldu.
