ABD yönetimi, İran’da Ali Hamaney’den sonra en etkili ikinci isim olduğu belirtilen İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’yi Bağdat’ta düzenlediği suikastle öldürdü. Washington’un Süleymani’yi öldürmesi, Tahran’a savaş ilanı yorumuyla değerlendirildi. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), ABD Başkanı Donald Trump’ın talimatı ile düzenlenen operasyonda, Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis’in öldürüldüğünü açıkladı. ABD yetkilileri, Amerikan yapımı MQ-9 Reaper olarak bilinen insansız hava aracından atılan füzeler ile havaalanından ayrılmakta olan konvoya yapılan saldırının gerçekleştirildiğini belirtti. Süleymani’yi ve diğer Haşdi Şabi yetkililerini hedef alan saldırı dün gece, Bağdat Havalimanı çıkışında saat 01.00 sularında gerçekleşti. ABD hava saldırısında Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis’in yanı sıra İranlı askeri yetkililer, Tuğgeneral Hüseyin Cafer Penah, Albay Şehrud Muzafferniya, Binbaşı Hadi Tarumi, Yüzbaşı Vehid Zemaniyan ile Haşdi Şabi Halkla İlişkiler ve Protokol Sorumlusu Muhammed Rıza Cabiri, Hasan Abdulhadi, Haşdi Şabi Üyeleri Haydar Alive Muhammed eş Şibani’nin de ölenler arasında olduğu kaydedildi Kasım Süleymani, el-Mühendis ve diğer 8 kişi için başkent Bağdat’ta bugün cenaze töreni düzenlenecek.
ÖNLEYİCİ MÜDAHALE SAVUNMASI
Pentagon’dan yapılan “Süleymani ve Kudüs Gücü’nün yüzlerce Amerikalının öldürülmesinden sorumlu olduğu” ifade edilen açıklamada, “General Süleymani aktif olarak Irak ve bölgedeki Amerikan diplomat ve askerlerine yönelik saldırı planı yapıyordu” saptaması dikkat çekti. ABD Savunma Bakanı Mark Esper, saldırı öncesi, İran’ı hedef alan, “Artık oyun değişti. Gereken ne ise yapacağız” açıklamasıyla ABD’nin “önleyici müdahale” doktrinine döndünü dolaylı yoldan işaret etmişti.
İSTİHBARAT İÇERDEN Mİ?
- Haşdi Şabi, Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis’e yönelik bilgilerin Iraklı taraflarca ABD’lilere verildiğinin tahmin edildiğini belirtti. Haşdi Şabi tarafından yapılan yazılı açıklamada, Suriye’nin başkenti Şam’dan gelen Süleymani’nin uçağının yerel saatle akşam 11’de Bağdat Uluslararası Havalimanı’na indiği ifade edildi. Mühendis’in Süleymani ile aynı uçakta olmadığı ancak onu karşılamak için havalimanına gittiği aktarılan açıklamada, istihbarat bilgisinin Iraklı bazı taraflarca ABD’lilere sızdırıldığının tahmin edildiği belirtildi.
LÜBNAN, ŞAM VE BAĞDAT HATTI
Yerel kaynaklar, Kasım Süleymani’nin saldırıdan önce Lübnan’da olduğunu iddia etti. İddiaya göre Lübnan’dan karayolu ile Şam’a geçen Süleymani, buradan da Cham Wings havayoluna ait 6Q501 uçuş kodlu tarifeli uçakla Bağdat’a geçti. Süleymani’nin uçağının Bağdat’a 22.50 civarında indiği kaydedildi.
HAVALİMANI ÇIKIŞINDA VURULDU
- İran’ın Bağdat Büyükelçisi İrec Mescidi, Süleymani’nin ABD saldırısında öldürülmesiyle ilgili ayrıntıları anlattı. İran devlet televizyonuna konuşan Mescidi, “Cuma gecesi, saat 01.00 civarıydı. Kasım Süleymani, Ebu Mehdi el-Mühendis ve koruma ekipleri, iki araçla Bağdat Havalimanı’ndan şehir merkezine doğru hareket halindeyken, ABD’nin füze saldırısına maruz kaldılar. İki araçta bulunan 10 kişi hayatını kaybetti.” dedi.
Devrim Muhafızları’ndan ABD’ye: Tabutları hazırlayın
Saldırıya ilişkin açıklama yapan İran Dini Lideri Ayetullah Hamaney, kınama mesajında sert bir intikamın alınacağını vurgulayarak, “Süleymani’nin şehadeti bizim için acı vericidir ancak bu yoldaki zaferimiz katilleri için daha da acı olacaktır” ifadelerini kullandı. İran Devrim Muhafızları yayımladığı bildiride, Kudüs Gücü Komutanı Tuğgeneral Süleymani’nin hayatını kaybettiğini doğrularken, İran Milli Güvenlik Konseyi olağanüstü toplantı kararı aldı. Olağanüstü toplanan Konsey’e yıllar sonra ilk kez Ali Hamaney’in başkanlık ettiği belirtildi. İran Devrim Muhafızları, Kasım Süleymani’nin öldürülmesinden sonra ABD’yi tehdit ederek, “ABD ya askerlerini toplasın ya da tabut siparişi versin” dedi. Ordu Sözcüsü Ramazan Şerif ise, Devrim Muhafızları ile bölgedeki müttefiklerinin bugünden itibaren yeni bir aşamaya geçeceğini ve ABD ile İsrail’in sevincinin “mateme dönüşeceğini” söyledi.
Nasrallah: Artık herkes hedef
- Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Kasım Süleymani için “intikam vaadinde” bulundu. Bir taziye mesajı yayınlayan Nasrallah, “Süleymani’nin öldürülmesinden sorumlu olanların cezalandırılması, dünya üzerindeki tüm direnişçilerin sorumluluğudur” ifadelerini kullandı. Nasrallah açıklamasında “Sancağını tüm meydan ve cephelerde taşıyacağız. Aynı zamanda Süleymani’nin şu dünyanın en kötüleri olan katillerine adil şekilde kısas uygulamak tüm direnişçilerin görevidir.” tehdidini savurdu.
Halep katliamının emrini verdi
ABD'nin Bağdat Havalimanında SİHA saldırısıyla öldürülen Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani, Afganistan'dan Irak'a, Suriye'den Lübnan'a İran'ın bölgedeki politikalarını belirleyen, sahadaki en önemli ismiydi. Süleymani, İran lideri Ayetullah Ali Hamaney tarafından "yaşayan şehit" olarak adlandırılıyordu. Doğrudan İran lideri Hamaney'e bağlı hareket eden Süleymani, 1998'den bu yana İran'ın ülke dışındaki askeri-istihbari operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanlığını yürütüyordu. Suriye'de çıkan iç savaşta etkin rol oynayan Kasım Süleymani, bölgede sivil katliamlarına imza attı. Süleymani, 2016 yılında, Esed rejimi ve Şii milisler tarafından kuşatılan Suriye'nin Halep kentinde katliam emri vermekle de suçlanıyordu. Suriye'de mezhep çatışmalarının fitilini ateşleyen Süleymani, özellikle Halep'in yerle bir edilmesinde büyük rol oynadı. Halep'te yaşanan sivil katliamlarının ardından bölgeye giden Kasım Süleymani, objektiflere poz vererek adeta katliamlarına imza attı. Süleymani'nin emrindeki İranlı General Seyid Cevad'ın komutasındaki teröristler, Halep'te sivilleri hedef alan saldırılar düzenlemişti. Süleymani'nin başında olduğu Kudüs Gücü, ABD'nin "yabancı terör örgütleri" listesinde yer alıyordu. Kasım Süleymani, Irak ve Suriye'deki faaliyetlerinden dolayı İran'ın en yüksek askeri nişanı olan Zülfikar Nişanı'nı almaya hak kazanan ilk ve tek kişiydi.
İran’da 3 günlük yas
İran İslam Cumhuriyeti’nin dini lideri Ayetullah Hamaney, Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin ardından ülke genelinde 3 günlük yas ilan etti. Öte yandan İran’da cuma namazı sonrası birçok kentte düzenlenen gösterilerde, Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin, ABD tarafından öldürülmesine tepki gösterildi. İran devlet televizyonuna göre, Tahran’daki İmam Humeyni Musalla Camisi’nde cuma namazı sonrası binlerce kişinin katılımıyla gösteri düzenlendi. Gösteride, Süleymani’nin Irak’ın başkenti Bağdat’ta ABD’nin düzenlediği füze saldırısı sonucu öldürülmesine tepki gösterildi. Kirman, Kum ve Zahidan gibi diğer büyük kentlerle eş zamanlı düzenlenen protestolarda göstericiler, “Kahrolsun Amerika”, “Kahrolsun İsrail”, “Kahrolsun Velayeti Fakih karşıtları” şeklinde sloganlar attı.
- İsmail Kaani yeni komutan
- Irak’ta ABD’nin düzenlediği saldırı sonucu hayatını kaybeden İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin yerine, yardımcısı Tuğgeneral İsmail Kaani getirildi. Süleymani gibi Ali Hamaney’e oldukça yakın bir isim olan General Kaani, DMO içinde de güçlü ilişkileri ile tanınıyor.
- ABD’den 3 bin 500 asker
- Amerikan ordusunun 82’nci Hava İndirme Tümeninden 3 bin 500 askerin daha Orta Doğu’ya sevk edildiği belirtildi. Pentagon’dan yapılan açıklamada, “Tugay, ABD personel ve tesislerine yönelik artan tehdide karşı tedbiren Kuveyt’te konuşlandırılacak” denildi. Bir savunma yetkilisi, hafta içinde sevk edilen 750 askerle toplam sevkiyatın 3 bin 500 olduğunu söyledi.
- Tahrir’de kutlama
- Irak’ta hükümet ve İran karşıtı gösterilerin merkezi Tahrir meydanında, göstericiler Kasım Süleymani’nin öldürülmesini sevinç gösterileri ile kutladı. Suriye’nin kimi bölgelerinde de halkın Süleymani’nin ölüm haberini tatlı dağıtarak kutladığı görüldü.
- Trump’tan bayraklı mesaj
- Florida’da tatilde bulunan ABD Başkanı Trump ise Süleymani’nin öldürülmesine ilişkin herhangi bir açıklama yapmazken, Twitter hesabından Amerikan bayrağını paylaşmakla yetindi. Trump’ın bayraklı tweetini hesabına sabitlediği görüldü. Trump saldırıdan birkaç saat sonra Trump, “İran hiçbir zaman savaş kazanmadı ama hiçbir müzakereyi de kaybetmedi” paylaşımını yaptı.
Türkiye’den barış ve istikrar vurgusu
Türk Dışişleri Bakanlığı tarafından, bölgede tırmanan ABD-İran gerginliğinden "derin endişe duyulduğu" bildirildi. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin ABD hava saldırısı sonucu Bağdat'ta öldürülmesine değinilerek taraflara itidal çağrısı yapıldı. Açıklamada, Türkiye'nin bölgede dış müdahalelere, suikastlara ve mezhepçi çatışmalara her zaman karşı olduğunun altı çizilerek, "Bu nedenle tüm tarafları sağduyu ve itidal içinde hareket etmeye, bölgemizin barış ve istikrarını tehlikeye atacak tek taraflı adımlardan kaçınmaya ve diplomasiye öncelik vermeye davet ediyoruz." ifadesi yer aldı.
Dünyadan itidal çağrısı
- Kasım Süleymani'nin ABD suikastiyle öldürümesinin ardından çeşitli ülkelerden İran ve ABD'ye itidal çağrısı geldi. Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Tüm tarafları özellikle ABD'yi soğukkanlılığı sürdürmeye ve gerilimi tırmandırmaktan kaçınmaya çağırıyoruz" ifadeleri kullanıldı. Rus Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, “Süleymani’nin Amerika tarafından Bağdat’ta gerçekleştirilen roket saldırısında öldürülmesini, bölge çapında gerginliği artıracak maceracı bir adım olarak görüyoruz” değerlendirmesinde bulunuldu. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, İranlı General Kasım Süleymani'nin öldürülmesine ilişkin tüm partilere sağduyu çağrısında bulundu. Almanya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Christofer Burger Burger, "Irak’ın bu ihtilafa dahil edilmesinden ve istikrarsızlaştırılmasından kaçınılmalı." vurgusu yaptı.
