Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybeden kişiler, sağlık kurulu raporuyla “malul” sayılarak en az 1800 gün primle malulen emekli olabiliyor. Eğer bu kişiler 10 yıl sigortalıysa ve primi tamamsa, yaş şartı aranmadan aylık bağlanıyor. 1800 günü olmayan ancak başka geliri bulunmayan ve bakıma muhtaç olan maluller için ise primin 5 yıla (900 gün) tamamlanması durumunda emeklilik imkanı sağlanıyor. Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünü kaybedenler, prim gününe bakılmaksızın gelir hakkı elde edebiliyor. Terör mağduru siviller, güvenlik korucuları, er ve erbaşlar için ise SGK tarafından primsiz emeklilik (vazife malullüğü) imkanı tanınıyor.
Normal koşullarda emeklilik için en az 3600 prim günü gerekirken, çalışma gücünün en az %60’ını kaybettiği sağlık kurulu raporuyla belgelenen sigortalılar için bu süre 1800 güne düşüyor. Bu kişiler, malulen emeklilik kapsamında yaş şartı aranmadan emekli aylığı alabiliyor. Ancak malulen emekli olanlar, tekrar sigortalı olarak çalışmaya başlarsa emekli aylıkları kesiliyor. SGK, bu kapsamdaki kişilerin çalışmaya devam etmesini sağlık kaybı nedeniyle uygun bulmuyor. Malulen emekliliğe hak kazanmak için sağlık kaybının işe girişten sonra oluşması ve çalışmaya devam edemeyecek düzeyde olması gerekiyor.
SAĞLIK NEDENİYLE EMEKLİLİK: MALULEN EMEKLİLİKTE TÜM DETAYLAR
MALULEN EMEKLİLİK HAKKI NASIL KAZANILIR?
Sigortalı bir çalışanın en az %60 oranında iş gücü kaybı yaşadığını SGK Sağlık Kurulu raporuyla belgelemesi malulen emeklilik için en temel koşuldur. Bu durumdaki kişilerden en az 10 yıl sigortalılık süresi ve 1800 gün prim ödemesi istenir. Ancak, başka birine sürekli bakım gerektirecek ölçüde ağır malul durumda olanlar için sigortalılık süresine bakılmaksızın yalnızca 1800 gün prim yeterli kabul edilir. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamındakiler bu haktan yararlanabilir.
BORÇLANMAYLA EKSİK PRİMLER TAMAMLANABİLİR Mİ?
Prim gün sayısı yetersiz olanlar, askerlik ve doğum borçlanması gibi yöntemlerle eksik günlerini tamamlayabilir. Erkek sigortalılar askerlik süresini, kadın sigortalılar ise doğumdan sonraki 2 yıllık süre zarfında çalışmadıkları dönemleri borçlanarak 1800 güne ulaşabilir.
MALULİYET RAPORU NEREDEN ALINIR?
Malullük tespiti için başvuru SGK il ya da ilçe müdürlüklerine yapılmalıdır. Kurum tarafından sevk edilen tam teşekküllü devlet hastanelerinden alınan raporlar değerlendirmeye alınır. Özel hastanelerden alınan raporlar SGK nezdinde geçerli sayılmaz.
HANGİ HASTALIKLAR MALULİYET KAPSAMINDA?
SGK'nın belirlediği yönetmelik kapsamında bazı hastalıklar doğrudan malullük kapsamına giriyor. Bu hastalıklar arasında kanser, MS, parkinson, alzheimer, KOAH, kalp yetmezliği, organ nakilleri, şiddetli ruhsal bozukluklar, epilepsi, AIDS ve ciddi denge kaybına yol açan nörolojik hastalıklar bulunuyor. Kol, bacak gibi organ kayıpları da bu kapsama dahil.
KANSELİ HASTALAR İÇİN MALULEN EMEKLİLİK İMKANI
3 Ağustos 2013’te yayımlanan yönetmelikle birlikte kanser hastalarına özel bir hak tanındı. Teşhisten itibaren 1 yıl içinde başvuranlara sağlık kurulu raporu aranmadan malul aylığı bağlanabiliyor. Bu süre genellikle 18 ay olarak uygulanıyor ancak hastalığın türüne göre 12 veya 24 aya çıkabiliyor. Süre bitiminde ise sağlık durumu yeniden değerlendiriliyor.
ŞEKER HASTALARI HANGİ DURUMDA EMEKLİ OLABİLİR?
Şeker hastalığı nedeniyle malulen emekli olabilmek için vücutta en az üç organın bu hastalıktan etkilenmiş olması gerekiyor. Ayrıca genel şartlara uygun olarak %60 oranında iş gücü kaybı ve 1800 gün prim ödemesi gerekiyor.
ERKEN YAŞLANMA HALİNDE EMEKLİLİK ŞARTLARI
Erken yaşlandığı SGK Sağlık Kurulu tarafından tespit edilen kişilere, 55 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 5400 gün prim ödemeleri kaydıyla yaşlılık aylığı bağlanıyor. Bu durum hem SSK’lı hem de Bağ-Kur’lular için geçerli.
MALUL AYLIĞI ALANLAR ÇALIŞABİLİR Mİ?
Malulen emekli olan kişiler herhangi bir işte sigortalı olarak çalışmaya başlarsa, bağlanan aylık durduruluyor. Ayrıca kontrol muayenesinde artık malul sayılmadığı belirlenenlerin de maaşları kesiliyor.
