Hazine ve Maliye Bakanı 3 yıllık Yeni Ekonomi Programı (YEP) tahminlerini açıkladı.

Bütçe hazırlık süreci başladığı için YEP’in öncesinde açıklanması zorunluydu.

Öylesine kaygan bir ekonomik zeminin üzerine oturmuş durumdayız ki, böyle bir zeminde önünü görmek 1 yıllık, 3 yıllık ve daha uzun vadeli tahminler yapmak son derece güç.

Ama bir yol haritası çizmek, özel sektöre, ekonomik aktörlere güven vermek için mutlaka bu tahminleri yapmak gerekiyor.

İlk defa gelecek tahminleri yapılırken kötümser senaryo ile ilgili hedefler de belirlenmiş.

**

Açıklanan programının temel hedefi aşağı yukarı belli; sürdürülebilir bir ekonomik büyüme, işsizliğin makul seviyelere çekilmesi, iç ve dış ekonomik dengenin sağlanması.

Burada başka bir şey daha söylemek lazım: Pandemi kriziyle daha önceki YEP hedefleri adeta bir yıl ertelenmiş bulunuyor.

Yine yeni hedeflerde az da olsa olumsuz yönde bir revize yapıldığını görmekteyiz. Şöyle ki; enflasyon ve işsizlik hedefleri 1 yıl önceki YEP’e göre 2020 ve 2021 için 2 puan artırılmış. Büyüme oranları bir yıl gecikmeli olarak korunmuş, cari denge ve bütçe dengesinde de bozulmalar gelecek yıllara yansıtılmış.

**

Burada iç ve dış denge ile ilgili önemli gelişmeler var. Mesela cari işlemler dengesi turizm gelirlerindeki 25 milyar dolarlık azalma nedeniyle ciddi şekilde bozulmuş.

Doğal gaz rezervi bulunması ile yeni dönemde yapılacak anlaşmalarda fiyatların aşağı çekileceği ve bunun cari dengeyi iyileştirici bir etki yapacağı belirtilmiş. Yine, 2021 turizm gelirlerinin normal düzeylerde seyredeceği öngörüsü cari işlem açığını azaltacak diğer iyimser beklenti olarak karşımıza çıkmaktadır.

Toplam destek paketlerinin büyüklüğü 494 milyar lira olarak açıklandı. Bu rakam Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın yaklaşık yüzde 10’una karşılık geliyor. Tabii ki bu genişleme (bütün ülkelerin benzer genişleme politikaları uyguladığı gerçeği var) aynı zamanda bütçe açıklarını da artırmış.

**

Ekonomik büyüme yönünden gelişmekte olan ülkelerden pozitif olarak ayrıştığımız gerçeğini de bakan vurguladı.

2020’nin tamamında yüzde 0.3’lük, kötü senaryoda ise yüzde -1.5 oranında bir büyüme tahmini yapıldı. 2021 yılı içinde yüzde 5,8’lik bir büyüme hedefi konulmuş.

Aslında bütün bu hedeflerin normalleşmenin devam edeceği, ikinci dalga nedeniyle ekonomik kilitlenmelerin olmayacağı varsayımıyla yapıldığını da belirtelim.

Doğrusu değil Türkiye’de, dünyada bile son pandemi krizi ile görüldüğü gibi, geleceğe yönelik tahminlerin gerçekçiliği ciddi bir şekilde tartışılabilir.

**

Ülkenin başını ağrıtan en önemli temel sorun işsizlik ve enflasyondur. Her ikisi de toplum refahını ciddi şekilde azaltmaktadır. İşsizliğin azaltılması için yeni iş alanları açan, katma değerli üretime ihtiyaç olduğu belirtilmiş. Bunun için rekabetçi, yeni teknolojiler içeren, verimlilik artışı sağlayan ve ihracatı teşvik eden bir büyüme hedefi konulmuş.

Yine elektronik ticarete, dijital teknolojiye geçişe, lojistik ve tarım sektörü yatırımlarına vurgu yapılması önemli. Kamunun özel sektörün yatırım yapmadığı stratejik alanlara yatırım yapması modern kapitalizmin temel argümanı.

Ama maalesef Türkiye’nin bürokrasisi fikren doğru olan stratejilere yeterli destek vermemektedir. Hatta aksine hükümetin doğru politikalarını adeta frenleyici işlev görmeye devam etmektedir.

Bugün özellikle ithal ikameci ürün üreten, ara sanayilere destek verilmesinin önündeki bürokrasi engeli inanılmaz boyutlardadır.

Yine kamu bankalarının ara ve yatırım mallarında ithal ikamesi yapacak sektörlere olan destekleri de maalesef düşük düzeyde kalmıştır

**

Sonuç olarak söylememiz gereken; yeni dengeleme, yeni normal ve yeni ekonomi şeklinde temalandırılan YEP açıklamasının iyi niyetle oluşturulmuş bir program görüntüsü verdiğidir. Özel sektöre güven vermesi için daha detaylandırılmalı-ayakları üzerinde duran bir temel yapıya kavuşturulmalı ve atılacak somut adımlarla desteklenmelidir.

Bu memleketin gelişmesinin, çok iyi hazırlanmış programların uygulamada sonuç vermemesinin, devleti hantal yapıya büründüren faktörün, hükümetin özel sektöre desteğinin önüne set çeken ve hükümet-vatandaş iletişimini koparan etkenin yerleşik bürokrasi olduğunu artık anlamak gerek.