Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda okur-yazarlığını yükselterek, gıda kayıp ve israfının önüne büyük ölçüde geçmeyi hedefliyor. Bunun için öncelikle ‘son kullanım’ ve ‘tavsiye edilen kullanım tarihi’ arasındaki farkı bilmeyen yüzde 65’lik kesime ‘gıda okur-yazarlığı’ öğretilerek farkındalık artırılacak. Halen yıllık 18,8 milyon ton gıdanın israf edildiği Türkiye’de işletme başına senede 4,2 ton gıda, 2 bin litre içecek çöpe atılıyor. Ekmek ise satış aşamasında telef oluyor. 2050 yılına yönelik yapılan projeksiyonlarda dünya nüfusunun 10 milyara, Türkiye nüfusunun ise 100 milyona ulaşacağı öngörülüyor.
Bu nedenle hem dünya hem Türkiye’de, bu talebi karşılayabilmek için yüzde 60 bir üretim artışı gerekiyor. Ancak yeni gıda ihtiyacı için bu hesaplamalar yapılırken mevcut üretimde ise milyonlarca ton gıda ziyan oluyor. Üretilen gıdanın her yıl üçte biri yani 1,3 milyar ton gıda israf ediliyor. Gıda israfı en çok perakende ve tüketim aşamasında yaşanıyor. Gıda israfının tabakta bırakılan yemek, plansız ve gereğinden fazla alışveriş ya da gıdaların uygun şartlarda saklanmaması gibi nedenleri bulunuyor.
- Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO’nun son araştırmasına göre, tarladan perakendeye gelinceye kadar üretilen gıda kaybı yüzde 14 olarak karşımıza çıkıyor. Satış ve tüketim aşamasında gıda israfı 1/3 olarak gerçekleşiyor. Türkiye’deki gıda israfının detayları da ürkütüyor. Türkiye’de günlük üretilen ekmeğin 4,9 milyonu israf ediliyor. Üretilen sebze ve meyvelerin yüzde 50’sinde kayıp yaşanıyor. Hizmet sektöründe işletme başına yılda 4,2 ton gıda, 2 bin litre içecek israfı gerçekleşiyor. Yani Türkiye’de, her yıl 18,8 milyon ton gıda çöpe gidiyor.
Gıda kayıp ve israfının en fazla yaş meyve ve sebzede görüldüğü, bunu hazır yemek ve ekmek takip ediyor. Meyve ve sebzelerde en fazla kaybın hasat, depolama, işleme, nakliye ve satışta gerçekleşiyor. Hazır yemek sektöründe ise hastahaneler, okul yemekhaneleri, oteller, lokantalar, kamu kurum yemekhaneleri gibi toplu tüketim yerlerinde oluyor. Ekmek ise özellikle satış aşamasında israf ediliyor.
Gıda okuryazarlığı alışkanlığı çocuk yaşlardan itibaren kazandırılacak. Gıda okuryazarlığı konusunda bakanlığın yaptığı anket araştırmasına göre toplumun yüzde 65’i, gıdaların son tüketim tarihi ve tavsiye edilen tüketim tarihi arasındaki farkı bilmiyor. Bakanlık, bu iki kavramı farkındalık ve bilinç anlamında mutfaklarda ve alışverişlerde uygulaması ile gıda israfı konusunda önemli bir adım olacağını öngörüyor. Bakanlık, ‘gıda okuryazarlığı’ artması için çalışma yürütecek. Gıda okuryazarlığı sayesinde gıdanın doğasını ve önemini anlaşılacak, gıda hakkında bilgi edinebilecek, tahlil etme ve kullanabilme yeteneği gelişecek.
- Tarım ve Orman Bakanlığının yaptığı araştırmalara göre, bir kilogram kırmızı et için 15,5 ton litre suya, bir kg peynir için beş ton, bir kg pirinc için 3 bin 400 litre suya, bir kg şekerin üretilmesi için birbuçuk ton suya, bir kg domatesin yetişmesi için ise 184 litre suya ihtiyaç var.
