“Ev kredilerinin faiz oranı 0,99’a düştü” diye yazdı gazeteler. Tabii ki bu beni alakadar etmedi zira faizli kredi ile ev almanın haram olduğunu biliyorum.
Yine de “belki faizsiz bankalar da aynı orandan konut kredisi veriyorlardır” diyerek, standart bir vatandaş yaklaşımıyla “ne öderim acaba aylık?” sorusunu sordum.
Babadan değil ama “okuldan” Üsküdarlıyım ben. 25 yıldır Üsküdar’ın tozunu yutuyorum. Dolayısıyla o malum siteye girip Üsküdar’da 3+1 daire fiyatlarına baktım. Üsküdar’ın epey kenarında, oturulabilir bir daire de buldum. Bir milyon yedi yüz bin liraya...
Bunun yedi yüz binini peşin verip bir milyon lirasına 0,99 ile kredi kullanarak 10 yılda ödeyeceğim planda aylık taksitlerim kaç para biliyor musunuz? 14.700 TL. Hadi diyelim peşinatın bir milyon lirasını denkleştirip 700 bin lirasına borçlansam bu sefer de taksit 10.000 TL.
Yanlış anlaşılmasın. Ev alacağımdan, daha doğrusu alabileceğimden değil. Meraktan baktım. Sonra dedim ki kendi kendime, bu taksitlerle ancak üst sınıflar ev alabilir artık. İstanbul ya da Ankara gibi şehirlerde “ev almak” bir üst sınıf eğlencesine dönüşmüş gibi geldi bana bu fiyatlarla.
Sonra, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı “dar gelirlilere yönelik 150 bin sosyal konut projesi” haberinin detaylarına baktım. Yüzde on peşinatla ve 240 ay sabit taksitle satılacak imiş evler. Bence şahane bir haber bu, hatta müjde dar gelirliler için. Keşke 150 bin değil, 300 bin konut yapılsa hatta. 400-500 bin bandında fiyatlarla başlayacakmış bu evler. “Kira öder gibi” değil, “kiradan da düşük ödeyerek” ev sahibi olunabiliyor yani.
Güzel tabii de, adına “orta sınıf” dediğimiz canına yandığımının sınıfı bu evlerde hak sahibi değil. Eh, zaten 0,99’luk kampanya ile Ankara, İstanbul gibi yoğun orta sınıf şehirlerinde orta sınıfın ev almasının imkânı da yok.
O halde soru şu: Yaşadığı, kökleştiği, yaşamak, hatta Allah izin verirse ölmek istediği şehirde ev sahibi olmak isteyen orta sınıf, bu isteğini hayata geçirebilecek fırsatı nasıl bulacak?
Soruyu bir de şöyle sorayım: Üst sınıflar için de, dar gelirliler için de şahane ev sahibi olma fırsatları varken zaten hayatı sıkıştıkça sıkışan orta sınıf ne yapacak?
Bu sorunun bazı cevapları var aslında. Mesela Başakşehir Belediyesi, detaylarını bildiğim konut projeleri ile bu soruya olumlu bir cevap vermeyi deniyor.
Şöyle: Arsa üretip, makul metrekare fiyatlarıyla ev yaptırıp, kura yöntemiyle satıp, ödeme planlarını esnetip, hak sahiplerine 15-16 ayda dairelerini teslim ediyor Başakşehir Belediyesi bir süredir.
Detayları doğru hatırlıyorsam 9 bin lira civarında olağanüstü makul bir metrekare fiyatıyla ev sahibi olunabiliyor bu yöntemle. Esnek ödeme planları söz konusu ama benim en çok ilgimi çeken planı anlatayım: Üçte biri peşin, üçte biri 6 adet eşit taksitle 6 ayda bir, üçte biri de kredi ile. Mesela aldığınız ev 100 metrekare ise 300 bin peşinat veriyor, altı ayda bir 50 bin lira ödeme yapıyor, aydan aya da 4 bin lira kredi ödüyorsunuz.
Böylelikle aslında 2-3 milyona alabileceğiniz bir eve son derece iyi şartlarla sahip olabiliyorsunuz.
Açık konuşmak gerekirse çift maaşlı orta sınıf bir ailenin yahut orta sınıf bir esnafın ev sahibi olabilmesi için makul bir alternatif bu.
Acaba böyle projeler Ankara ve İstanbul için daha da yaygın şekilde yapılamaz mı hem TOKİ hem de belediyeler tarafından? Ben yanlış görmediysem TOKİ’nin sadece 3 projesi aktif durumda İstanbul’da. Emlakkonut’un İstanbul’da yürüttüğü projeler de orta sınıfın yanına yaklaşabileceği projeler değil çoğunlukla.
Hem Cumhurbaşkanımızın hem Çevre Şehircilik Bakanımız Murat Kurum’un, hem de belediyelerimizin “orta sınıfın alabileceği evler” konusunda inisiyatifler almalarını gerektiren bir yere geldiğimizi düşünüyorum.
Öyle ya da böyle “orta sınıf”ın yeniden memnun olmasını sağlamak gerekiyor. Gavurun “sürdürülebilir toplumsallık” dediği şey orta sınıfla inşa edilebiliyor çünkü.
