Zengezur Koridoru anlaşması yalnızca Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki sınır hattının değil, Avrasya’daki güç dengelerinin de yeniden çizildiği bir dönüm noktası niteliğinde. Türkiye, bu yeni tabloda hem ABD hem de Rusya-Çin hattı için vazgeçilmez bir lojistik ve siyasi partner konumuna geliyor.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanan ve Zengezur Koridoru’nun açılmasına imkân tanıyan anlaşma, yalnızca Kafkasya’daki sınırları değil, Avrasya’nın ticaret ve güvenlik rotalarını da yeniden şekillendiriyor. Koridorun 99 yıllığına ABD tarafından kiralanması, İran’dan Rusya’ya, Çin’den Avrupa’ya uzanan dengelerde köklü değişimlerin habercisi. Bu süreçte Türkiye, hem ABD’nin hem de Rusya-Çin hattının lojistik, enerji ve güvenlik ihtiyaçlarının merkezine yerleşerek bölgesel ve küresel pazarlık gücünü hiç olmadığı kadar artıracak.
STRATEJİK GÖZETLEME VE KONTROL
ABD’nin Zengezur Koridoru’nu 99 yıllığına kiralaması, Washington’a İran’ı yakından izleyebileceği, Rusya ve Çin’in Batı’ya tek kara çıkışını denetleyebileceği stratejik bir üs kazandırıyor. Koridor üzerinden geçecek kara ve demir yolu hattı, Batı’ya giden malların kontrolünü ABD’ye verirken, AB de bu sayede Çin’den gelen ticaretin kapısında söz sahibi olabilecek. ABD’nin bu hamlesi, yalnızca ekonomi değil, güvenlik boyutunu da kapsıyor, koridorun korunması için askeri unsurların devreye girmesi bekleniyor.
TÜRKİYE'NİN ÖNEMİ ÇİFT YÖNLÜ ARTIYOR
Anlaşma, Türkiye’nin jeostratejik önemini hem ABD hem de Rusya-Çin ekseni için artırıyor. ABD, savunma hattını Türkiye’den sonra Zengezur’a taşıyarak Ankara’ya olan ihtiyacını derinleştirdi. Özellikle Ağrı ve Kars gibi sınır illerinde ABD kaynaklı yatırımların artması muhtemel. Öte yandan Rusya ve Çin, kara güzergâhını kaybettikleri için Trabzon ve Samsun gibi Karadeniz limanlarına ve Türkiye’nin lojistik altyapısına daha fazla ihtiyaç duyacak. Bu durum, Ankara’ya hem ekonomik hem de diplomatik pazarlık gücü kazandırabilir.
RUSYA VE ÇİN İÇİN ALTERNATİF ARAYIŞLAR
Koridorun ABD denetimine geçmesi, Rusya ve Çin’in Batı’ya kara yoluyla erişim planlarını sekteye uğrattı. Çin’in Gürcistan-Batum Limanı’na ulaşımında da zorluklar ortaya çıkabilir. Ancak Ukrayna’da bir barış sürecinin başlaması halinde Rusya, Zengezur üzerinden ticaretini artırarak bu gelişmeyi kendi lehine çevirebilir. Özellikle Kafkasya’daki Çeçenistan ve Dağıstan gibi bölgelerin ekonomik kalkınmasında koridor kilit rol oynayabilir.
BÖLGEDE KAZAN-KAZAN RÜZGARI
ABD’nin Zengezur’da yer alması, Türk Devletleri Teşkilatı’na yaklaşımını da değiştirecek. Washington, bölgedeki Çin etkisini sınırlamak için Orta Asya ülkelerine yatırım kanalları açacak. Anlaşma kapsamında Azerbaycan, ABD’den vergi muafiyeti alırken, Ermenistan ise Rusya’ya karşı güvence elde etti. Ayrıca Bakü, CAATSA yaptırımlarının kaldırılması için Türkiye lehine şartlar sundu. Bu, ABD-Türkiye ilişkilerinde de bir dönüm noktası olacak. Anlaşma sonrası Ermenistan, Anayasasında yer alan Azerbaycan toprakları ve Türkiye’ye dair sözde hak taleplerini kaldırma taahhüdünde bulundu. Bu adım, iki ülke arasındaki diplomatik normalleşme sürecinin önünü açacak.
"35 yıl savaştılar artık dostlar"
- ABD Başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda Ermenistan ve Azerbaycan, "barış için yol haritasını" içeren ortak deklarasyonu imzaladı. Zengezur Koridoru ile Nahçıvan bağlantısı kurulurken, ABD Azerbaycan’a 1992’den beri uygulanan savunma kısıtlamalarını kaldırdı. ABD Başkanı Donald Trump, "Ermenistan ve Azerbaycan 35 yıl süren uzun bir savaşın sonunda artık dost oldular ve uzun süre dost kalacaklar. Bu benim için büyük bir onur" dedi. Trump, "Ermenistan ve Azerbaycan, tüm çatışmaları durdurmayı, ticareti, seyahati ve diplomatik ilişkileri açmayı, birbirlerinin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeyi taahhüt ediyor. Bu bir ateşkes değil, gerçek bir barış anlaşması" ifadelerini kullandı.
