İstanbul, sabah saatlerinde Marmara Denizi merkezli 6.2 büyüklüğündeki depremle sarsıldı. AFAD verilerine göre geniş bir alanda hissedilen sarsıntı, çevre illerde de paniğe neden oldu. Depremin ardından aynı bölgede artçı bir deprem daha kaydedildi. Vatandaşlar evlerinden dışarı çıkarken, uzmanlar artçı sarsıntıların devam edebileceği uyarısında bulundu. MTA ve AFAD tarafından düzenli olarak güncellenen aktif fay hattı haritalarına dikkat çeken uzmanlar, bu bilgilerin yalnızca bilimsel değil, halk sağlığı açısından da kritik öneme sahip olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin en tehlikeli deprem kuşaklarından biri olan Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), doğudan batıya uzanan 1200 kilometrelik uzunluğuyla dikkat çekiyor. Bingöl Karlıova’dan başlayıp Saros Körfezi’ne kadar uzanan bu fay zonu, tarih boyunca birçok yıkıcı depreme sahne oldu. KAF üzerinde yer alan iller arasında Sakarya, Düzce, Bolu, Bursa, Erzincan ve Van gibi şehirler bulunuyor. İstanbul ise bu hatta tehlikeli şekilde yakın bir konumda yer alıyor. Uzmanlar, İstanbul ve çevresindeki yoğun nüfus ve yapılaşma dikkate alındığında, olası büyük bir depremin ciddi sonuçlar doğurabileceğine işaret ediyor. Deprem uzmanları, hem bireysel önlemlerin artırılması hem de yapı stoğunun gözden geçirilmesi gerektiğini vurgularken, kamuoyuna yönelik uyarılar da sıklaştırılmış durumda. Marmara Bölgesi'ndeki hareketlilik, gözleri bir kez daha Kuzey Anadolu Fay Hattı’na çevirdi.
DİRİ FAY NEDİR?
Diri fay veya aktif fay, tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylara verilen isim. Yer kabuğundaki çeşitli ölçekteki kayma yüzeyleri, fay olarak adlandırılır. Fayların dirilikleri sadece yazılı tarihsel kataloglardan değil aynı zamanda tarihi yapıları etkileyen faylanma işaretlerinden de anlaşılabilir.
EVİMİN ALTINDAN FAY HATTI GEÇİYOR MU?
Evinin altından fay hattı geçip geçmediğini merak eden vatandaşlar, https://tdth.afad.gov.tr/TDTH/main.xhtml adresini tıkladıktan ve e-Devlet girişi yaptıktan sonra Türkiye Deprem Tehlike Haritası İnteraktif Web Uygulaması'na ulaşabiliyor.
FAY HARİTASI 3 ÖLÇEKTE SUNULUYOR
MTA, kurulduğu 1935'ten bugüne kadar deprem jeolojisi ve diri faylar hakkında bilgi üretiyor. MTA'nın 70'lerden itibaren proje bazlı yürüttüğü çalışmaların ürünü ilk Türkiye Diri Fay Haritasını 1992'de yayımladı.
Harita yayımlandığı tarihten itibaren ülkenin aktif tektoniğinin anlaşılması ve deprem tehlikesinin değerlendirilmesine yönelik her türlü bilimsel çalışma ve uygulamalarda temel veri kaynağını oluşturdu.
HANGİ İLLER FAY HATTI ÜZERİNDE?
Diri fay üzerinden bulunan iller, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) üzerinden paylaşılmıştı.
Fay hattında yer alan iller; Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bolu, Burdur, Bursa, Bingöl, Denizli, Eskişehir, Erzincan, Erzurum, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Manisa, Muğla, Kocaeli, Konya, Osmaniye, Sakarya ve Tokat olarak açıklandı.
Harita da yer alan verilere göre, 110 ilçe de fay üzerinde bulunuyor.
DOĞU ANADOLU FAY HATTI HANGİ ŞEHİRLERDEN GEÇİYOR?
Doğu Anadolu Fayı, Ölü Deniz Çatlağı'nın kuzey ucundaki Maraş Üçlü Bitişmesi ile başlayıp Kuzey Anadolu Fayı ile birleştiği Karlıova Üçlü Bitişmesi'nde kuzeydoğu yönünde son bulur. Doğu Anadolu Fay Hattı, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl, Muş'a kadar devam ettikten sonra Erzincan'dan itibaren Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir.
KUZEY ANADOLU FAY ZONU HER YIL KAYIYOR
Diri faylar üzerindeki deprem hareketliliği sismometreler aracılığıyla takip ediliyor. Bu çalışmalar ülke genelinde Afet Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı ile Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından yapılıyor.
Ayrıca diri fayların üzerindeki kayma hızları ise Küresel Konumlama Sistemi (GPS) kullanılarak ortaya konuluyor. Bu konu ile ilgili araştırmalar Harita Genel Müdürlüğü ile üniversitelerin Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği bölümleri tarafından gerçekleştiriliyor.
Literatürde yer alan bilgiler ışığında, Türkiye'nin en önemli iki diri fay hattından biri olan Kuzey Anadolu Fay (KAF) Zonu boyunca yıllık kayma hızının yaklaşık 17-25 milimetre, Doğu Anadolu Fay (DAF) Zonunda ise yıllık kayma hızının yaklaşık 10 milimetre değerinde olduğu biliniyor.
