Türkiye ekonomisinin üçüncü çeyrek büyüme performansı belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre; ülke ekonomisi temmuz, ağustos ve eylül aylarını kapsayan dönemde beklentilerin üzerinde yüzde 5,9 büyüdü. Böylece Türkiye ekonomisi Kovid-19 salgını tedbirlerinin uygulandığı 2020 yılının ikinci çeyreğinden sonra üst üste 13 çeyrek büyüme gösterdi. Türkiye yüzde 5,9'luk büyüme oranıyla Avrupa Birliği (AB), OECD ve G20 ülkeleri arasında birinci sırada yer aldı.
9 AYLIK GSYH 812,5 MİLYAR DOLAR
Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) tahmini, üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 79,8 artarak 7 trilyon 681 milyar liraya çıktı. GSYH'nin değer doları bazında 295 milyar 815 milyon olarak gerçekleşti. İlk 9 ayda da toplam GSYH büyüklüğü 17 trilyon 795 milyar TL’ye ulaştı. Aynı dönemde GSYH büyüklüğü dolar bazında ise 812 milyar 488 milyon olarak hesaplandı.
YATIRIMLAR HIZ KAZANDI
Yılın üçüncü çeyreğinde hane halkı tüketimi büyümeye 7,7 puanla en yüksek katkıyı verdi. Türkiye'nin sıkılaşma döngüsü içinde geçen üçüncü çeyreğinde yatırımlardaki büyüme dikkat çekti. Yüzde 5,9'luk büyümede yatırımların katkısı 3,4 puanı buldu. Makine-teçhizat yatırımlarındaki hızlı artış da göze çarptı. Üçüncü çeyrekte makine-teçhizat yatırımları bir önceki yıla göre yüzde 23,7 arttı. Böylelikle bu kategoride 2021'in ikinci çeyreğinden bu yana en yüksek artış izlendi. İnşaat yatırımlarında da ivme görüldü. İnşaat yatırımları yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 7,9 ile son 4 çeyreğin en hızlı büyümesini sergiledi. Kamu harcamalarının büyümeye katkısı ise 0,7 puanda kaldı.
İNŞAAT VE SANAYİ ÖNE ÇIKTI
Sektörel olarak bakıldığında üçüncü çeyrekte en hızlı büyüme inşaat ve sanayide görüldü. 11 kalemin 10'unda büyüme gerçekleşti. İnşaat yüzde 8,1, sanayi yüzde 5,7, hizmetler yüzde 4,3 ve tarım sektörü yüzde 0,3 büyüme kaydetti. Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 2,5 daraldı. Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları üçüncü çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11,2 arttı.
Sürdürülebilir büyümenin temelini güçlendireceğiz
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye ekonomisinin 3. çeyrek büyüme verilerini sosyal medya hesabından değerlendirdi. Uygulanan dezenflasyon programının finansal piyasalarda olumlu etkilerini gördüklerini dile getiren Şimşek, "Yatırımcı güveni arttı. Ülkemiz risk pirimi düştü. Uluslararası sermaye girişi başladı, rezervlerimiz güçlendi ve kur oynaklığı azaldı" ifadelerini kullandı. Program dahilinde büyümede daha dengeli bir kompozisyona doğru yol alındığını belirten Şimşek, yatırım ve ihracatın bir önceki çeyreğe göre arttığına dikkat çekti. Şimşek, şunları kaydetti: “Dengelenmeye yönelik uyguladığımız politikalar sonucunda eylül ayında cari açıkta mayısa göre yıllık 8,6 milyar dolar iyileşme sağlandı. Ekim ve kasım aylarına ilişkin dış ticaret verileri cari açıktaki iyileşmenin devam edeceğine işaret ediyor. Uyguladığımız öngörülebilir ve kurala dayalı politikalarımıza; enflasyon ve cari açıkta kalıcı düşüş ve makro-finansal istikrar sağlanıncaya kadar devam edeceğiz. Böylece sürdürülebilir büyümenin temelini güçlendireceğiz.”
Cari dengede kalıcı iyileşmeyi sağlayacağız
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, yılın 9 ayında ekonomik büyümenin yüzde 4,7 olarak gerçekleştiğini ifade etti. Büyüme rakamlarını sosyal medya hesabından değerlendiren Bolat, "Türkiye, 3'üncü çeyrekte verisi açıklanan G-20 ve OECD ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomi olmuştur. Mal ve hizmet ihracatımızda deprem ve zayıf dış talebe rağmen yüzde 1,1 artış izlenmiştir. Yatırımlarda, makine-teçhizat yatırımlarının etkisiyle yüzde 14,7 ile son 2 yılın en güçlü artışı yaşanırken yatırım harcamalarının katkısı 3,4 puan olarak gerçekleşti" dedi. İhracat ve yatırımlardaki olumlu seyrin sürdürülebilir büyüme yapısı açısından önemli olduğunu vurgulayan Bolat, şu bilgiyi verdi: "Ağustostan itibaren ihracatta izlenen artış ve ithalattaki yavaşlamanın etkisiyle dış ticaret açığı azalmakta, ihracatın ithalatı karşılama oranı yılın ilk yarısına göre yukarıda seyretmektedir. Yatırım, üretim ve ihracatı artırmaya yönelik politikalar ile önümüzdeki dönemde bir taraftan cari işlemler hesabında kalıcı iyileşmeyi sağlayarak makrofinansal istikrarı kuvvetlendirmeyi diğer taraftan sürdürülebilir yüksek büyümenin devamını amaçlıyoruz."
Dünyadan pozitif ayrıştık
* İTO Başkanı Şekib Avdagiç: Yılın üçüncü çeyreğinde yatırımların büyümeye katkısının yeniden artış göstermesi 2024 yılı için beklentileri yükseltti. Bir önceki çeyrekte büyümeye negatif katkı veren sanayinin yeniden pozitife dönmesi önemli. Büyümeye en yüksek katkı tüketimden gelmiş olsa da bu katkıda belirgin yavaşlama gözledik. Bunu da yeni programın hedefleriyle uyumlu bir şekilde, ekonomide dengelenmenin işaretlerini vermesi bakımından değerli buluyoruz.
* DEİK Başkanı Nail Olpak: Yılın ilk yarısındaki yüzde 4 büyümeden sonra gelen bu veri, küresel olarak ekonomik aktivitenin yavaşladığı bir dönemde Türkiye'nin üretim hızının arttığını, dünyadan pozitif ayrıştığımızı ve büyümede dengelenmeye yönelik sürecin yürüdüğünü gösteriyor. Büyümede yatırım ve ihracat artışı, dengelenme süreci için olumlu.
* MÜSİAD Genel Başkanı Mahmut Asmalı: Türkiye ekonomisi, pozitif büyüme patikasındaki istikrarlı yürüyüşüne emin adımlarla devam ediyor. Öncü ekonomilerle birlikte Türkiye'nin de enflasyon sorunuyla yüzleştiği ve parasal sıkılaşma sürecinde olduğu böyle bir dönemde, Türkiye ekonomisinin büyüme hızının artması takdire şayan.
* ASKON Genel Başkanı Orhan Aydın: Taleplerin her açıdan baskılandığı bir ortamda enflasyonla mücadeleden taviz vermeden 13'üncü çeyrekte de küresel düzeyin üzerinde yüzde 5,9'luk bir başarı ülke ekonomimizin potansiyelini ortaya koymaktadır. Verilen desteklerle ekonomik büyümenin devam edeceğini öngörmekle birlikte iş insanları olarak sağlıklı ve dengeli bir büyümeyi önemsemekteyiz.
* TİM Başkanı Mustafa Gültepe: İhracatın büyüme rakamlarımıza desteğinin daha da artacağı dönemleri 2024'de yaşayacağız. Büyümede üretim ve ihracatın yeri her zaman kritik. Türkiye, üretim ve ihracat öncülüğünde büyümeye aralıksız şekilde devam edecek.
