Rusya'ya uygulanan yaptırımlar ve artan maliyetler ülkeyle ticaret anlaşmalarını durma noktasına getirirken, İki ülke arasındaki savaşın salgın kaynaklı etkilerle bir araya gelmesi özellikle emtia fiyatlarında sert yükselişlere neden oluyor.
Jeopolitik risklerden dolayı hali hazırda enerji tedarikine ilişkin sıkıntılar gündemdeyken, özellikle buğday , Rusya ve Ukrayna'nın üretimdeki ağırlığı nedeniyle buğday, emtia piyasalarında ana aktör oldu.
Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının buğday ticaretini durma noktasına getirmesiyle buğday fiyatları Chicago Ticaret Borsasında haftalık bazda yüzde 40,6 artarak 12,09 dolara çıktı ve 14 yılın zirvesine ulaştı.
En temel gıda maddelerinden biri olan buğday, geçen ay yüzde 30'a yakın yükseliş kaydetti.
Analistler, enerji maliyetlerinin artmasının da buğday fiyatlarının artışında etkili olan önemli etkenlerden bir tanesi olduğunu söyledi.
Dünyanın en büyük tarımsal ürün işleyici şirketlerinden olan Archer Daniels Midland ve tarım ürünleri ticareti şirketi Bunge gibi şirketlerin bölgedeki faaliyetlerine ara verdiğine dair haberler de buğdaya dair endişelerin daha fazla derinleşmesine neden oldu.
Analistler, iki ülke arasındaki savaş ve ABD ile Avrupa'nın Rusya'ya yönelik yaptırımları devreye almasının tahıl piyasasında da belirsizliklere neden olduğunu belirtti.
Afrika ve Orta Doğu'dan birçok ülke Rusya ve Ukrayna'dan gıda ithal ediyor ve krizin derinleşmesi özellikle bu bölgelerdeki ülkelerin gıda maddelerine erişimini daha da zor hale getirebileceğine dair endişeleri artırıyor
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaştan dolayı özellikle Ürdün, Tunus ve Mısır gibi ülkeler, gıda tedarikinde en çok etkilenebilecek ülkeler arasında yer alıyor. Rusya küresel pazara yılda 44 milyon ton buğday tedarik ederken Ukrayna da dünya genelinde 17 milyon ton ile buğday tedarikinde 5. sırada yer alıyor.
Mısır'ın Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunun, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırısını kınayan karar tasarısını desteklemesine karşın Rusya'ya ekonomik yaptırımlara karşı gösterdiği mesafeli tutum dikkati çeken başka bir nokta oldu.
Mısırda da zirveler söz konusu
Tarım emtialarında buğdaydan sonra özellikle mısırda görülen fiyat hareketleri dikkati çekiyor. Mısır'ın fiyatı bu hafta Chicago Ticaret Borsasında 7,82 dolarla Eylül 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Mısır fiyatları haftalık bazda da yüzde 14,8 artış kaydetti.
Haftalık bazda Chicago Ticaret Borsasında işlek gören soya fasulyesinde yüzde 4,6 ve New York Ticaret Borsasında işlem gören şekerde de yüzde 10,1 artış görüldü. Petrol fiyatlarının yüksek seyretmesi, şeker fiyatlarını olumlu etkiliyor. Şeker kamışı, etanol üretimi içim kullanılan hammaddelerden biri . Petrol fiyatlarındaki değişim, üreticilerin şeker veya etanol üretimini tercih etmesine neden oluyor. Küresel olarak konteyner talebinin yüksek olması nedeniyle, yüklemelerde gecikme yaşanıyor. Bu da arz endişelerini artırıyor.
Emtia piyasasında görülen sert yükselişlere karşın kahvedeki değer kaybı dikkati çekti. New York Ticaret Borsasında işlem gören kahve bu hafta yüzde 6,1 civarında kayıplar söz konusu oldu. Analistler, Ukrayna ve Rusya savaşı nedeniyle ekonomik büyümeye yönelik endişelerin kahve fiyatlarda değer kaybına neden olduğunu belirtti.
Varil fiyatı 118,4 dolarla Şubat 2018'den bu yana en yüksek seviyeyi gören Brent petrol bu hafta yüzde 23,8, New York Ticaret borsasında işlem gören doğalgaz da yüzde 10 kazanç sağladı.
Haftayı yüzde 6,3 yükselişle tamamlayan bakırın libresi ise Comex vadeli piyasasında 4,9490 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. Analistler, jeopolitik risklerden kaynaklı arz endişelerinin yanı sıra, dünyanın önde gelen merkez bankalarının sıkı para politikasına geçileceğine dair şahin söylemleri ve Şili'de bakır üretiminin azalmasıyla bakır fiyatlarında ralli yaşandığını söyledi.
Jeopolitik risklerle beraber nikel fiyatları Mart 2008'den bu yana ilk defa 14 dolar sınırına kadar yükseldi. Çinko ise 1,8619 dolarla Mayıs 2007'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Haftalık bazda bakıldığında nikel fiyatları, yüzde 17, çinko fiyatları da yüzde 11,9 artış kaydetti.
- Bu hafta önde gelen emtialardan alüminyum yüzde 12,3, paladyum yüzde 24,7, platin yüzde 5,4 arttı.
