Sıfır araç tarafında pandemi, çip krizi derken üstüne ortaya çıkan Rusya-Ukrayna savaşı yeniden endişeleri arttırdı. Arz sıkıntısının en az 2024'e kadar süreceği ve fiyatların yükselişe geçebileceği belirtilirken, sıfır tarafta ortaya çıkan bu tablo fırsatçıları da harekete geçirdi. Bazı fırsatçı bayiler, ellerinde stok otomobil olmasına rağmen vatandaşa 3 ay sonraya gün veriyor. Eğer aracı hemen isterseniz karşınıza yüklü bir fatura ve akıl almaz şartlar çıkıyor.
Öte yandan pandemi döneminde başlayan tedarik sorunu nedeniyle sıfır otomobil almak için uzun bekleme listelerine isim yazdırmak olağan hale geldi. 2 yılın ardından Kovid-19 bitmeye yüz tutsa da, sektörler üzerindeki etkileri hâlâ devam ediyor. Bunun üzerine başlayan Rusya-Ukrayna savaşı ise dünya çapında yaşanan tedarik sorununu bir kat daha artırdı.
Geçen sene ortalarında çip krizi konuşulmaya başlandı. Ve bundan sadece otomotiv değil, birçok sektör etkilendi ama eylül ayından itibaren bundan daha büyük sorunları konuşmaya başladık. Mesela lojistik sorunu baş gösterdi. Dünyada konteyner bulunamamaya başladı. Fiyatlar inanılmaz seviyede arttı. En son fiyatlarının dolar bazında 5-6 katına çıktığını duymuştuk. Lojistik işi dünyadaki bütün ticaretin omurgasıdır.
Bu arada hammadde sıkıntıları başladı. Mesela magnezyum büyük sıkıntıydı. Ve 2022'de tüm bunların üstüne Rusya Ukrayna savaşı çıktı. Ve bundan sonrasıyla ilgili başka endişeler de var. Mesela Avrupa bizim için çok önemli, çünkü en büyük ihraç pazarımız. Eğer Avrupa enerji sıkıntısıyla boğuşursa, bunun bize yansıması nasıl olur bakmak lazım. Rusya, Ukrayna savaşı bugün bitse bile olayların tekrar fabrika ayarına dönmesi birkaç seneden aşağı sürmez. Tüm bunların ışığında tahmin edilen şu ki, şu anda sadece otomotivde değil, birçok sektörde arz sıkıntısı devam edecek.
Talep sürüyor. Firmalar her gün gelen telefonlara cevap vermeye çalışıyorlar. Kovid sürecinde insanlar toplu taşımadan uzaklaştı. Bundan dolayı geçen sene markalarda 5-6 aylık bekleme sıraları oluştu. Şu anda geldiğimiz noktada; geçen seneyle bu yıl arasında otomobil fiyatlarında ciddi artışlar var. Bunun bir kısmı döviz kurundan geliyor. Bir kısmı da otomobilin fiyatının geldiği seviye artık en üst vergi dilimine girdi. Şu an işi biraz kurumsal satışlar götürüyor. 4-5 yıldır değişmeyen filolar yenileniyor. Bir de artık tüm kurumların karbon ayak izini küçültme hedefi var.
Böyle dönemlerde tüketici almak istediği otomobilin seviyesini bir alt segmente indirir. Ya da ikinci ele yönelir. İkinci el alıyorsa da mesela 3 yaşında yerine 5 yaşında bir araç alır.
Ben geçen sene, bu sürecin 2022 boyunca devam edeceğini öngörmüştüm ama o zaman ortada savaş yoktu. Şimdi global markaların CEO'larının açıklamalarına baktığımızda en az 2024'e kadar arz sıkıntısının süreceği görülüyor.
Bu koşullarda pazar tahlili de yapamıyoruz. Çünkü bunun için markaların ne kadar araç bulabileceğini bilmesi lazım ama hiçbir marka şu anda bunu bilemiyor. Globalden gelen bilgiler her hafta revize oluyor. 'Ne kadar araba bulabiliriz' sorusunun cevabını bilsek, pazarın ne kadar olacağını da söyleyebiliriz,
Peki araç bulunsaydı ne kadar satış yapılabilirdi?
O zaman geçen yıla çok yaklaşırdık. Geçen yıl 750 bine yakın araç satılmıştı.
Eğer Rusya savaşı yakın gelecekte bitmezse tedarik sıkıntıları, lojistik problemleri devam eder. Bu da Türkiye'deki kur farkından kaynaklanan fiyat artışının dışında bir de ürünlerin döviz bazında fiyat artışlarının söz konusu olacağı anlamına geliyor. Biz bunun haberlerini alıyoruz. Global markalar 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' diyorlar. Çünkü lojistik pahalı, hammadde bulamıyorlar.