Ankara'da emekli fizik mühendisi Reşat Demirci (79), evinin altında kurduğu atölyede Osmanlı'dan Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar, tarihsel olaylara yön veren 27 geminin maketini yaptı. Demirci, ilk kez 19 Mayıs Gençlik Haftası kapsamında sergilediği tarihi gemi koleksiyonunu geliştirmeye devam edeceğini söyledi.
Reşat Demirci, 15 yıl önce tarihi gemilerin maketlerini yapmaya başladı. Demirci, evinin altında oluşturduğu atölyede Bandırma Vapuru'ndan Ertuğrul Fırkateyni'ne, Nusret Mayın Gemisi'nden İnebolu Denk Kayığı'na kadar Osmanlı'dan Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar tarihi olaylara yön veren 27 geminin maketini yaptı. Demirci, Barbaros Hayrettin Zırhlısı, Hamidiye Zırhlısı, Yavuz Sultan Selim Zırhlısı, Midilli Kruvazörü, Muavenet ı Milliye Torpido Botu, Sultanhisar Torpido Botu, Gazi Alemdar Römorkörü, Rusumat No4 Gümrük Motoru, Hazal Römorkörü, Karadeniz Sergi Vapuru, Refah Vapuru, Kurtuluş Vapuru, Atılay Denizaltısı, S325 Blower, Dumlupınar Denizaltısı, Sirius 1836 Buharlı Gemi, Ertuğrul Yatı, Sakarya Gezi Motoru, Açar Motoru, Güzelhisar Şehir Hatları Vapuru, Tarzı Nevin Şehir Hatları Vapuru, TCG Kocatepe Muhribi, Marmaris Tırhandilin'in maketlerini 15 yılda tamamladı. Demirci, gemilerin orijinal çizimlerini müzelerden ve tarihi gemi yapan topluluklardan temin ederken, maketlerin bazı parçalarını kendisi atölyede üretti. Demirci, tarihi gemi koleksiyonunu ilk kez 19 Mayıs 2025 Gençlik Haftası kapsamında Çankaya Belediyesi Yaşar Kemal Kültür Merkezi'ndeki sergide görücüye çıkardı. Demirci'nin tarihi koleksiyonu büyük ilgi gördü.
Demirci, maket gemilerle Türkiye'nin denizcilik tarihinin anlatılabileceği düşüncesiyle yola çıktığını söyleyerek, "Türk tarihinde isim yapmış gemileri araştırıp kendimce bir sıralama yaptım. Bunun başlangıcı Japonya seyahatinden dönerken batan Ertuğrul Fırkateyni'nin hikayesi ile oldu ve ilk onunla başladım. Kafamda da bir kurgu yarattım. 1908'den 1923'e kadar faal gemiler ve 1923'ten günümüze kadar olan gemilerle bir Türkiye tarihi çıkarmaya çalıştım. Bu gemilerden; Cumhuriyet öncesi dönemde Barbaros Zırhlısı, Hamidiye Kruvazörü, Yavuz Zırhlısı, Midilli, Sultanhisar, Muaveneti Milliye, Nusret ve Bandırma var. Peşinden Cumhuriyet kurulduktan sonra 1926 yılında Atatürk'ün Avrupa'ya bir sergi gemisi olarak gönderdiği Karadeniz gemisi var. 1939'da denize indirilen Kasımpaşa Tersanesi'nde yapılmış olan Atalay Denizaltısı var. 40'lı yıllara geldiğimizde Birleşik Krallık'a sipariş edilmiş olan denizaltıları ve uçak filosunu teslim almakla görevli olan personeli taşıyan ve batırılan Refah Gemisi'nin maketlerini yaptım" dedi.
Yaptığı maketlerin parçalarının büyük çoğunluğunu atölyesinde ürettiğini belirten Demirci, "Malzeme olarak, ahşap, plastik ve metal kullanıyorum. Bazılarını şekillendirme sonucu elde edebiliyorum. Bazılarını da döküm yaparak elde edebiliyorum. Gerçek bir tekne nasıl yapılıyorsa aynı şekilde makette de omurgasını hazırlıyorsunuz. Malzeme bulmak çok kolay değil; çünkü bu ölçeğe göre bulmak zor. Karadeniz gemisinin yapımı 18 ayımı aldı; çünkü çok detaylı bir gemi. İlgilenen insanlar çok hayretle bakıyorlar. ‘Nasıl bu kadar sabır gösteriyorsun' diye soruyorlar. İşin aslı orada, sabır göstererek öğreniyorsun" dedi.
Gemilerin çizimlerinin bir kısmını İstanbul'da Deniz Müzesi Komutanlığı'ndan bir kısmını Mersin ve İstanbul'da bulunan Model Müzesi'nden, diğer çizimleri ise Fransa, Hollanda arşivlerinden ve maket ile uğraşan topluluklardan temin ettiğini belirterek, "Örneğin Karadeniz gemisinin planlarını Hollanda'daki tersane arşivinden buldum. Kurtuluş gemisinin planlarını daha önce bu işle uğraşmış insanlardan geldi. Ve de fotoğraflardan faydalanarak yapıldı. Onun dışında mesela İnebolu Denk kayığının çizimlerini Fransız arşivinden buldum. Bunlar hikayesi olan kahraman gemiler" ifadelerini kullandı.
Demirci, şimdilerde, ABD Deniz Kuvvetleri'nden Türk Deniz Kuvvetleri'ne devredilen, tatbikat sırasında USS Saratoga uçak gemisi tarafından vurulan, TCG Muavenet gemisini yapmak istediğini söyleyerek, "Yaptığım çalışmaları daha fazla sergilemek için planlarım var. İnsanlara ulaşsın. İnsanlar yaptığım eserler vasıtasıyla tarihlerini öğrenip sahip çıksınlar. Her geminin kendisine özel hikayesi var. Bunların bir kısmı ülkeyi ilgilendiriyor, bir kısmı yaşayan insanlığı ilgilendiriyor. Onları bulup çıkarmak çok önemli. Eğer becerebilirsem gemi maketleri hakkında bilgiler içeren kitapçık da yazmak istiyorum" dedi.
