Mevsimler bir döngü içerisinde gün be gün değişirken, yeme içme de aynı şekilde farklılık gösteriyor. Yazın vazgeçemediğimiz şerbetin yerini şimdilerde kokusunu kilometrelerce öteden algılayabileceğimiz salep ve boza aldı.
Bu içecekler kültürümüzle özdeşleşmiş, hatta Dadaloğlu’nda olduğu gibi birçok beyitte ve benzetmede yer almış. Eskilerde özellikle de salepin yeri bir başkadır... Sırtında neredeyse tarihi sayılabilecek, özel işlermeli bir güğüm ile salepçi gezinmekte, diğer bir yandan da tüm mahallenin duyabileceği şekilde salep diye bağırmaktadır. Sonrasında başta çocuklar olmak üzere hemen hemen her camdan istekler bir bir sıralanmaktaydı. Bu geleneğe uyan bir diğer içecekte şüphesiz ki bozaydı. Salep ve bozanın ortak özelliği ve olmazsa olmazı ise tarçındır. Tarçın hem kokusu hemde değişik tadı ile içeceklere değer katıyor.
8. Yüzyılda Türklerin İslamiyeti kabul etmesiyle birlikte alkollü içeceklerin yasaklanması birçok içecek gibi salepin de yaygınlaşmasını sağlamıştır. Salepin ana maddesini, estetik güzelliği, görkemli çiçekleri, kokusu ve sağlığa faydası ile insanların ilgisini çeken orkideler oluşturmaktadır. Ülkemizde doğal olarak yetiştirilen orkidelerin 40 çeşidinden salep üretiliyor.
Beyazdan mora kadar değişen bir renk yelpazesine sahip orkideler, “sahlepotu” ya da afrodizyak etkisi nedeniyle halk arasında “güçotu” olarak tanımlanır. Yurdumuzun Muğla, Isparta, Antalya, Maraş, Safranbolu ve başta Kastamonu olmak üzere Karadeniz yörelerinde yabani olarak yetişmektedir. Türkiye dışında en büyük salep üreticisi ülkeler ise Yunanistan ile Fransa. Ancak salep üretiminin fazlalığı birçok bölgede Orkidelerin türlerinin azalmasına sebep oldu.
Tarihçilere göre, Ortadoğu’ya özgü bir içecek olan salep, kahvenin yaygınlaşmasından önce Avrupa’da, özellikle de İngiltere’de “salep dükkânları”nda satılır, tereyağlı ekmekle birlikte servis yapılırdı. Ancak, kahvenin yaygınlaşmasıyla bu gelenek zamanla yok oldu. Ülkemizde de sıcak içecek denildiğinde bu gün akla ilk gelen şüphesiz ki Türk Kahvesi oluyor.
Kış günlerindeki favori içeceğimiz salebin; bağırsak çalıştırmada, öksürük ve bronşitte, bağışıklık sistemini güçlendirmede faydası var. Özellikle öksürük tedavisinde oldukça etkili olduğu görülmektedir. Mide rahatsızlıklarında da etkili olan salep, hazmı kolaylaştırarak midenin rahatlamasını sağlar. Bunun yanı sıra tarçınla birlikte tüketiminde ise özellikle üst solunum yollarında oldukça etkilidir. Bunların yanı sıra kabızlığı önler, zihni güçlendirir, basur hastalığının tedavisinde kullanılabilir, vücut sıcaklığını ise dengeler.
