2010 yılından beri Özbekistan hapishanelerinde tutuklu olan Türk işadamları özgürlüklerine kavuşmayı bekliyor. Geçtiğimiz Eylül ayında hayatını kaybeden Özbekistan'ın 27 yıllık devlet başkanı İslam Kerimov, 2000'li yılların başında ülkede yatırım yapan Türk işadamlarını tutuklayarak malvarlıklarına el koydu. Ülkede yatırım yapan ve çalışan Türklere, ağır ceza verilmesini sağlayan ekonomik suçlar yönelten Özbek devleti, o Türklerden bazıları olan Memduh Yılmaz, Zekeriya Aşkın, Adnan Kara, Halil Nalçacı ve Zeki Obuz'u hala cezaevinde tutuyor.
2010'da tutuklanan isimler arasında olan Memduh Yılmaz, Taşkent'teki Yimpaş'a bağlı Şark Mir isimli alışveriş merkezinin Genel Müdürüyken önce Özbek polisi tarafından gözaltına alındı, ardından tutuklandı. Yılmaz'la birlikte diğer yöneticilere de kaçakçılık suçu isnat edildi. İddiaya göre şirket yöneticilerinin bildirdiği mal sayısı, depolarda yapılan sayımda bildirilen mallardan azdı. Vergi kaçırmakla suçlanan şirket yöneticileri bu sebeple sorgulandı. Ancak iddiaya göre Türkleri tutuklatmak isteyen Özbek makamlar, bu malları kalem kalem saymadı. Şirket evraklarında ürünler niteliklerine göre tasnif edilmiş, örneğin kepekli saçlar için kullanılan şampuanlar ile yağ giderici şampuanlar ayrı kalemlerle sınırlandırılmıştı. Buna benzer farklı nitelikler taşıyan deterjan ve makarna gibi ürünleri aynı kalemde değerlendirip fazla ürün çıktığını öne süren Özbek güvenlik güçleri Türklere kaçakçılık davası açtı. Eş zamanlı olarak Özbek TV kanallarında da kara propaganda da başlatılarak Özbek kamuoyunda devletin kaçakçılık ve yolsuzlukla mücadele ettiği algısı oluşturuldu.
Kerimov yönetiminin yıllardır cezaevinde tuttuğu Türkler geçen zamanın ardından adeta hapishanede unutuldu. Aileleri 6 yıldan fazla bir zamandır çocuklarının sesini dahi duymadı. Tutuklular, dünyanın en kötü hapishaneleri arasında gösterilen Bekabad Hapishanesi'nde tutuluyor.
Kerimov döneminin baskıcı uygulamaları bu cezaevinde de yaşandı ve dini ibadetlerini yapmak isteyen Türkler, Özbekler tarafından yaptırımla karşılaştı. Namaz kılmak veya oruç tutmak isteyen tutukluların ilave disiplin cezaları aldıkları öğrenildi. Tutuklu isimlerden biri olan 65 yaşındaki Zeki Obuz'un yaşlılık nedeniyle hak ettiği ceza indirimi ve af hakkının da ibadet gerekçesiyle kendisine verilmediği ortaya çıktı.
Özbekistan'ı 27 yıl demiryumrukla yöneten Kerimov'un ölmesinin ardından iki ülke arasında ilişkilerin gelişmesi ihtimali ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz ay Özbekistan'ı ziyaret etmesi tutukluların özgürlüklerine kavuşması için umutları yeşertti. Tutuklu aileleri, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a bir mektup yazarak yakınlarının durumunu anlattı. Mektupta, “Ceza işleminin üzerinden altı yıl geçmiş olmasına rağmen,Türkiye ile münasebetlerin iyileşmesini istemeyen, Özbek istihbaratının engellemesinden dolayı içeride bulunan elemanımız Memduh Yılmaz ve başka şirketlerde çalışan; Zeki Obuz, Adnan Kara, Halil Nalçacı, Zekeriya Aşkın altı yıldan fazla yatmış olmalarına rağmen çıkan af ve ceza indirimlerinden yararlanmaları engellendi. Bu süreç içerisinde arkadaşların namaz kılmaları, oruç tutmaları engellendi ve ibadetlerini yapmakta ısrar edenlere gıyabında ilave hapis cezaları verildi. Türk arkadaşlarımızın çıkarılmaları için, şahsınızın ikili görüşmelerde Türkiye'ye iadelerini istemenizden başka bir çıkar yol gözükmemektedir” ifadeleri kullanıldı.
