Türkiye'nin uluslararası tek ekonomi dergisi olan Derin Ekonomi’de Mayıs sayısında çarpıcı bir Trump dosyası var. Derin Ekonomi dergisi editörlerinden Kadriye Tunçsiper'in imzasını taşıyan çalışmada, son olarak İran ile 3 yıl önce imzalanan nükleer anlaşmadan çekilen ABD Başkanı Donald Trump'ın olur olmaz çıkışlarından rahatsız olan Amerikan şirketlerinin gördüğü baskı analiz ediliyor. Devlet başkanlarının ekonomi devleri ile zaman zaman aykırı düşmesi olağan kabul edilse de, Trump’ın şirketlerle savaşı bunun çok daha ötesine geçiyor. Diğer başkanların üstü kapalı eleştirilerinin aksine Trump, zaman zaman sokak dilini de kullanarak şirketlere yönelik ciddi saldırılarda bulunuyor. AT&T ve Time Warner birleşmesi ardından bunun kötü olduğu açıklaması yapan Trump, politikaları ile de zorladığı Boeing’in 4 milyar dolar olan yeni nesil Air Force One fiyatını da kontrolden çıkmış olarak niteledi. Paris İklim Anlaşması’ndan çekilme kararı ile başta Google ve Nike olmak üzere bazı devlerin tepkisini çeken başkanın kavgalı olduğu şirket sayısı şimdiden 20’yi aşmış durumda. Birçok şirket yöneticisini Twitter üzerinden suçlayan Trump’ın eleştirdiği şirketlerin piyasa değeri yüz milyarlarca doları buluyor.
SEÇİM KAMPANYASI İLE BAŞLADI
Aslında Trump ve dev şirketlerin kavgası, Trump’ın seçim kampanyası süreci ile birlikte başladı. Kampanyası sırasında Amazon’u vergi kaçırmakla itham eden Trump’a, Jeff Bezos’un yanıtı O’nu uzaya göndermek için Blue Origin roketi içerisinde yer ayırttım şeklinde esprili bir gönderme ile olsa da, bu kriz Amazon’a hisselerinde yüzde 2 düşüş nedeniyle bir günde 8 milyar dolar kayba mal oldu. Trump, hedefindeki Apple için ise “Apple’ı, lanet olası bilgisayarlarını başka ülkeler yerine ABD’de üretmeye ikna edeceğiz” ifadelerini kullandı.
ÜNLÜ İSİMLERDEN TEPKİ ALDI
Trump’ın kampanya sürecinde göçmen karşıtı söylemleri de sıklıkla iş dünyası tarafından tepki ile karşılandı. Göçmen karşıtı planları saçma olarak ilan eden imza kampanyası kısa sürede Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, Microsoft kurucusu Bill Gates, Linkedin kurucusu ve CEO’su Drew Houston başta olmak üzere birçok ünlü isim tarafından imzalandı.
IRKÇILIĞA CILIZ TEPKİ İSTİFA GETİRDİ
Trump’ın ABD’li şirketlerle kavgası sadece iş dünyasını ilgilendiren karar ve açıklamalarla sınırlı kalmadı. Geçtiğimiz yaz ırkçılık temelli şiddet gösterilere sahne olan ABD’de Trump’ın ırkçılığa yönelik tepkisini yetersiz bulan Amerikan Sanayi Konseyi üyesi olan Intel, Under Armour ve Merck’in CEO’ları istifa etti. Başkan Trump’ın savaş açtığı son ekonomik dev ise Amazon oldu. Trump, Amazon CEO’su Jeff Bezos’u daha önce defalarca kez diline dolamıştı. Bezos’un sahibi olduğu Washington Post’un yalan haber merkezi olduğunu ifade eden başkan, sıklıkla gazetenin Amazon için bir lobici olduğu iddiasında bulunuyor.
- KAVGALI DEVLER
- Trump iktidara gelmesinin ardından öncelikle medya devlerini hedef tahtasına oturttu. Kamuoyunda muhabirlere yönelik tepkileri bir yana, Twitter üzerinden düzenli olarak CBS, CNN, Comcast, MSNBC ve NBC’yi yalan haber ağı ve Amerikan düşmanı olmakla suçlayan Trump’ın söylemleri karşısında bazı ekonomik devleri ise geri adım atmayı tercih etti.
- Başkanlığı öncesinde General Motors ve Ford’a yönelik olarak maliyetleri düşürme amaçlı Meksika’da üretim yapmaları halinde yüzde 35 gümrük vergisine maruz kalacaklarını açıklayan Trump’ın eleştirileri sonrası dev otomobil üreticisi Ford’un Meksika’da 1,6 milyar dolarlık yeni bir tesis inşa edeceğini duyurması ardından bu kararından geri adım atması da çok uzun sürmedi. Ocak 2017'de General Motors'u (GM) yeniden hedef alarak ABD’de Chevrolet Cruze üretmesi ya da gümrük vergisi ödemesi gerektiği açıklaması ardından, GM de ABD fabrikalarında en az 1 milyar dolarlık yatırım yapacağını ve önümüzdeki yıllarda yaklaşık 7 bin yeni iş yaratmaya kararlı olduğunu açıkladı.
- Aralık 2016'da, Trump Lockheed Martin'in F-35 savaş uçağının devasa maliyetlerini diline dolayarak, bunun yerine ordu için Boeing’in F-18 Süper Hornet’ini satın almayı düşüneceğini yazmasından kısa bir süre sonra, Lockheed Martin CEO'su, F-35 programının maliyetlerini düşürmek için taahhüt vereceklerini söyledi.Ocak 2017’de 8 ülke vatandaşına ABD’ye giriş yasağı ardından ortaya çıkan sorunlarla ilgili olarak Delta Havayollarını sorumlu tutan Trump, seçim kampanyasında da Facebook’un kendisini değil Clinton’u desteklediğini açıkladı.
