Türkiye’nin kendine has bir ekonomik yapısı bulunuyor. Kış aylarında havaların soğumaya başladığı Kasım ayından itibaren başlayan 5 aylık periyotta yüksek enerji ithalatı nedeniyle cari açık veriyor, sonraki 7 aylık periyotta ise bahar, yaz aylarında turizm ve tarım ihracatının devre girmesiyle cari fazla veriyor.
2021 Kasım-Aralık, 2022 Ocak-Şubat-Mart’taki 5 aylık dönemde ülkemiz yaklaşık 35 milyar dolarlık enerji ithalatı yapıyor. Aynı dönemde turizm ve tarım sektörü ihracat gelirleri düşük olduğu için ekonomimiz yaklaşık 35 milyar dolarlık cari açık veriyor.
CARİ AÇIĞI YÜKSELTEN 3 NEDEN
Geçtiğimiz yıllara kıyasla cari açığı bu dönem yükselten ana sebepler şunlar:
1- 2021 yılında diğer yıllardan farklı olarak kuraklık yaşandı.
2020 yılında toplam elektrik üretiminde hidroelektriğin payı %26 iken 2021 yılında bu oran %16 seviyelerine düştü. Su olmayınca doğal gaz ithal edip elektrik üretmek zorunda kaldık. 2020 yılında toplam elektrik üretiminde doğal gazın payı %22 iken 2021 yılında bu oran %32 seviyelerine yükseldi.
2- Dünyada petrol, kömür ve doğal gaz fiyatları arttı.
3- Çok kar yağdı ve geçtiğimiz yıllara göre kış daha soğuk geçiyor. Isınmak için daha fazla doğal gaz kullandık.
Sonuç olarak toplam enerji ithalatımız, bu kış geçen yıla göre yaklaşık 20 milyar dolar artarak 35 milyar dolar seviyelerine yükseldi.
KUR KORUMALI HESAP AVANTAJ SAĞLADI
Kur korumalı mevduat hesaplarının devreye girmesi ve Merkez Bankası’nın rezervleri arttırmak için devreye aldığı enstrümanlar sayesinde 20 Aralık’tan bu güne yabancı para mevduat hesaplarında 15 milyar dolarlık bir düşüş oldu. Türkiye’nin 35 milyar dolar ödeme yaptığı enerji ithalatının finansmanı Merkez Bankası tarafından sağlandı. Eğer MB ithalat için gerekli dövizi sağlamasa ve BOTAŞ gibi enerji ithalatı yapan firmalar geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu 35 milyar dolarlık ödeme için piyasadan dolar satın alma yoluna gitseydi dolar kurunu bu seviyelerde tutmak imkansız olurdu.
KRİTİK SÜRECİ RAHATLIKLA ATLATIYORUZ
Bahar ayları ile birlikte ekonomimizde cari fazla dönemine girip dövize olan talep azalacağı için kurun üzerindeki yukarı yönlü baskılar da azalacak ve kur stabil hale gelecektir.
Hükümetin 20 Aralık 2021’de yürürlüğe koyduğu yeni Türkiye ekonomi modeli politikalarıyla bir taraftan yıllardır devam eden ve bir türlü kırılamayan dolarizasyon döngüsü kırıldı diğer taraftan dünyada yaşanan enerji krizinde Türkiye 35 milyar dolarlık faturayı rahatlıkla ödeyebildi. Alınan tedbirler, uygulamaya konulan politikalar ve Merkez Bankası’nın hamleleri ile Türkiye bu kritik dönemeci rahatlıkla atlatıyor.
GERÇEK BİR BAHAR OLACAK
Mart ayıyla birlikte yağan yağmurlar ve eriyen kar sularının etkisiyle hidroelektrikten elektrik üretiminin payı artacak. Yaklaşık 16 milyon konut ve ticarethanenin ısınma ihtiyaçları için doğal gaz taleplerinin azalmasıyla doğal gaz ithalatımız düşecek. Nisan-Ekim arası dönemde turizm ve tarım sektörlerinin ihracat gelirlerinin de devre girmesiyle dış ticarette fazla vereceğimiz bir döneme girmiş olacağız.
2022 Nisan-Ekim ayları arasında yaklaşık olarak 45-50 milyar dolarlık bir cari fazla vererek yıllık toplamda ekonomik denge sağlanacak ve cari fazla veren bir ekonomi haline gelmiş olacağız. 2022-2023 kış sezonunda bu yıl yaşadığımıza benzer bir kur ve enflasyon problemi yaşamayacağız.
Bu yıl ilkbahar ayları Türkiye ekonomisi için gerçek bir bahar olacaktır. Bundan sonraki süreçte uygulanan politikaların meyvelerini toplayacağız. 2022 yılında dış finansman, büyüme ve istihdam, 2023 yılında da enflasyon sorununu çözüp önümüze bakıp emin adımlarla yürüyeceğimiz yıllar gelecektir inşallah.
