Çin’de geçen ay ortaya çıkan koronavirüs, küresel piyasaları aşağı yönlü baskılamaya devam ederken, hastalığın Çin’in ekonomik büyümesini menfi etkileyeceği konuşuluyor. Yeni tip koronavirüs olarak geçen ay adını dünyaya duyuran salgın, Çin’deki ticari aktiviteyi bazı şehirlerde minimum seviyeye indirirken, ülkede azalan talep emtia fiyatlarındaki oynaklığı artırdı. Talep bazlı endişelerle satış baskısı altında kalan Brent petrolün varil fiyatı 53,88 dolarla Aralık 2018’den bu yana en düşük seviyeye inerken, bakırın libresi de son iki haftada yaklaşık yüzde 10 değer kaybetti.
Analistler, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin’de derinleşecek bir faaliyet yavaşlamasının küresel büyümeyi ciddi ölçüde etkileyebileceğini belirtti. Çin’in büyük bir pazar olması sebebiyle talep yönlü zayıflamanın özellikle Asya ve Avro Bölgesi ekonomilerini menfi etkilemesinin öngörüldüğünü ifade eden analistler, salgının süresinin uzaması durumunda ise 2020’ye yönelik olumlu beklentilerin de değiştirilebileceğini dile getirdi.
Analistler, finansal piyasaların salgının çıktığı günden bugüne dalgalı bir seyir izlediğini, yatırımcıların görece riskli varlık olan pay piyasalarından ziyade altın ve tahvil gibi güvenli liman varlıklara yöneldiğini söyledi. ABD ile İran arasındaki gerilim sebebiyle yılbaşında 1.600 doları aşarak yaklaşık son 7 yılın en yüksek seviyesini gören altının ons fiyatı, iki ülke arasındaki tansiyonun düşmesiyle 1.536 dolara kadar gerilemişti. Salgın haberinin duyulması üzerine yukarı yönlü bir grafik çizen altının ons fiyatı son iki haftada 1.575-1.590 dolar bandında işlem görüyor. Analistler, Çin’de devam eden durumun ekonomik yansımalarının gelecek dönemde daha net anlaşılacağını ve beklentilerden kötü bir tablo ile karşılaşılması durumunda güvenli liman varlıklara yönelimin devam edebileceğini kaydetti.
İstanbul Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kadir Tuna, 2003’te Sars virüsü çıktığını ancak o günden bugüne küresel ekonomide çok şeylerin değiştiğini söyledi. Çin ekonomisinin dünyanın üretim merkezi haline geldiğini ve ülke ekonomisinin daha açık durumda olmasının olayın önemini daha da arttırdığını belirten Tuna, Çin’de alınan önlemler kapsamında birçok şehirde üretimin neredeyse durma noktasına geldiğini dile getirdi.
Tuna, yeni siparişler gelmediği gibi birçok ülkenin Çin’deki mağaza ve imalat merkezlerini kapattığına dikkat çekti. Sars virüsü sonrası Çin ekonomisinin yüzde 1, küresel ekonominin yüzde 0,3 küçüldüğünü aktaran Tuna, “Çin, şu anda daha büyük bir krizle karşı karşıya. Önlem alınmazsa 2020’de küresel ekonomiyi de etkileyecek bir küçülme yaşanabilir” diye konuştu.
En çok Asya ekonomileri etkilenir
Marmara Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Çağdaş Üngör Sunar da konunun Çin ekonomisine halihazırda zarar verdiğini vurgulayarak, “Bu kriz, Çin mallarına yönelik büyük oranda yersiz ama tüketiciler üzerinde oldukça etkili olan bir korku ve endişe ortamı yarattı” dedi. ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşlarının üzerine koronavirüs krizinin gelmesinin Çinli üreticileri olumsuz etkileyeceğini belirten Sunar, bu durumun Çinli şirketlerin dış pazar bulmalarını daha da zorlaştıracak bir faktör olabileceğini bildirdi. Sunar, Çin’in otuz yılı aşkın bir süredir dünyanın belli başlı şirketlerin üretim ağlarına ev sahipliği yaptığına dikkat çekti. Salgın hastalıktan en çok Asya ülkelerinin etkileneceğini belirten Sunar şunları kaydetti: “Şu anda fabrikaları kapanan, sigorta maliyetleri artan, karantina nedeniyle faaliyetleri duran birçok uluslararası şirket, bu süreçten olumsuz etkilenecek Asya ekonomileri bu durumdan en çok etkilenecek ülkelerin başında geliyor. Japonya, en hassas ülke konumunda bulunuyor.
Avrupa Merkez Bankası: Belirsizlik endişe verici
Korona virüsün etkileri yakından takip ediyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, koronavirüs ile ilgili belirsizliklerin endişe kaynağı halini aldığını söyledi. Avrupa Parlamentosu (AP) Ekonomik ve Mali İşler Komitesi’nde konuşan Lagarde, “Küresel faktörler Avro Bölgesi büyümesine baskı yapıyor. ABD ile Çin arasındaki ticari gerilimlerin azalmasına rağmen küresel ekonomik ortamdaki belirsizlikler yüksek seyrediyor. Koronavirüsün etkileri ile ilgili belirsizlikler endişe kaynağı halini aldı” dedi.
Havacılık sektörü için sarsıcı olabilir
- Çin’de ortaya çıkan koronavirüs salgını kısa sürede önlenemezse, küresel havacılık sektörüne olası maliyetinin, 2003’te görülen SARS’ın neden olduğu faturadan daha ağır olacağı ve 20 milyar dolara çıkabileceği öngörülüyor. Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Türkiye Daimi Temsilcisi Suat Hayri Aka, “Çin’le yoğun kargo ve yolcu trafiğine sahip ülkelerde hava yolu şirketlerinin seferlerini durdurması, bütün dünya sivil havacılığını ve ekonomisini de etkileyecektir” dedi. Rumeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdullah Nergiz, “Kısa vadede çözüm bulunamaması halinde, hava yolları şirketlerinin ciro kaybının 15-20 milyar dolar olabilir” dedi.
