Villehardouinlı Geoffrey’nin 1204’te Dördüncü Haçlı Seferi sırasında “Konstantinopolis’i hiç görmemiş olanlar, şehre şöyle dikkatle bakmadan önce, dünya yüzünde böyle bir yerin olabileceğini hayal bile edemezlerdi” diyerek şaşkınlığını gizleyemediği, Fransız yazar ve devlet adamı Alphonse de Lamartine’in “Eğer dünyaya yalnızca tek bir bakış atacaksınız, İstanbul’a bakmalısınız” şeklinde hayranlığını ortaya koyduğu ve Hz. Muhammed’in “Konstantinopolis mutlaka fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, o ordu ne güzel ordudur” buyurduğu, kıyamet gününe kadar kimsenin fethedemeyeceğine inanılan, yarım yüzyıldan fazla “Tanrı’nın yeryüzündeki mekanı” diye anılan İstanbul’un görkemli tarihine eğlenceli bir yolculuk yapmamızı sağlayan İngiliz yazar ve tarihçi Bettany Hughes’un “İstanbul-Üç Şehrin Hikayesi” Alfa Yayınları tarafından okuyucuya sunuldu. “Saldırılar, kahramanlıklar ve çaresiz kaçışlar” gibi temaların sürekli karşımıza çıktığı, gerçek bir yer ve bir hikaye olmak üzere çifte hayat süren büyülü İstanbul şehrinin yine kendisi gibi büyülü tarihine odaklanan bu kitap her türden okuyucuya hitap ediyor.
Bettany Hughes İstanbul’un birçok inançlı insan ve Doğu ile Batı için yalnızca bir şehir değil aynı zamanda bir mecaz ve bir fikir olduğunu, hayal gücümüzün bizi götürmesini ve ruhumuzun mesken edinmesini isteyeceğimiz yerin imgesi olduğunu, mefhumları ve orduları, tanrıları ve dünya mülkünü, yüreği ve bedeni, aklı ve ruhu aynı anda harekete geçiren bir yer olduğunu belirtiyor.
Bettany Hughes bu değerli çalışmasının İstanbul’a dair ne aranırsa bulunabileceği bir katalog çalışması olmadığını, bir şehrin varoluşuna dair kişisel ve fiziksel bir keşif gezisi olarak düşünülmesi gerektiğini söylüyor. İstanbul’un geçmişinin küresel doğasını ortaya çıkaran kanıtların irdelenmesinin hem İstanbul’u hem de kendimizi anlamamız konusunda çok büyük bir araç olacağını düşünüyor. Bettany Hughes’un İstanbul’un “daima zamansal ve nöral ağın kritik bir kavşağı” olduğu tespiti ise yazarın bu şehre verdiği gösterdiği ihtimamın kanıtı sayılabilir. Bir şehrin kendine yeterli olmayan bir kendilik olmasından ve şehrin hem ihtisaslaşması hem de sınırları ötesinde sahip olduğu bağlantıları sayesinde hayatta kalması ve aslında serpilip gelişmesi bağlamından yola çıkarak, Hughes, İstanbul’u şekillendiren ya da ona itibar kazandıran çığır açıcı olaylara ya da fikirlere ağırlık verdiğini belirtiyor.
“Yerleşim yerinin ve nüfusunun hayatta kalmak için bin yıldır nelere ne şekilde uyarlanmak ve evrilmek zorunda olduğunu ve o coşkun eylemlilik potasının daha sonra nasıl kıvılcımlar saçıp bütün dünyayı ateşe verdiğini anlamaya çalıştığını” bizlere iletiyor. İstanbul’un ev sahipliği yaptığı büyük, tarihsel karakterlerle sınırlı kalmayıp “tarih yapıcı olduklarını belki de hiç fark edememiş olanların” da hayat deneyimlerini ele almış Bettany Hughes. Bir şehrin etimolojik, ilham verici ve felsefi olarak onun içinde yaşayan insanlar olduğu savından yola çıkarak sadece erkekler, zenginler, kuvvetlileri değil kadınlar, yoksullar ve zayıfları da anlatmış yazar bu görkemli metinde.
İstanbul’un kesin zaman çizgilerine hapsolmamasının yarattığı kültürel, politik ve duygusal gücü anlatılıyor kitapta. Hughes tarih boyunca insanları bir araya getiren, onun sayesinde insanların birbirleriyle bağlantığı kurduğu bu şehrin tarih öncesinden günümüze uzanan hikayesini anlatmak için şehrin ipuçlarını kullanarak Herkülvari, Augiasvari bir işe giriştiğini belirtiyor.
İstanbul’un geçmiş, şimdi ve geleceği kucaklayan çok boyutlu doğasının kendisinde yarattığı kırk yılı sönmeyen aşk ilişkisini bu güzel metninde biz okurlarını şahit tutuyor Bettany Hughes.
