Bahreyn’de önümüzdeki günlerde yapılacak ‘Basra Körfezi Güvenliği Deniz Konferansı’nda perde arkasında İran’a karşı askeri bir müdahalenin konuşulacağını ifade eden Gürdeniz, şunlara dikkat çekti:
“Cebelitarık ve Hürmüz’de karşılıklı olarak tankerlere el konulması ile ilgili gelişmeler İran’ı sıkıştırma stratejisinin parçası. Gelecekte olası askeri bir müdahalenin önünü açmak için düzenlenen büyük bir oyunun parçaları. İran’ın kışkırtmalara rağmen daha soğukkanlı hareket etmesi gerekir. Çünkü Hürmüz Boğazı’ndan günde 22 milyon varil petrol geçiyor. Buradaki kışkırtmalar silahlı bir çatışmayı tetiklerse küresel ekonomide deprem yaşanır.”
O KAVRAMI KULLANIYOR
“Çin’in her alanda büyük bir ivmeyle büyüdüğü, etkinliğinin arttığı ve yeni dünya düzeninin kurulduğu bir dönemde ‘seyir serbestisi-FoN’ kavramının nasıl manipüle edildiğini Güney Çin Denizi’nde her ay görüyoruz. Bu kavramın son yıllarda bu kadar sık gündeme gelmesinin sebebi Güney Çin Denizi’dir. Burada Çin’in 9 nokta hattı ile çizdiği bir deniz yetki alanı var.
Buradan geçişlere zararsız geçiş adı altında izin veriyor. Ancak bu hakkın ABD savaş gemileri tarafından Çin’in egemenlik haklarını sorgulamak ve zaman zaman meydan okumak için kullanılması ABD-Çin ilişkilerini son derece geriyor. ABD, özellikle bölgedeki suni adaların arasından savaş gemilerini geçirip ‘ben seyir serbestisi hakkımı kullanıyorum’ diyerek bir nevi kışkırtma yapıyor. Diğer taraftan Rusya’da, daha doğrusu Kuzey Buz Denizi-Arktik Okyanusu’nda da aynı kavramın son zamanlarda Amerikalılar tarafından sık sık dile getirildiğini görüyoruz. Zira Rusya özellikle kuzeydoğu geçidinde kendi izni olmadan seyir serbestisini tanımıyor.”
SÖZKONUSU OLAMAZ
“ABD’nin özellikle Doğu Akdeniz’de yaşanan son gelişmeler paralelinde, seyir serbestisi adı altında bir hareket tarzını Yunanistan ve Kıbrıslı Rumların kışkırtmalarıyla Güney Çin Denizinden sonra Akdeniz’e taşıması sözkonusu bile olamaz. Bu tip bir kısıtlama Akdeniz’de zaten sözkonusu değildir. Ancak Montrö Sözleşmesinin sahildar olmayan devletlerin savaş gemilerine verdiği haklar paralelinde gerek tatbikatlar, gerekse tek gemi faaliyeti olarak seyir serbestisi (FoN) adı altında soğuk savaş yıllarından bu yana ABD savaş gemilerinin Karadeniz’e giriş çıkış yaptıkları bilinen bir uygulamadır.”
- Müdahale edilir
- Emekli Tümamiral Deniz Kutluk ise Doğu Akdeniz’de seyrüssefer güvenliği ile ilgili bir sıkıntı olmadığını, böyle bir adım atılamayacağını ifade etti. Kutluk şunları kaydetti: “Doğu Akdeniz’de olan biten, uluslararası hukuk normlarına göre deniz yatağındaki doğal kaynakların işletilmesi haklarındaki uyuşmazlıktır. KKTC ile Güney Kıbrıs arasında, Türkiye ile diğerleri arasında böyle bir uyuşmazlık vardır. Bu sorunların çözümü nihai olarak üçüncü tarafların müzakere edip hangi noktalarda anlaşamadıklarına bir çare bulmasıyla olur. Bir hakem olarak, uluslararası yargıya gidilebilir. Kıta sahanlığı üzerinde delme yapan bir geminin etrafında 500 metre bir güvenlik ilan etme hakkı vardır. Dolayısıyla ‘Ben buradan geçecektim, sen buraya petrol platformu dikmişsin’ diyemezler. Zaten bölgede askeri güç var. Daha yanaşırken müdahale edilir. Yani böyle bir kışkırtmaya kesinlikle kalkışamazlar.”
