Türkiye ile ilişkileri görüşmek için toplanan AKPM, Türkiye’nin 13 yıldır ilerleme kaydettiği müzakere sürecini hiçe sayarak Türkiye’yi siyasi denetime alma kararı verdi. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi “Türkiye’de Demokratik Kurumların İşleyişi” konulu oturumun sonundaki oylamada, Türkiye’nin 2004 yılında çıktığı denetim sürecine geri dönmesini öngören tasarıyı onayladı. Bu kararın ardından gözler, Türkiye’nin atacağı adımlara çevrildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sık sık İngiltere’nin Brexit kararına atıfta bulunarak “AB ile ilgili referanduma gideriz” sinyalleri vermişti. Ankara’nın atacağı ilk adım olarak dikkatler, Türkiye’nin tek taraflı askıya alınabileceği uyarısı yaptığı Geri Kabul Anlaşmasının feshi kararına çevrildi.
Türkiye’nin AB üyelik sürecinde kritik bir dönemece girildi. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM), dün aldığı kararla Türkiye’nin 13 yıllık birikime dayanan müzakere sürecini hiçe saydı. AKPM Genel Kurulu’ndaki “Türkiye’de Demokratik Kurumların İşleyişi” konulu oturumun sonundaki oylamada, Türkiye’nin “2004’te çıktığı denetim sürecine yeniden alınmasıyla ilgili karar tasarısı” onaylandı. Türkiye’ye 35 maddeden oluşan önerilerde bulunuldu. AKPM’nin bu kararı ile, Türkiye denetim sürecinden çıkartılıp yeniden alınan ilk Avrupa ülkesi oldu.
AKPM Türkiye raportörleri Estonyalı Marianne Mikko ve Norveçli Ingebjorg Godskesen tarafından hazırlanan karar tasarısı AKPM’de 45’e karşı 113 oyla kabul edildi. Önceki gün toplanan denetim komitesinde ele alınan raporda Türkiye, 15 Temmuz FETÖ’cü darbe girişiminden sonra ilan edilen ve üç kez uzatılan OHAL bünyesinde alınan kararlar ve uygulamalarıyla eleştirildi. Raporda, başta FETÖ olmak üzere Türkiye’yi ve Türkiye demokrasisini hedef alan teröristlerin yaptığı şikayetler esas alındı ve Türkiye’de demokratik kurumların işleyişinin bozulduğu öne sürüldü. 15 Temmuz’da demokrasiye darbe vuran FETÖ saldırısını uzunca bir süre kınamayan Avrupa, Türkiye’nin terörist örgütle mücadelesini AB üyelik sürecinin dondurulmasına gerekçe yapmış oldu. AKPM Türk Heyeti Başkanı i Talip Küçükcan oturumda yaptığı konuşmada, "Eğer DEAŞ veya bir başka terör örgütü sizin şehirlerinize saldırsa, sizin kasabalarınıza saldırsa, çocuklarınızı, eşlerinizi öldürse, siz de çeşitli önlemler alırdınız. Bizim Türkiye'de yaptığımız ve yapmaya devam edeceğimiz şey de bu” dedi.
AKPM’nin skandal kararının ardından gözler Ankara’nın atacağı adımlara çevrildi. Ankara’da AB ile müzakerelerin geleceği masaya yatırıldı. AB, Türkiye ile müzakereleri başlatmak için Avrupa Konseyi’nin denetim sürecinden çıkmasını şart koşmuştu. Dolayısıyla AB’nin Türkiye ile müzakereleri dondurması gündemde. Bu doğrultuda Ankara da radikal karar aşamasında. AB’nin vize serbestisi sözünü tutmaması üzerine AB üyeliği son dönemde sıklıkla tartışılıyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan da son olarak “referanduma gideriz” sinyali vermişti. Kararın, Türkiye için AB üyelik hedefinde köklü değişikliklere yol açabileceği değerlendiriliyor.
AKPM kararının ardından gözler, 28-29 Nisan tarihlerinde Malta’da yapılacak AB Dışişleri Bakanları toplantısına çevrildi. Toplantıda Türkiye ile üyelik müzakerelerinin askıya alınıp alınmayacağının görüşüleceği iddiaları gündeme gelmişti. Toplantıya, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da katılması bekleniyor. AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Komiseri Johannes Hahn, "Referandumdan sonra AB-Türkiye ilişkileri konusunda temel bir tartışmanın zamanı geldi. AB dışişleri bakanlarının nisan sonunda yapacağı buluşmada ilk temel tartışmayı yapabiliriz” demişti.
Kararın ardından Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, AKPM kararı sert bir şekilde kınandı. Bakanlık açıklamasında, “Ülkemiz PKK, FETÖ ve DEAŞ gibi en kanlı terör örgütleriyle aynı anda mücadele etmektedir. Anayasal düzenini ve ulusun varlığını hedef alan tehlikelere karşı, uluslararası yükümlülüklerine bağlı kalarak, gerekli ve orantılı tedbirler almaktadır. Bu bir devletin en temel ödevi ve meşru hakkıdır. AKPM’deki parlamenterlerin Türkiye’nin Avrupa’nın istikrar ve güvenliğine yaptığı bu katkıları görmezden gelen bu kararı esasen Avrupa’nın üzerinde yükseldiği ortak ve demokratik değerleri hiçe sayan, stratejik vizyondan yoksun basiretsiz bir tutumu yansıtmaktadır” denildi. Avrupa Komisyonu Parlamenter Meclisi'nin aldığı karara ilişkin bir açıklamada AB Bakanı ve Başmüzakereci Ömer Çelik'ten geldi. Çelik, kararın adil bir karar olmadığını söyledi.
Bahsettikleri kararın alınması sırasında yapılan tartışmaların hiçbirinin Türkiye gerçekleri ile örtüşmediğini vurgulayan Çelik, "Haksız ve yanlış bir karar. Bu kararın alınması için zemin oluşturduklarını söyleyen Türkiye fotoğrafı ile Türkiye’nin gerçekliğinin bir ilgisi yok. Son derece yanlış buluyoruz. Bu Avrupa Parlamentosu için de, Avrupa Konseyi parlamenter Meclisi için de tarihi bir hatadır" dedi.
Avrupa Parlamentosu'nun kararına tepki yağdı
Bu çok haksız, maksadını aşan bir karardır. Şiddetle kınıyorum. Bu kararın arkasında görüyoruz ki Türkiye’yi bölmeye çalışan terör örgütünü terör listesinden çıkarma gayretinde olan ülkelerin milletvekilleri var. Bizimkiler de onlara katıldı, bizim HDP’li milletvekilleri de hiç şaşırmadık.
Bu kararı aldıran faşist çevreler, Türkiye ve İslam karşıtı çevreler sevinmiş olabilir ama esas üzülmesi gereken, Avrupa’nın geleceğini düşünen Avrupa’nın mutedil siyasetçileri olmalıdır diye düşünüyorum. İnşallah bu yanlıştan en kısa süre içerisinde dönerler.
Türkiye’nin Avrupa ile ilişkilerini her yönüyle gözden geçireceği stratejik bir kavşak noktasına gelinmiştir. Türkiye’yi dışlamanın ve haksız yere suçlamanın karşılıksız kalmayacağı ve Avrupa’ya ağır bir faturası olacağı kuşkusuzdur.
AKPM kararı, Türkiye düşmanı çevrelerin siyasi operasyonudur. Hakikatle ve hakkaniyetle ilgisi olmayan bu maksatlı kararı kınıyoruz.
Çok önyargılı, peşin hükümlü ve yanlı hazırlanmış bir rapor üzerine kurgulanmış bir sonuç olmuştur. Öncelikle Avrupa bu kararla kendi değerlerine ters düşmüştür
Terör örgütlerine kucak açmış bir Avrupa’nın bunları yapması kabul edilemez. Siz terör örgütlerine kucak açıyorsunuz, Türkiye düşmanlarına yol veriyorsunuz, bu nasıl bir dostluktur veya bu nasıl işbirliğidir?
AKPM Türk heyetinde bulunan AK Parti, CHP ve MHP milletvekilleri ret oyu verirken, HDPli Ertuğrul Kürkçü ve Filiz Kerestecioğlu Demir kabul oyu kullandı. Tasarının maddeleri hakkında verilen 62 değişiklik önergesinden 10’u yapılan oylamada kabul edildi. Raporun tamamının oylanması öncesi Türkiye karşıtı grubun verdiği değişiklik önergelerinin büyük bir bölümü kabul görürken, “Türkiye’de OHAL’in mümkün olan en kısa zamanda kaldırılması” ifadesinin “derhal kaldırılması” şeklinde değiştirilmesine ilişkin önerge reddedildi.
Karar tasarısındaki maddelerin Türkiye’nin aleyhine değiştirilmesi yönünde önerge veren üyeler arasında terör örgütü PKK ile ilişkisi olduğu bilinen Danimarkalı Nikolaj Villumsen, Alman Andrej Hunko ve İsveçli Lotta Johnsson Fornarve de yer aldı. Çok sayıda önergenin savunmasını Danimarkalı üye Villumsen söz alarak üstlendi. Villumsen ve Hunko, 16 Nisan’da yapılan halk oylamasına, AGİT/AKPM gözlemcisi olarak gönderilmiş ve terör örgütü ile bağlarının ortaya çıkması üzerine büyük tepki almışlardı.
AKPM Türk delegasyonu üyeleri tarafından verilen değişiklik önergesinde, tasarıda 15 Temmuz darbe girişiminin arkasında “Gülen hareketinin olduğu” şeklindeki ifadenin “Fetullah Gülen Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY)” olarak değiştirilmesi istendi. Değişiklik önergesi hakkında yapılan oylamaya 148 üye katılırken, 45 üye değişikliğin kabulü, 84 üye ise reddi yönünde oy verdi. Türk tarafının, PKK’nın Türkiye için olduğu kadar Avrupa için de tehdit oluşturduğuna, örgütün Avrupa içinde para toplama faaliyetlerinde artış olduğuna ve bunun önüne geçilmesine dair değişiklik önergesi de reddedildi.
