|
Ödemeler bilançosu verileri ne ifade ediyor?

Ödemeler bilançosu, bir ekonomide yerleşik kişilerin diğer ekonomilerde yerleşik kişiler (yurtdışında yerleşikler) ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarının tutulduğu bir belgedir.

Burada esas önemli alt ana kalem; mal ve hizmet ticareti ile birincil ve ikincil gelir hesaplarını kapsayan
cari işlemler hesabı
dır. Cari işlemler hesabı ile sermaye hesabı toplamı her zaman finans hesabına eşit olması gerekir.

Finans hesaplarındaki hareketlerin içerisinde portföy yatırımı ve doğrudan yabancı sermaye yatırımı var.

Cari işlem açıklarının finansman kalitesini ve sürdürülebilirliğini ortaya koyma bakımından nasıl finanse edildiği önemlidir.

**

Bu genel bilgiler ışığında,
kasım ayı verilerini kapsayan
son
ödemeler bilançosu tablosunu
kısaca değerlendirelim.
Cari işlemler
dengesinin uzun yıllardır
açık verdiği
, bunun iç tasarruf yetersizliği anlamına geldiği ve dış borç stokunu bir hayli büyüttüğü bilinmektedir.
Bu yıl cari denge
(kasım ayı itibariyle 518 milyon dolar açık verse de)
yıllık olarak 2,72 milyar dolar civarında fazla verdiğini
görmekteyiz.
Verilen cari işlemler fazlasının
hem iyi hem de kötü
tarafı var.
İyi tarafı, bir dönem 70 milyar dolar civarında seyreden bir cari açığın, bir
borçlanma ihtiyacının
(döviz ve faiz baskısı dolayısıyla istikrarsızlığı olmayacak), en azından bu yıl sıfırlanmış olmasıdır.
Bir başka iyi taraf da Merkez Bankası
döviz rezervlerini artırıcı
etkisidir.

**

Cari fazla verilirken bunun nerden kaynaklandığına da bakmak gerekiyor. Çünkü cari fazlanın nedeni ve sürdürülebilirliği olayın olumlu-olumsuz tarafını gösterecektir.

Evet, ihracat gelirlerimiz arttı, ithalat giderlerimiz çok daha hızlı bir şekilde azaldı.
Dış ticaret açıkları oldukça düştü
(dış ticaret açığı 11 ayda yüzde 48,8 azalmış), diğer cari işlem gelirleriyle (turizm gelirleri v.s.) aradaki fark kapatılıp pozitife dönüştü.

Bu tablo iyi gibi ama derine indiğimizde karşımıza birtakım olumsuz görüntüler de çıkmaktadır.

Bir olumsuzluk; ihracatta kur artışıyla yakalanan fiyat avantajının çok iyi değerlendirilemediği konusu. İhraç mallarının ağırlığı artmış (miktar endeksi), değeri azalmış. Yani daha çok satıp daha az gelir elde etmişiz. Toplamda
ihracat geliri
2019’un 11 ayında sadece
yüzde 1,8 artmış
.
Bir başka olumsuz görüntü ise
ithalattaki büyük ölçekli daralmadır
(içeriğine ve etkilerine bakmadan ithalattaki her daralmaya iyi diyemiyoruz). Cari açığın fazlaya dönüşmesinin önemli nedeni de budur. Özellikle ara ve yatırım malları ithalatı ile ilgili bir daralmayı yansıtmaktadır.
Bunun anlamı şudur;
Türkiye ekonomisi ithal ara ve yatırım mallarına bağımlı bir ekonomidir
ve ithalattaki bu aşırı daralma içerideki üretimin azalması anlamına gelmektedir. Son büyüme rakamları da bunu teyit etmektedir.
İthalattaki azalmaya karşılık
büyüme hızları
eski yüksek seviyesini devam ettirseydi,
cari fazla verme çok daha anlamlı ve sürdürülebilir
olabilirdi. Ama bugünkü yapıda cari işlem fazlası vermek sadece
geçici rahatlık
sağlar; büyüme ve istihdam için sürdürülebilir bir durum değildir.

**

Sanayi üretimindeki artış, ekonomi güven endekslerindeki iyileşme, kur ve faiz istikrarı ekonominin toparlanma sürecine girdiğinin başlıca göstergeleri.

Bir ülkede
yatırım iklimi
; bir ekonominin gelişmesi,
beklentilerin iyimsere dönmesi
ile bağlantılı. Yine, Türkiye’de
yabancı yatırımlar ile ilgili bir artışının
söz konusu olması, Türkiye’nin geleceği ile ilgili beklentilerin olumluya dönmesi anlamına gelmektedir.
CDS primlerinin düşmesi
de bunu net olarak yansıtmaktadır.

Bu tablo aynı zamanda iç piyasadaki yatırımcılara da güven verecektir.

O nedenle
2020 ve sonrasında beklentilerin üzerinde bir iyileşme
, ekonomik performans olacağını, olağanüstü gelişme olmadığında bir döviz sorunu yaşanmayacağını, ödemeler dengesinin alt kalemlerindeki rakamlar açık olarak göstermektedir.
Burada, işler biraz düzelmişken (iç ve dış finans çevreleri ve jeopolitik ortam) yukarıda bahsettiğimiz, yıllarca üzerinde konuşulan
sanayideki yapısal değişme
yi, ithalata bağımlılığı azaltan üretim yapısını ve verimlilik artışını
gerçekleştirmek için somut adımlar atmalıyız
. Bu ülkenin başka çıkışı, ekonomik sıçrama hamlesi yapması, kurtuluşu yok.
#İthalat
#Dolar
#Beklenti
#Sanayi
4 yıl önce
Ödemeler bilançosu verileri ne ifade ediyor?
Futbolun sosyo-politiği ve suni gündem
Benim hâlâ umudum var
Ne olacak bu anne babaların hali?
Seçim sonrası ekonomide manzara nasıl?
Amerikan siyasetinin İsrail ‘trajedisi’