Vergi cennetleri ve servetin adaletsiz dağılımı

Bugün küresel bazda tartışılan en önemli ekonomik konulardan biri kurumlar vergisinin yeterli düzeyde toplanamaması, yani tekelci yapıda olan

çokuluslu şirketlerin çok az vergi vermeleri

ve bunların nasıl vergilendirilecekleri konusudur.

Başlangıçta, konu ile ilgili olumlu gelişme olarak; toplumsal farkındalığın arttığını söyleyebiliriz. Bunu, hem medyada (sosyal, görsel, basılı) hem de sokaklardaki tepkilerin hızla yükselmesinden (tekelci çok uluslu kurum karlarının vergilendirilmesine yönelik eylemlerin) anlamak mümkün.

Gelişmelerin farkında olan gelişmiş ülkelerin, onları temsil eden örgütler (OECD, IMF, Dünya Bankası gibi) bu tepkilerin azaltılmasına yönelik bir takım önlemler almak için ciddi çalışmalar başlattığını görmekteyiz.

Burada çokuluslu kurum kârlarının transfer fiyatlaması ile aktarıldığı ve kurumlar vergisinin ortalama yüzde 3, bazen de sıfır olduğu

vergi cennetleri

diye adlandırılan ülkelerden söz edeceğiz.

Vergi cennetlerinden en büyük kazanç sağlayan ülke

Birleşik Krallık’tır. Virjinya, Bermuda, Cayman adası ve Jersey

gibi İngiltere’nin kontrolündeki yerler

ilk 10 gelişmiş vergi cenneti

ülkesi arasında yer almaktadır. Vergi Cennetlerindeki fonların yüzde 34’ü İngiltere kontrolündeki devletçiklere (6 trilyon dolar) ait. Yani dünyadaki en yüksek işlem gören vergi cennetlerine İngiltere sahip.

Yine

İsviçre, Hollanda, Lüksemburg’un

diğer önemli vergi cennetleri olduğunu da belirtmemiz gerekiyor.

Vergi cennetlerinde vergi ve hukuktan kaçan müşteriler için dünyanın en büyük bankalarını, hukuk uygulamalarını, muhasebe firmalarını ve uzmanları barındıran

küresel finans endüstrisi

kurulmuştur.

Vergi cennetlerinde gizlilik, dolandırıcılık, vergi hilesi, mali düzenlemelerden kaçınma, zimmete para geçirme, rüşvet, kara para aklama gibi aklınıza gelen

her türlü gayri meşru işlerden kazanılan paralar

da tutulmaktadır.

Eğer vergi cennetleri olmasaydı

küresel kurumlar vergisinin

yıllık

500 - 650 milyar dolar daha fazla

olabileceği hesaplanmıştır (IMF uzmanları ve bazı bilim adamları benzer sonuçlara ulaşmıştır).

Bir başka önemli nokta ise özellikle

az gelişmiş yoksul ülkelerin

vergi cennetlerinden dolayı

Kurumlar Vergisi kaybının

200 milyar dolar

civarında olduğudur.

Yani, özellikle yoksul Afrika ülkelerinin zengin-açgözlü patronların vergiden kaçınmaları nedeniyle ciddi vergi kayıpları yaşadıklarını görmekteyiz. Çok uluslu şirketlerin kârlarını vergi cennetlerine kaçırmaları dolayısıyla yoksul insanların hastane giderleri, eğitim masrafları, gıda, barınma, hijyen gibi hayatı giderlerinin finansmanında kullanılabilecek önemli bir kaynak gasp edilmektedir.

Birleşmiş Milletler’in

yıllık fakir ülkelere ayırdığı insanı

yardım bütçesinin 20 katı üzerinde bir kaynaktan,

vergi kaybından bahsediyoruz.

İlginç noktada finans merkezi olarak vergi cennetlerinin ve uluslararası finansın önemli bir kısmını kontrol eden İngiltere’nin

finans lanetine

uğramasıdır. Sheffield Politik Ekonomi Araştırma Enstitüsü raporuna göre 1995-2015 yılları arasında büyük ölçekli finans sektörü nedeniyle

4,5 trilyon sterlin

tutarında çıktı-üretim kayba hesaplanmıştır.

Yani aşırı büyük finans sektörüne sahip olmanın diğer ekonomik sektörlerin kaynak ve yeteneklerini boşa çıkardığı, ekonomik eşitsizliklere neden olduğu belirtilmektedir.

Burada vergi cennetleri ile ilgili tartışmanın temelinde ülkelerin üretimde bulunulan ülke olmasına rağmen ilgili

kurumların gelirlerini

çeşitli

muhasebe hileleri ile kağıt üzerinde vergi cennetlerine aktarmaları

ve faaliyette bulundukları ülke halkının vergilerini kaçırarak servete dönüştürmeleridir.

Uluslararası vergi anlaşmaları büyük ölçüde bir asır öncesinin izlerini taşımaktadır. Oysa bugün gelişen teknoloji, gizli bankacılık, yüksek hızda faaliyette bulunan

modern dünyaya ayak uyduramayan uluslararası vergi mimarisi söz konusu

. Bu nedenle

uluslararası vergi sistemi

teknolojik gelişme, ekonomik faaliyetlerin çeşitliliği, vergiden kaçınma yolları ve özellikle de

vergi cennetleri olgusu dikkate alınarak yeniden yapılandırılmalı

Çokuluslu şirketler tekil değerlendirilip karları hesaplanmalı,

uniter bir vergi ve bölüşüm formülüyle

toplanılan

vergi ekonomik faaliyetlerin gerçekleştirildiği yerler esas alınarak

paylaştırılmalıdır.

Bunun için kişisel değil (ülkelerin tek başlarına karar almaları sorun çözücü değil) uluslararası vergisel işbirliği kaçınılmazdır.

#Şirket