Türkiye’ye karşı birçok kez ittifak kuran Yunanistan Güney Kıbrıs ve İsrail’i şok eden haber Washington’dan geldi. İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan iş birliğiyle Avrupa’ya ulaştıracak EastMed projesini ‘hukuksuz’ olarak niteleyen ABD bu projeden geri adım attı. Son günlerde Yunanistan Doğu Akdeniz konusunda hayal kırıklığı yaşıyor. Çünkü Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışlayarak, İsrail ve Kıbrıs Rum Kesimi ile birlikte hayata geçirmeye çalıştığı EastMed’in rafa kalkacağı belirtiliyor. Yunanistan, bu konuda umutlarını ABD’ye bağlamıştı. Ancak Trump yönetiminin desteklediği projeye, Biden yönetiminin kapıları kapattığı ifade ediliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan Yunanistan’a destek veren ülkeleri eleştirmiş, Yunanistan’ı da şöyle uyarmıştı: Yunanistan’ı Türk donanmasının önüne atanların yarın yaşanacak sıkıntıda ortada görünmeyeceklerini Yunanlı komşularımızın bilmesini mülahaza ediyoruz.
ABD’nin Doğu Akdeniz’de yeni bir gerginlik çıkmasını önlemeye çalıştığı görüşünde birleşen Yunan medyası, “Washington, Ankara’ya göz kırptı” başlığıyla okurlarına gelişmeleri aktardı. Ta Nea gazetesi ise “ABD’nin kararı, Yunanistan’ın Doğu Akdeniz politikasındaki temel unsurlardan birinin ölüm belgesidir” yazısıyla iddialı değerlendirmelerde bulundu.
Washington’ın Yunanistan’a gönderdiği yazıda, projenin Türkiye ile bölgede gerginliğe neden olduğuna da dikkat çekildiği ifade edildi. ABD Dışişleri Bakanlığı, EastMed projesine artık sıcak bakmadıklarını açıkladı. ABD’nin ilgisinin bölgedeki elektrik temelli projelere kaydığı belirtilerek, ABD’nin bölgedeki diğer ortak projeleri desteklemeye devam edeceği ileri sürüldü. ABD’nin aslında EastMed projesinden çekilmesinin birkaç ana nedeni var. Ankara bu projenin hayata geçirilmesinin neredeyse imkansız olduğuna yönelik TRT WORLD’ta 2 bölüm halinde yayınladığı ‘’Boru Hattı Hayali” adlı belgeselde karşılaşılacak tüm sıkıntılar detaylı bir şekilde anlatıldı. Belgeselde Doğu Akdeniz’deki doğal gaz rezervleri ve bunun Avrupa’ya ulaştırılmasında en doğru güzergaha dikkat çekildi, uzman görüşlerine yer verildi. Bölgedeki doğal gaz kaynaklarının adil paylaşımına vurgu yapan uzmanlar, gerçekçi ve uygulanabilir bir proje için Türkiye ve KKTC’nin de projede olmasının şart olduğu görüşünü savunuyor.TRT Haber’e konuşan KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar da bu duruma dikkati çekerek “Bir kere bu projenin fizibil olmadığı başından belliydi. Bu siyasi bir hareketti. Türkiye’ye karşı Kıbrıs’ta biz bir anlaşmaya mahkum değiliz. Biz bu gazı bu petrolü bu zenginliği Avrupa’ya taşıyabiliriz şeklinde algı yaratmaya çalıştılar” dedi. Belgeselde, İsrail’den başlaması planlanan hattın, Güney Kıbrıs Rum Kesimi’ne gideceği ve buradan Yunanistan’a ulaşmasının planlandığı kaydedildi. Hattın Yunanistan’dan İtalya’ya gitmesi yönünde görüş oluştuğu belirtildi, ancak uzunluğu nedeniyle projeyle ilgili meselenin ekonomik ve teknolojik olduğuna vurgu yapıldı. EastMed Boru Hattı’nın fiyasko çıkacağı TRT World belgeselinde detaylarıyla anlatılmıştı.
Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Pirinççi, ABD’nin EastMed adımını yorumladı. Teknik açından bakıldığında 1300 kilometre derin deniz altından boru hattı geçirmenin zorluğunu vurgulayan Pirinççi, “Bir sıkıntı olması halinde müdahale edilebilirlik noktasında sorun oluşturabilir düşüncesi hakim oldu” dedi. Ekonomik açıdan ciddi bir finansman sağlanması gerektiğini vurgulayan Pirinççi, Türkiye’nin kıta sahanlığını ihlal eden projeyle ilgili şunları dile getirdi:
“Türkiye’nin kıta sahanlığından geçen hat, Doğu Akdeniz’de herhangi bir uzlaşma yokken siyasi olarak tartışma konusu. Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) burada Türkiye’nin alanından hattı kullanmak istiyor. Buna rağmen 2020’deki mevcut şartlara göre imzalanan anlaşma, Türkiye’nin Libya ile imzaladığı deniz yetki alanları konusuyla da doğrudan ilişkili hale geldi.”
Yunanistan, İsrail ve Rum yönetiminin bu hattı Türkiye’ye karşı bir hamle olarak kullanmak istediğini değerlendiren Pirinççi, “Hidrokarbon şirketleri bile bu alanda özel faaliyetler göstermekte Türkiye’den çekiniyorken ABD’nin son hamlesiyle Doğu Akdeniz’deki Eastmed projesi bir süre daha tartışılır bir konu haline geldi. Teknik, maliyet ve kıta sahanlığı başlıkları üzerinden ele aldığımızda Eastmed projesinin kısa vadede gerçekleşebileceğini öngörmüyorum” açıklamasını yaptı.
TRT Genel Müdürü Zahid Sobacı, söz konusu belgesel ve Washington’ın kararının ardından “Ülkemizin uluslararası alandaki gür sesi TRT World, dünya çapında yapımlarıyla küresel ve bölgesel siyaseti etkilemeye devam ediyor” dedi.
Türkiye’nin, çevremizde yer alan denizlerdeki zengin enerji kaynaklarından nemalanmamızı engelleyerek ülkemizi Antalya Körfezi’ne hapsetmeyi planlayan EastMed projesini bitiren ana aktör olduğu gerçeğini herhalde hiçbir ülke inkar edemez. Ülkemizin Mavi Vatan doktrini çerçevesinde 27 Kasım 2019’da Libya ile imzaladığı ‘deniz sınırı ve yetki alanları antlaşması’ Ege ve Doğu Akdeniz’de yaptığı sismik araştırmalar ile yabancı araştırma gemilerinin kıta sahanlığımızdaki hukuksuz faaliyetlerine karşı aldığı önlemlerin East-Med projesine vurduğu darbe açıktır. Ayrıca TRT World’un 2 bölüm halinde yayınladığı ‘Boru Hattı Hayali’ belgeselinin de bu başarıda payı büyüktür.
