Amerikan devleti yakın tarihindeki hemen her olayı mutlaka aydınlatıyor. Tabii sadece bilinmesini istediklerini. 1979 yılında Rehine Krizi"nde yaşananlar CIA"nın bilinmesini istediği son operasyonlardan biriydi.
CIA"in "Argo" adını verdiği operasyon tam sinematik bir olaydı. Şah devrilmiş, İran devrimi ayak seslerini hissettiriyordu. Devrim yanlıları da Tahran"daki Amerikan elçiliğini basıp 52 kişiyi rehin alırlar. Keşmekeş içerisinde altı Amerikalı kaçmayı başarır ve Kanada Büyükelçiliği"ne sığınırlar.
İran Devrim Muhafızları altı kişinin kayıp olduğunu anlar ve onları aramaya koyulur. Virginia"daki CIA merkezinde ise altı kişinin kurtarılmasına yönelik planlar yapılmaya başlar. Deneyimli bir ajan olan Tony Mendez sahte bir film çekmeyi önerir. Plana göre bir Kanada film şirketi Tahran"da bilim kurgu içerikli fantastik bir film çekecektir. Hemen Kanada devletiyle bağlantıya geçilir ve altı pasaport hazırlanır. Mendez operasyonunun yapımcısı rolündedir. Pasaportlarla beraber soluğu Tahran"da alır.
Kanada Büyükelçiliği"ne gelip altı kişiyi film çekme bahanesiyle kurtarmayı deneyen Mendez ecel terleri dökse de başarılı olur. Bu arada çekecekleri filmin adı "Argo"dur. Bu sahte film için CIA senaryolar yazdırır, posterler ve afişler hazırlatır.
CIA her daim imdadına yetişen "iliştirilmiş" yapımcılardan yardım ve destek ister. Nasıl olsa para derdi yoktur. Hollywood"da herkes gerçekten Argo ismiyle bir film çekileceğini sanır. Hatta ve hatta o dönem yeni yeni yıldızı parlayan Steven Spielberg bile bu film için yazdığı senaryoyu yapımcı kılığındaki CIA ajanlarına gönderir. Bütün operasyonu yürüten Tony Mendez"in kendisidir.
Tony Mendez birebir yaşadığı bu olayı Argo: How the CIA and Hollywood Pulled Off the Most Audacious Rescue in History (Argo: CIA ve Hollywood Tarihteki En Cüretkâr Kurtarma Operasyonunu Nasıl Başardı) kitabında detaylı ve eğlenceli bir dille anlatıyor. Operasyonın üzerinden bu kadar zaman geçince Mendez geçmişe daha soğukkanlı bakabilmiş. Şimdi güle oynaya anlattığı bu olay o tarihlerde hayatına malolabilirdi.
Operasyon Argo bir devletin kendi vatandaşlarını kurtarmak için nelere cesaret ettiğinin en tipik örneklerinden biri. Eğer Mendez ve CIA altı kişiyi normal yollardan çıkamayı deneselerdi,belki sonu ölümle bitecekti. Kendisi paramiliter unsurlarla bir operasyona kalkışılsa başarısız olunacağını söylemiş ve Rehine Krizi"nden bir yıl sonra cereyan eden Kartal Pençesi Operasyonu"nun (Operation Eagle Claw) fiyaskoyla sonuçlanması onu haklı çıkarmıştı.
İstihbarat teşkilatlarının bu tür yöntemleri olması çok önemli. Her olay şiddet ya da çatışmayla çözülmüyor. Bazen ince ve basit planlarla da sonuç alınabiliyor.
Olayları yaşandığı dönemle de irtibatlandırmak gerekiyor. 1979"da böyle bir olaya tevessül etmek öyle kolay bir iş değildi. Ölüm, öldürmek son derece normaldi ve bu altı kişi güme gidebilirdi.
Yumuşak güç devletlerin işlerini kolaylaştırıyor. Gerçek olayda İranlılar böyle bir filmin çekilmesinden pek rahatsız olmuyor, hatta mekan bile gösteriyorlar.
Bir de işin lojistik kısmı var. CIA gerektiğinde Türk topraklarını kullanabileceğini biliyor. Planın suya düşmesi durumunda askeri güçle işi halletmeye girişeceklerdi.
Amerika İran"da bu tür operasyonları çok denedi. 1953"de Musaddık"ı devirmek için CIA ve MI6 "Ajax Operasyonu"nu planlamışlardı. Zor olan işi onlar için kolaylaşmıştı. El altından dağıtılan paralar ve vaadedilen makamlarla koskoca hükümeti yıkmışlardı.
Argo Operasyonu basit ama çok anlamlı bir işti. En azından ABD"nin vatandaşlarının can güvenliğine verdiği önemi gösteriyordu. Hiç kuşku yok ki ABD gücünü ve neler yaptığını göstermek için Hollywood"u bu tür işlerde sürekli kullanıyor.
Ben Affleck yönetmen koltuğunda çok iyi iş çıkarmış. Filmin sonu Argo Operasyonu"nun sonunda gösterildiği gibi değil. Filmde olaya biraz daha heyecan ve gerilim katılmış.
Filmi bir solukta izliyorsunuz. Sanat yönetmenliği ve gerçeklik boyutunun yakalanması olağanüstü. Meraklısına ara bir not… Filmin önemli bir kısmı Türkiye"de çekildi. İran diye gösterilen sahnelerin tamamı da İstanbul"da çekildi.
Twitter.com/cemkucuk55
