Geçmişten bugüne Ortadoğu bölgesi ve petrol nasıl bir arada anılıyorsa, son yıllarda keşfedilen doğalgaz rezervleriyle birlikte Doğu Akdeniz bölgesinin de aynı şekilde doğalgaz ile adının yan yana kullanılacağı bir dönem başlıyor.
Her ne kadar mevcut kanıtlanmış doğalgaz rezervleri bu algıyı desteklemese de Doğu Akdeniz bölgesinde bulunan ülkeler ve bu ülkelerin yanında yer alan başta AB ülkeleri, ABD ve hatta Rusya’nın bu bölgeyi farklı amaçlar için kullanacakları ve birçok strateji geliştirecekleri konusunda genel bir algı var.
Bu amaçla Kahire’de toplanan bazı ülkeler Doğu Akdeniz bölgesinde “Doğu Akdeniz Gaz Forumu” kurmak için yola çıktılar.
Doğu Akdeniz bölgesinde bulunan ülkeler kendi aralarında doğal gaz üretimi, tüketimini gerçekleştirmek ve transit ülkeleri bir araya getirmek amacıyla Doğu Akdeniz Gaz Forumu kuruyorlar. Bu foruma katılanlar ise İsrail, Filistin, Yunanistan, İtalya, Ürdün, Mısır ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi. Bu bölgede yer alan diğer ülkeler Lübnan, Suriye, KKTC ve Türkiye bu forumun dışında.
Aslında bu bölgede bulunan kanıtlanmış rezerv miktarına baktığımızda, kurulacak ve uzun vadede kendisine ağır misyon yüklenen bu forumun doğalgaz piyasasında dengeleri değiştirecek bir etki yapmasının zor olduğu görülüyor.
Çünkü şu anda Doğu Akdeniz’de kanıtlanmış doğalgaz rezervlerinin miktarı 3-4 trilyon metreküp civarında. Diğer yandan, dünyada mevcut bulunan kanıtlanmış doğalgaz rezervi miktarı ise 186,6 trilyon metreküp. Ayrıca, dünyanın en büyük doğalgaz rezervlerine sahip olan İran 33,5 trilyon metreküp bir rezerve sahipken, Rusya 32,3 trilyon metreküp rezerve ve Katar 24,3 trilyon metreküp doğalgaza sahip önemli ülkeler.
Dolayısıyla, Doğu Akdeniz’de bulunan doğalgazın miktarı dünyanın en yüksek doğalgaz rezervlerine sahip olan İran’ın yüzde onuna sahiptir. Bir bölgedeki rezervlerin toplam miktarının, tek bir ülkenin rezervinden ne kadar düşük olduğu açık.
Bu nedenle, şu anda mevcut rezervleriyle Doğu Akdeniz Gaz Forumu ne dünya doğalgaz fiyatlarını belirleme ne de bu piyasada dengeleri değiştirecek bir güce sahip değildir.
Öte yandan, Doğu Akdeniz’de bulunan doğalgazın uluslararası pazarlara taşınması için üzerinde çalıştıkları ve boru hattıyla bu bölgedeki gazı AB ülkelerine taşıyacak olan Doğu Akdeniz Boru Hattı’nın (EastMed) içinden çıkamadılar. Yani bu projeyi gerçekleştiremediler.
Çünkü hem bu bölgedeki gazın miktarı bir doğalgaz boru hattı için yeterli değil hem de bu kadar uzun bir mesafede ve deniz altında transfer edilecek gazın maliyetinin altında kalkamayacakları açık bir şekilde görülüyor. Bu nedenle Doğu Akdeniz Boru Hattı’nı (EastMed) ertelemek zorunda kaldılar. Belki de bu proje hiç ama hiç gerçekleşmeyecek.
Ayrıca, Mısır ve İsrail gibi ülkeler ekonomik olarak belki bir araya gelebilir ama siyasi olarak bu kadar birbirinden farklı ve yıllarca çatışma içinde olan bu ülkelerin bir araya gelmesi ve bir arada hareket etmesi ne kadar olası?
Bu forumun ilginç tarafı da özellikle Türkiye’nin bu forumun dışında bırakılmasıdır. Türkiye’nin bu bölgede başlattığı sondaj çalışmalarıyla keşfedeceği yeni doğalgaz rezervleri, Doğu Akdeniz’de dengeleri Türkiye lehine değiştirecektir. Çünkü Türkiye’nin, keşfedeceği yeni doğalgaz rezervleri, doğalgaz transferindeki konumunu üretici ülke olarak destekleyecektir.
Buradan Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nun bu bölge için bir anlam ifade etmeyeceği daha net olarak anlaşılabilir.
