Enerji sektörünü yakından takip edenlerin bir süreden bu yana bekledikleri lisanssız elektrik üretimine ilişkin yeni düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandı. Elbette düzenlemenin öncesinde olduğu gibi sonrasında da bazı eleştiriler var. Bugün bu konuya göz atacağız.
YÖNETMELİK NEDEN DEĞİŞTİ?
Daha önceki durumda sanayicilere ve tarımsal üretim yapan tesislere sağlanan lisanssız yenilenebilir enerji üretimine ilişkin kolaylığın temel amacı son kullanıcıların ihtiyaç duydukları enerjiyi kendilerinin yenilenebilir kaynaklardan daha uygun maliyetlerle elde edebilmesiydi. Ancak son dönemde bu konunun suiistimaline ilişkin uygulamalar ve projelerden sıkça söz edilmeye başlanmıştı. Örneğin birtakım tesislerde tüketim olmaksızın enerji üretimi yapıldığı hatta kimi durumlarda teknik gerçeklere aykırı olarak kurulu gücün orantısız şekilde arttırıldığı görülmekteydi.
Örneğin tarımsal sulamada ihtiyaç duyulan enerjinin üretimi maksadıyla tesis kuranların tarımsal üretimi bırakması, hayvancılık tesisi için enerji üretimi yapanların hayvancılık faaliyetlerini durdurması, seralarda kullanma taahhüdü ile proje geliştirenlerin seralarda üretim yapmaması ve nihayet bazı sanayicilerin sanayi üretimini kısarak veya durdurarak sadece elektrik üretimine yönelmesi gibi konular mevcut uygulamada “gerçekten ihtiyaç duyanları” mağdur edecek bazı sonuçlar üretmeye başlamıştı.
ARAZİ BULMA VE TRAFODA KAPASİTE PROBLEMİ
Konuyu yakından takip edenlerin de bildiği üzere ve öz tüketimleri için yenilenebilir enerji projesi geliştirmek isteyenlerin bir süreden bu yana en çok karşılaştıkları sorunlar; söz konusu projeleri inşa etmek üzere arazi bulamama ve şebekede yeterli kapasitenin olmaması gibi projeyi en başından uygulanamaz hale getiren olmazsa olmaz konulardı.
Bunun başlıca sebebinin de “tüketim kadar üretim” hedefinden sapan ve etik dışı bazı uygulamalarla gerçekten ihtiyaç duyan son kullanıcıların mağdur olmasına neden olan projeler olduğu ise aşikâr. Görünen o ki son değişiklik ile lisanssız üretimden gerçekten tüketimi olan işletmelerin faydalanmasının önünün açılması hedeflenmiş.
SON UYGULAMANIN ESASI NE?
Resmi Gazete’de yayınlanan son düzenleme ile işletmenin tüketimi kadar üretiminin satışına olanak tanınıyor. Tüketimi kadar üretip kendisi tüketecek bir o kadar da üretip satış yapabilecek. Zaten bu projelerin lisanssız olarak desteklenmesinin de temel amacı buydu. Yeni uygulama için şu şekilde bir örnek verilebilir;
Diyelim ki bir tesis bir önceki yıl 5 megawattsaatlik bir tüketim yaptı. O halde cari yılda aylık mahsuplaşmayı takiben en fazla 5 megawattsaatlik enerji satışa konu olacak. Bu halde yılın ilk ayından itibaren ihtiyaç fazlası enerjiye istinaden ödemeler yapılacak ancak 5 megawattsaati aşan üretimler YEKDEM’e bedel ödenmeksizin yansıtılacak. Cari yıldaki tüketim bir önceki yıldaki tüketimi aşarsa da cari yıldaki tüketim miktarı kadar satış yapılabilecek. Ayrıca YEKDEM’e bedelsiz aktarılan enerji için sistem kullanım bedeli de alınmayacak.
YÖNETMELİK İÇİN DAVALAR GELİR Mİ?
Söz konusu düzenleme ile elbette bazı tesis sahiplerinin yargıya başvurması muhtemel. Ancak bu davalar büyük ihtimalle “ihtiyaç kadar üretim” saikiyle tanınan lisanssız üretim imtiyazı müessesesine aykırı hareketten dolayı davacı lehine sonuç vermeyecektir. Zira burada amaç öz tüketim ihtiyacını karşılamak ve tesisin kapasitesini ona göre belirlemekti. Tabi ki güneş santralleri doğası gereği günün 24 saati elektrik üreten tesisler olmadığı için bir kat daha fazla kapasite kurmak için imkân tanınmıştı. Ancak burada gerçek dışı kapasite hesapları ile kurulu gücü artırmaya yönelik adımların da önüne geçilmesi gerekliydi.
