Artık tüm dünya küresel finansal krizin eşiğinde. Koronavirüs öncesi dönemde sürekli aşağı yönlü revize edilen küresel büyüme tahminleri artık yerini kesin bir resesyona bırakıyor. Ancak sorun sadece bu değil. Dünyayı bekleyen daha büyük riskler var.
Küresel borç miktarı 250 trilyon Dolar’ı geçmiş durumda. Koronavirüs tüm dünyayı etkisi altında almadan önce S&P, hükümet borçlarının bu yıl sonunda 53 trilyon Dolar olacağını tahmin etmişti. Yani bu rakam başta AB ülkeleri olmak üzere ABD’nin de içinde dahil olduğu pek çok ülke yüz milyarlarca Dolarlık kurtarma paketlerini açıklamadan önceydi. Peki şimdi ne olacak?
S&P, 53 trilyon Dolarlık hükümet borçlarının rekor bir seviye olduğunun altını çiziyordu. Sanırım böyle giderse çok daha büyük bir rekorla karşılaşacağız. Ancak sorun şu ki, sokağa çıkma yasaklarının uygulandığı, ekonomilerin durma noktasına geldiği bir dünyada bu borçların ödenmesi konusunda çok ciddi sıkıntılar çıkacağı aşikar. Tıpkı 2008 Küresel Finansal Krizi’nde gördüğümüz gibi bazı ülkelerin temerrüde düşme ihtimali çok yüksek.
Tüm dünya gibi Türkiye de koronovirüsün etkisi altında. Tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’nin ekonomisi de bu süreçten etkilenecek. Bu sebeple Türkiye salgının içinde bulunduğumuz fazı için son derece yerinde tedbirler almış durumda. alınan önlemlerden bazıları şu şekilde; Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek-İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik-Organizayon sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemeleri 6’şar ay ertelenecek. Salgınl ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemelerini asgari 3 ay öteleyecek ve gerektiğinde bunlara ilave finansman desteği sağlanacak. İhracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya stok finansmanı desteği verilecek. Bu dönemde işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkarların Halkbank’a olan kredi borçlarının, Nisan, Mayıs ve Haziran anapara ve faiz ödemelerini 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecek.
Ayrıca benim en çok önemsediğim tedbir Kredi Garanti Fonu’nun limitinin 25 milyar TL’den 50 milyar TL’ye çıkartılması. Böylelikle son dönemdeki gelişmelerden olumsuz etkilendiği için likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalar ile KOBİ’lere KGF’den daha geniş bir kapsamda faydalanabilecek.
Açıkçası hastalığın nasıl bir seyir izleyeceği ve ne kadar bir süre daha ekonomiye etki edeceğini kestirmek çok güç. Bu bakımdan panik kararlar yerine süreci izleyerek hareket etmek oldukça mantıklı ve doğru bir karar. Bu açıdan bakarsak ekonomi için alınan tedbirler sürecin ilk fazı için yeterli görünüyor. Öte yandan işler istenildiği gibi gitmezse ve süreç yeni bir faza evrilirse ilave tedbirlere ihtiyaç duyulması muhtemel. Ancak endişe edecek bir durum yok. Zira Türkiye yakın dönemde darbe girişimleri de dahil olmak üzere çok daha maliyetleri sıkıntıların üstesinden gelmeyi başardı ve ekonomiye etki eden ekonomi dışı faktörlerle mücadelede çok ciddi bir tecrübe sahibi oldu. O yüzden Türkiye’nin her türlü senaryoya hazırlıklı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
