Bir önceki yazımda Türkiye’nin 3. çeyrek büyüme verisini analiz edip ihracat tarafındaki gelişmelere kısaca dikkat çekmeye çalışmıştım. Yazımdan sonra gelen çok sayıda öneri ve isteğe binaen bugün ihracat tarafındaki duruma daha geniş bir perspektiften bakacağım.
İHRACATTAKİ ARTIŞ VE İMALAT SANAYİ
Türkiye’nin ihracatı her ay rekor tazeleyerek artmaya devam ediyor. TÜİK ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türkiye’nin ihracatı 2022 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,9’lüuk bir artış gösterdi.
Ocak-Ekim dönemindeki artış ise %14 oldu. Böylelikle 2022 yılında ihracat 11 ayda 231 milyar doları aştı. İhracatın alt kırılımlarını ekonomik faaliyet kollarına göre incelersek toplam ihracatın %94,7’sinin imalat sanayinden geldiğini görüyoruz. Bu durum imalat sanayinin Türkiye için önemini bir kere daha gözler önüne seriyor.
İMALAT PMI VERİSİ
PMI yani Satınalma Yöneticileri Endeksi ekonomideki öncü göstergelerden birisi olarak değerlendirilir. PMI verisinin 50 puanın altında olması daralma 50 puanın üstünde olması ise büyüme sinyali olarak kabul edilir. Türkiye’nin İmalat PMI verisini İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) çalışmasından takip ediyoruz. İSO’nun Kasım ayı İmalat PMI verisi 45,7 oldu. Söz konusu veri 9 aydır 50 puanın altında seyrediyor. Ayrıca aynı veriye göre yeni siparişlerde son iki buçuk yılın en keskin düşüşü yaşanıyor.
İmalat PMI verisinin TÜİK tarafından derlenen Sanayi Üretim Endeksi verisindeki aylık bazdaki artış hızının yavaşlaması ile TCMB’nin yayımladığı Kapasite Kullanım Oranı (KKO) verisindeki düşüşle uyumlu bir seyir izlediğini söyleyebiliriz. Zira Sanayi Üretim Endeksi’ndeki aylık bazdaki yavaşlama dikkat çekiyor ve KKO da son iki aydır düşüyor.
DIŞ TALEPTEKİ OLUMSUZLUKLAR
Dış talepteki olumsuz gelişmeler bir süreden bu yana gündemde. Hatta Merkez Bankası’nın Para Politikası Kurulu karar metinlerinde de bu detaylı bir şekilde yer alıyor. İSO’nun hesapladığı Türkiye İhracat İklim Endeksi de dış pazarlardaki olumsuz havayı daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Söz konusu endeks imalat sektörünün ana ihracat pazarları arasında yer alan ülkelerin PMI verileri kullanılıp ağırlıklandırılarak hazırlanıyor. Endeksin son verisi ihracat iklimindeki bozulmanın 3 aydır devam ettiğine işaret ediyor.
VERİLERİ NASIL YORUMLAMAK GEREKİR?
Elimizdeki verilere bakarak imalat sanayinin bir süre ihracat pazarlarından yeni sipariş almakta zorlanmaya devam edeceği çıkarımını yapabiliriz. Ayrıca Avrupa’daki enerji krizi ve Çin’in yeniden kapanması gibi faktörlerin etkisi henüz tam anlamı ile hissedilmiş değil. Buna ilave olarak ihracattaki artışın sürdürülmesi için Dolar/TL’deki mevcut seviyelere ilişkin ihracatçıların söylemlerini ve daha yukarıda bir noktada denge taleplerini de göz önünde bulundurmakta fayda var.
