Kahire. Umre seyahatimizin ilk durak yeri olan Kahire"deyim. İki yıl önce de bir vesile ile Kahire"ye gelmiştim. Ancak tam da Hüsnî Mübarek rejiminin devrilmesine yol açan olayların ortasına düşmüştük. Bu yüzden gelişimizin üçüncü günü ülkeden ayrılmak zorunda kalmıştık.

Kahire Ortadoğu"nun en eski, kalabalık ve egzotik şehirlerinden birisidir. Eski Kahire olan Fustat"ın tarihi İslam öncesine gider. Ancak şehrin asıl kuruluşu Hz. Ömer (r.a) devrinde, Amr bin As tarafından Mısır"ın fethi akabinde gerçekleşir. İhşidîler, İbn Tolun ve İsmailî Fatimiler devrinde iyice gelişen şehir, Eyyubiler ve Memlüklüler dönemlerinde ise en parlak devirlerini yaşar. 16. yüzyılda ise Yavuz"un Mısır seferi ile Osmanlı topraklarına katılır. Kahire son parlak dönemini 19.yüzyılda Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa ve oğulları (Hidîvler Dönemi) zamanında yaşar. 1882"de başlayan İngiliz işgâli İkinci Cihan Harbi sonrasına kadar imtidad eder.

Ülkenin çok büyük bölümü çöl. Ülkeye hayat veren Nil Nehri havzasını oluşturan %5"lik bir bölümü tarım ve yerleşime elverişli. Zaten, Mısır bu anlamda Nil"den ibaret... Antik çağlardan beri bu coğrafyada oluşan medeniyetlerin sebebi de ilâhi bir nimet olarak bahşedilmiş olan Nil"in ta kendisidir.

Şehir, son yüzyılda, özellikle Nasır darbesinden bu yana süregelen bakımsızlıktan dolayı bir hayli hırpalanmış, adeta savaşlara maruz kalmış bir kent görünümünde. Hele, çevresindeki çölden neş"et eden tozdan dolayı daha da trajik bir görünüm içinde. Güney bölgelerden gelen yoğun göçten dolayı istiâb haddinin çok ötesinde bir nüfus yükünü barındırmaktadır.

Bu yüzden, Nasr City (Medînetu"n-Nasr) ve New Cairo (Mısru"l-Cedîde) dışındaki semt ve mahallelerde adalet ve şefkatin hicret ettiği merhametsiz bir sefalet hüküm sürmektedir. Çeşitli toplum katmanları arasındaki korkunç uçurum dikkat çekmekte. Eski Kahire"nin her tarafında camiler, külliyeler başta olmak üzere saldırırcasına para talep eden sefil dilencilerle dolu. Bazı camilerde sayıları cemaatten çok daha fazla..

Şehrin hemen hemen hiçbir yeri mâmur değil. Çok plansız, çarpık/sağlıksız bir şehirleşme/yapılaşma hemen kendini belli ediyor. Özellikle Eski Kahire"nin durumu içler acısı. Asırların birikiminde oluşan medeniyet nişanelerimizin, İslâm eserlerinin durumu felaket. Ülkenin yüzde 10"unu oluşturan, Kıpti cemaatine ait kilise, manastır vs. eserler Batılı devletlerin himayesinde bakım /onarım görürken, İslam eserleri/şaheserleri bakımsızlık/sefalet ve ilgisizlikten yerlerde sürünüyor. Sefaletin, fukaralığın yanısıra, bu İslam medeniyet eserlerine şirk/cahiliyye gözü ile bakan katı selefi hastalıklı sığ anlayışın gelişmesi, ilgisizliği ve bu konudaki endişeyi kat kat artırıyor. Fustat, Karrafe, İmam Eş-Şafiî, El-Mukattam çevresinde inanılmaz bir sefalet hüküm sürüyor. Birçok mahalle çöp yığınları arasında çöplük görünümünde. Mısır Fatihi Amr bin As"ın Cami-i Şerifi bakımsızlık ve pislik içerisinde, kir ve tozdan dolayı halılar üzerinde namaz kılabilmek bir hayli zor.. Hijyenik bir ortamın hiç olmaması, her türlü sari hastalığın oluşabilmesine zemin hazırlamaktadır.

Temizlik başta olmak üzere, belediye hizmetleri yok denecek durumda. Şehrin öncelikle çok ciddi bir temizlik/nezafet kampanyasına ihtiyacı var. Ayrıca, Eski Kahire"nin yeniden ihyası önem arzetmektedir. İmam Eş-Şafiî Türbesi ve Ezher Külliyesi başta olmak üzere birçok mühim İslam eseri çökme tehlikesi ile karşı karşıya.. Bakımsızlık ve yanlış restorasyonların yanısıra Nil"den kaynaklanan yeraltı suları ve rutubet bu eserlere bir hayli zarar vermekte. Özellikle İmam Eş-Şafiî Külliyesi, zemininde oluşan çökmeler sonucu büyük zarar görüyor. Fatımî, Memlüklü, Osmanlı eserleri kaderine terk edilmiş durumda..

Son iki yılda ülkede yönetim değişikliği dışında, ciddi bir gelişme görülmüyor... Ancak belirsizlikten ve zaman zaman patlak veren kargaşalıkların oluşturduğu endişe insanların yüzünde okunabilmektedir. Mürsî yönetimi henüz rayına oturabilmiş değil. Oysaki, Müslüman Kardeşler hareketi 85 yıllık bir hareket.. Ancak bu potansiyele rağmen idari/siyasi hazırlıkları olmadığı açık. Daha açıkçası, Soğuk Savaş döneminin ideolojik kalıpları, ideolojik/siyasi da"vetçiliği aşamamaları, ulemâ ve entelektüellerinin hiç olmaması, Selefiliğin/Vahhâbiliğin etkisiyle oluşan tarih ve gelenekten kopuk hali bu alt yapının oluşmasına hep engel olmuş. Mısır"ın -asırların birikimi ile oluşan- zengin İslami geleneği ile bu yüzden barışık olmamaları sorunları daha da artırmaktadır. Bir yandan saydığım nedenler, diğer yandan bazı Batılı ülkelerin desteğine sahip, devlet içindeki eski rejim lobisinin güçlü direnci istikrarın oluşamamasına, Mürsi İdaresinin ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kalmasına zemin oluşturmaktadır. Ne denirse densin, Müslüman Kardeşler, merhum/şehid Seyyid Kutub"un hariciliği/tekfirciliği çağrıştıran sert/keskin ideolojik çizgisi ile, merhum Hasan El-Hudeybî"nin makul çizgisi arasında bir kıskaçta.. Siyasal örgüt tecrübesine rağmen idari tecrübenin, devlet yönetme tecrübesinin olmaması da zorlukları artırmaktadır..

Devam Edeceğiz..