Batı dünyasında Sosyoloji''nin bir bilim olarak doğuşu ve temellerinin atılması, genellikle Auguste Comte''a bağlanır. Dünya bilim tarihini, bütüncü bir gözle inceleyenler, Tarih''in olduğu kadar Sosyoloji''nin de kurucusunun İbn Haldun olduğunu görürler. Düşünce tarihinde, onun halefi ve selefi yoktur. Bu yüzden, Mevlana gibi, İbn Haldun''un da, Eski Mısır ve Eski Yunan''a hiçbir borcu yoktur. Batılılar Mesnevi ve Mukaddime''den büyük ölçüde yararlanmışlar, ancak hiç kaynak göstermemişlerdir.

***

İran''dan Mısır''a İslam dünyasındaki gelişmeler, dünyadaki Batılaşma rüzgarlarının Doğululaşma rüzgarlarına dönüştüğünü gösteriyor. Ancak, ister zengin Kuzey''de, isterse yoksul Güney''de olsun, bütün ülkelerde, seküler değerlerle yoğrulan Batı medeniyetlerinden daha çok kutsal değerlerle yoğrulan Doğu medeniyetleri tartışılıyor. Bütün dünyada kutsal kültür adına ne varsa, İlk Peygamber''den Son Peygamber''e kadar hepsi Akdenizli''dir. Medeniyetlerin ana kaynağı Akdeniz''dir. Akdeniz barışın güvencesidir.

***

Dünyanın Atina''dan kaynaklanan seküler kültürden daha çok Kudüs''ten beslenen kutsal kültürle harmanlanmasında, Marx''ın “çatışmacı” devrim stratejisi değil, İbn Haldun''un “uzlaşmacı” evrim stratejisi önemlidir. Tarih boyunca, bütün devrimler, toplumların değerlerini değersizleştirmek ve kendi değrelerini kutsallaştırmak için, dünyayı ateşe vermekten kaçınmamışlardır. Oysa hiçbir kutsal amaç, toplu kıyımları haklı gösteremez.

***

İnsanlığın Dirilişi''ni medeniyetlerin yarışması bağlamında ele alan, Sezai Karakoç''un yazılarında sürekli vurguladığı gibi, Doğu dünyasıyla birlikte Batı dünyasının da dönüşmesinde, “devrim” yöntemleri değil, “evrim” yöntemleri hayati önem taşırlar. Tarihin her döneminde, uzun ömürlü devletler, coğrafyalardan önce insanların gönüllerini fetheden toplumların arasından çıkmışlardır. Gönülleri de, sevgiyle silahlananlar fethederler.

***

Tunus''ta doğan Mısır''da ölen İbn Haldun Afrika''nın olduğu kadar Asya, Avrupa ve Amerika''nın da hiç batmayan güneşidir. Bunun için, Yves Lacoste “İbn Haldun adı, Kuzey Afrika''da sıradan insanlara bile tarihin muhteşem günlerini hatırlatır” demektedir. Tarihçi Philip Hitti''ye göre “İbn Haldun İslam dünyasının bir eşini daha çıkaramadığı, en büyük filozof ve tarihçidir, yaşamış bütün filozof ve tarihçilerin de en büyüklerinden biridir.”

***

Mısır başta olmak üzere, bütün Doğu ve Batı dünyası büyük ve derin değişim ve dönüşüm yaşamaktadır. Dönüşümün sürükleyici gücü, Batı ülkelerinden önce Doğu ülkeleridir. Dünyanın en büyük ordularına sahip olan Amerika, bütün ülkeleri denetmek istiyor. Ancak, en gelişmiş silahlarla donattığı ordusuyla, Bağdat''ta bile denetimi sağlayamıyor. Dünyayı yok edecek nükleer silahlar; Pakistan ya da Hindistan''ın üretim gücünü büyütmüyor.

***

Yirminci yüzyıl çatışması seküler medeniyetlerin yüzyılı olmuştur. Yirmibirinci yüzyıl uzlaşmacı kutsal medeniyetlerin yüzyılı olacaktır.

***

Kutsal kültürde bir insanı öldüren, bütün insanlığı öldürür.

***

Bütün acıların kaynağında savaş vardır.