Coğrafi sınırların önemini yitirdiği, kare dünyanın siyasal gücü, ülkelerin siyasal güçlerinin tek tek toplamından çok daha büyüktür. İster Amerika, ister Çin olsun, hiçbir ülkenin tek başına ekonimik, siyasal ve kültürel gücünü peştirmesi ve geliştirmesi mümkün değildir. İki kutuplu dünyanın, çok kutuplu dünyaya dönüştüğü, ikibinli yıllarda, yalnız yaşayan ülkelere yer yok. Kare dünyada yalnız yaşamak, her alanda fırsatların kapılarını kapatırken, tehditlerin kapılarını da açar.
*
Kare dünyadaki siyasal, ekonomik ve kültürel dönüşümler, bütün ülkeleri, temsili demokratik yönetimlerden, katılımcı demokratik yönetimlere evrilmeye zorluyor. Bütün köşeleriyle, kare dünyada tarihin akışının değiştirilmesi, katılımcı, demokratik bir siyasal yönetimin oluşturulmasına bağlıdır. Çok kutuplu dünyada, Çin ve Rusya başta olmak üzere, Batı dışındaki ülkelerin, katılımcı demokrasi yolu, bilgi ve bilgelik isteyen uzun ve ince bir yoldur.
Batılısı ve Doğulusuyla, dünyadaki bütün ülkeler, bir demokratik sınavından geçerken, demokrasi de, özellikle Orta Doğu ülkelerinde, bir yeterlilik sınavına hazırlanıyor. Batı ülkeleri, Şili''den Cezayir''e, Türkiye''den Mısır''a, hiçbir ülkede, seçilmiş yönetimlerin yanında yer almadı. Onlar her fırsatta yalnızca kendilerine demokrat olduklarını gösterdiler. Batılılar demokrasi dışı yönetimleri silahlandırarak, kendilerini zenginleştirirken, ötekileştirdiklerini de yoksullaştırdılar.
*
Batı dünyasında demokratlık, Orta Doğu''da da, demokrasi sınanıyor. Biri bitmeden biri başlayan Orta Doğu savaşları ve Ukrayna''daki bölünme, bölge ülkeleri yanında, dünyadaki her ülkeyi etkiliyor. Yalnızlığın olmadığı kare dünyada, iki ülkenin savaşı, bütün ülkelerin savaşıdır. Savaşlar dünyanın her yanında ekonomik yapıyı altüst eden büyük depremlerin tetikleyicileri oldu. Kare dünyada, Avrupa''da Berlin duvarları yıkılırken, Orta Doğu''da yeni Berlin duvarları inşa edildi.
*
Orta Doğu''da, İslam ve demokrasi birbirinin alternatifi olmadığı gibi, birbirinin düşmanı da değildir. Batı dünyasının gerçekleştirmek istediği gibi, Orta Doğu''da İslam''ın değerlerinden arındırılmış bir demokratik yönetimin, yaşatılması mümkün değildir. İslam derin tarihsel değerleriyle, demokratik ilkelerin dışında değil, onların çok daha üstünde ve çok daha önündedir. Orta Doğu''nun ana sorunu: Eski Medine''de yaşamaktan önce Eski Medine''yi bugüne taşımaktır.
*
Batı demokrasisi için Atina simgesel bir önem taşır. Orta Doğu demokrasisi için ise, Medine zaman ve mekanı aşan bir değerler bütünüdür. Tarihin derinliklerindeki gerçekler, hiçbir zaman değişmez, ancak gerçeklerin yorumu, her zaman değişir. Her ülke kendi demokrasisini ve kendi gerçeğini kendisi inşa eder.
*
Orta Doğu''da barış için demokrasi gereklidir, ancak yeterli değildir. Nasıl Avrupa Atina''yı içselleştirdiyse, Orta Doğu da Medine''yi içselleştirecektir.
*
Batı''nın ya İslam, ya demokrasi dayatmasına karşı, Orta Doğu hem İslam, hem demokrasi demek zorundadır.
*
Orta Doğu kendine dönerek, değerlerini koruyacak, dünyaya açılarak, kendini yenileyecektir.
*
Orta Doğu''dan önce Batı demokrasiyle sınanıyor.
*
Dünya Batı''dan dürüstlük bekliyor.
