Batı dünyası için Goethe ne kadar önemli ise, Doğu dünyası için de Mevlana o kadar önemlidir. Doğu Batı''yı yok saymaz, Batı''nın köklerine inerek, Doğu''daki Batı''yı bulur. Dünyadaki her kentte bir Doğu, bir Batı vardır. Batı''yı arayan Batı''yı, Doğu''yu arayan Doğu''yu bulur. Doğu ile Batı''nın birbirine karıştığı kare dünyada, Doğu''da ya da Batı''da olmak belirleyici değildir. Belirleyici olan, her ikisinin köklerini oluşturan ortak referanslardır.
*
Tarihi boyunca Doğu''dan Batı''ya giden Türkiye, iki yüzyıldan beri Doğu''daki Batı''yı, Batı''daki Doğu''yu arıyor. Ancak Türkiye, Doğu ve Batı ağacının köklerinden daha çok dallarına odaklandığı için, beklediği meyvaları elde edemedi. Türkiye''nin ağacı, Doğu ve Batı''daki ağaçlarla aynı, aralarında bir fark yok. Ancak Paris''te meyva veren ağaç, Ankara''da meyva vermedi. Çünkü, Ankara''nın ağacı Anadolu''daki köklerinden beslenmedi.
*
Doğu ve Batı ağacının köklerinde, hem Mevlana''yı, hem Goethe''yi buluşturan kutsal değerlerdir. Öncüler Kudüs gibi, hem Doğulu hem de Batılıdır. Onların bütün insanlığı kucaklayan, düşünce ve eylem dünyalarında, ya Doğu ya da Batı yok, hem Doğu, hem de Batı vardır. Nasıl akıl gönülden, gönül akıldan ayrılmazsa, Batı Doğu''dan, Doğu Batı''dan ayrılmaz. Doğu, çember üzerindeki bir nokta gibi, hem başta, hem de sondadır.
*
Dünya, Doğu ve Batı arasındaki farkı bir kenara bırakıp, Doğu Batı''dır, Batı Doğu''dur derse, Doğu ve Batı''nın köklerindeki birliği ve bütünlüğü görür, bilir ve olur. Doğu ve Batı Goethe ve Mevlana''nın divanlarındaki eşsiz şiire benzer. Onlar hem bilinir hem bilinmez oldukları gibi, hem susar hem konuşurlar. Onların hem gizli hem açık, hem susan hem konuşan, çağrılarına kulak verenler, birbirleriyle savaşmazlar.
*
Kim yalnızca Doğu, kim yalnızca Batı derse, hem Doğu''yu hem de Batı''yı yitirdiği gibi, bütün dünyayı kan gölüne dönüştürür. Savaşlar yüzyılında, hem Doğu hem de Batı, insanlık ağacının dalları için savaşmayı bırakıp, ağacın köklerine dönmezlerse, ağacın uğruna savaşılacak hiçbir dalı da kalmayacaktır. Savaşlarda ağacın yalnızca dalları değil, gövdesi de büyük yaralar aldı. Ağaca zarar verenler, zararın kendilerine katlanarak döndüğünü görmüyorlar.
*
Doğu ve Batı bir Selçuk kartalı gibi, tek canlı olmalarına karşılık, iki bedenlidirler. Onlar tek canlı olduklarını unutur ve birbirleriyle savaşırlarsa, birbirlerinden önce kendilerini öldürürler.
*
Dünyada Doğu ve Batı bir aradadır. Doğu Batı''yı bilene Doğu''dur, Batı Doğu''yu bilene Batı''dır. Dünyanın hiçbir kentinde Doğu''suz Batı, Batı''sız Doğu olmaz.
*
Doğu''yu öldürmeyen Batı''nın Doğu''yu güçlü kıldığı gibi, Batı''yı öldürmeyen Doğu da Batı''yı güçlü kılar.
*
Hayatın her boyutunda herşey, yeni bir senteze ulaşmak için, tez ve antiteziyle birliktedir.
*
Herkesin kendi Doğu''su kendi Batı''sı vardır.
*
Sorun insandandır, çözüm insandadır.
