Türk toplumu, yönetilenlerden gelen istekle olmaktan daha çok, yönetenlerden gelen baskıyla, bir kültür değişimine zorlanmıştır. Her zamanı gelmemiş değişim gibi, Anadolu"nun güçle değiştirilmeye çalışılması, ekonomik, siyasal ve kültürel hayatta, sürekli kanayan yaralar açmıştır. Türkiye"ye büyük bedeller ödeten kültür değişimine, ilk tepki şairlerden gelmiştir.

***

Anadolu insanının, Cumhuriyet dönemindeki düşünce tarihine, şairler damgasını vurmuştur. Bu bağlamda, Anadolu insanının dününü Yahya Kemal, bugünü Mehmet Akif, yarınını Necip Fazıl ele alarak, şiirlerine yansıtmışlardır. Onlar Cumhuriyet dönemindeki kültür değişimini yaşamamış, yazmamış ve karşı çıkmamış olsalardı, bugünkü Türkiye Avurap"nın yükselen gücü olmazdı.

***

Necip Fazıl, çok güçlü, çok başarııl olduğu bir dönemde, herşeyden vazgeçerek, gerçeği aramaya çıkan Gazali"yi çok severdi. Gazali"nin İslam dünyasının geleceğini Atina ve Roma"da aramadı. Necip Fazıl da, Anadolu insanının geleceğini Washington ve Moskova"da aramayı hiç düşünmedi. O, Komünizm"i ve Kapitalizm"i ile, Batı dünyasının arayıp da bulamadığı ne varsa, hepsini gelsin, İslam"da bulsun dedi.

***

Anadolu insanına, dünün büyüklüğünü, bugünün karmaşıklığını, yarının fırsatlarını anlatan şairler için sanat, doğru düşünme, doğruyu arama yolunda, haksızlıklara baş kaldırmaktır. Onlar için, izlenmesi gereken yol, Nemrutların yolu değil, İbrahimlerin yoludur. Onların düşünce ve eylem dünyalarında, karamsarlığa, kötümserliğe ve ümitsizliğe kesinlikle yer yoktur. Firavunların güneşi batar, İbrahimlerin güneşi batmaz.

***

Şairler görünen dünyada, iki dünyanın balını üreten, görünmeyen dünyanın arılarıdır. Onlar görünmeyen dünyanın balını, görünen dünyanın peteğine taşırlar. "Arı biziz bal bizdedir" diyen, şairlerin şiirlerini okuyanlar, iki dünyada kurtuluşa ermenin sırrını yakalarlar. Onlar için şiir, Necip Fazıl"ın vurguladığı gibi: "Allah"ı sır ve güzellik yolundan arama işidir" güzellik yolundan gidenler, güzellikle karşılaşırlar, güzellik bulurlar.

***

Şairler güzelliğin yorulma bilmez arayıcıları oldukları kadar, evrensel değerlerin, dünya ölçeğinde savunucularıdır. Onların sesi, yalnızca ülkelerinin değil, bütün insanlığını sesidir. Ustaların şiirleri, bütün insanlığın yitirdiği Cennet"e giden yolun kilometre taşlarıdır. Onlar şiirlerinde, geçmiş ile geleceği bir bütün olarak ele alırlar.

***

Çile şiiri Necip fazıl"ın yaşadığı değişimle birlikte Anadolu insanının yaşamak zorunda kaldığı değişimi de anlatır. Geçen yüzyılın başında, Anadolu insanının yıkılan dünyası, aynı yüzyılın sonunda yeniden inşa edilmiştir.

***

Çile onun hayatının özeti olduğu kadar Cumhuriyet döneminin de özetidir.

***

Necip Fazıl Kaldırımlar"dan daha çok Çile"nin şairidir.

***

Çile Anadolu"dur, Anadolu Çile"dir.