Kur Korumalı Mevduat’ın alternatifi Kur Korumalı Kredi olabilir mi?

Kur Korumalı Mevduat’a (KKM) alternatif arayışları devam ediyor. Hesapta biriken tutar arttıkça gündem de bu arayışın sonuçlarına odaklanıyor. Teorik olarak çözüm, Türk Lirası’na yüksek faiz vererek dolarizasyona mukabele edilmekte görüldüğünden tartışma dönüp dolaşıp “süper bono” önerisine varıyor.

Fakat dikkat edilirse süper bononun mevduat sahibini değil, bankayı merkeze aldığı eleştirisi getirilebilir. Nihayet bankaların sürdürülebilirliği göz ardı edilemez. Aslında süper bono KKM’ye çözüm olarak değil, faiz artışlarından bankaları korumak için gündeme getiriliyor. Hem süper bono velev ki KKM sahipleri çıkıp döviz tevdiat hesaplarına dönmesinler diye öneriliyorsa da dengelenme için ihtiyaç duyulan vadeyi tanımıyor. Kredi kanalınıysa iyice daraltıyor. Ama şimdiye değin başka öneri gelmediği için de tartışmada yer buluyor.

Tabii KKM’den elde edilen döviz likiditesi yerli yerince duruyor olsa bu tartışmaları yapmaya da gerek olmazdı. Ne var ki kullanılabilir rezervleri artırmak gerekiyor. Rezervleri artırmak için Merkez Bankası piyasaya alıcı olarak girdiğindeyse kur yukarı gidiyor. Kur artınca KKM maliyeti artıyor. Buna karşın kur yeniden dengelenmek istendiğinde rezerv gelişimi aksıyor. Fasit daire, kısır bir döngü gibi.

Bu konuda sorunun temeline inmek gerekiyor. İnince garantinin, garanti vereni edilgen garanti alanı etken kılacak şekilde banka bilançosunun pasifinde tasarlanmış olmasının sorun olduğu anlaşılıyor. Böyle olunca döviz tevdiat hesabı açmayı sınırlamaya kadar tartışma yapmak gerekiyor. Bu konu ise Türkiye için sevimsiz olduğundan hiç açmamak benimseniyor. Liberal tarafta kalmakta ısrar esas kabul ediliyor.

Türkiye’nin KKM’yi yönetmek için zamana ihtiyacı var. Başlığa çarpıcı olsun diye “alternatif” yazmış olsam da zaman kazandıracak ve KKM büyüklüğünün bir kısmına tekabül edecek şekilde kullanılması daha yerinde olacak bir öneri üzerinde çalıştık. Başlığına da Kur Korumalı Kredi (KKK) dedik. Temelde tahsisli SWAP anlayışıyla kurgulanan bir proje bu. Çok yönlü faydalarını sayacağım ama önce kısaca işleyişini izah edeyim.

KKK, finansal kuruluşların döviz cinsi borçlanmalarla elde ettikleri kaynakları TL’ye çevirerek verecekleri selektif kredilere kur garantisi sağlamayı teklif ediyor. Buna göre finansal kuruluşlar Merkez Bankası ile sahip oldukları döviz cinsi borçlar karşılığı yapacakları anlaşma kapsamında TL varlık elde edecekler, bu varlıklarla verecekleri selektif kredilerin faizi üzerinde kurda değer kaybı oluşursa garanti kapsamında fark, Merkez Bankasınca karşılanacak.

Burada maksat bir soruna yenilerini eklemek değil, KKM karşısına garantiyi banka bilançosu pasifinden aktifine taşıyan ve garanti vereni etken kılan bir güç edinmek. KKK ile akut sorunlara ve yeterli vadede KKM’ye çözüm getirmek.

Akut sorunlar, Merkez Bankası’nın döviz likiditesi, bankaların kur riskinin faiz riskini yalnız bırakacak şekilde hedge edilmesi (giderilmesi), seçici alanlarda işletmelerin kredi temininin sağlanması olarak görülebilir. KKK ile her biri can alıcı olan bu sorunlar dengelenme periyodu boyunca ortadan kaldırılabilir. Bu akut sorunların çözümü, doğrudan müdahaleye gerek duymaksızın KKM’nin yönetilmesini davranışsal olarak da mümkün kılabilir.

Maksat finansal kuruluşların risklerini kamuya devretmek olarak görülmemelidir. Sürdürebilirliklerine en az süper bono kadar katkı sağlayıp Merkez Bankası’nın elini politika tercihlerinde rahatlatmaktır, denebilir.

Finansal kuruluşların döviz borçlarının tamamını kapsama almaya da gerek yok. Hatta gönüllülük esasında ne kadar sermaye benzeri-o kadar kısa vadeli sendikasyon gibi bir vade ayarlaması da istenildiği gibi yapılabilir. Politika yapıcılar ve finansal kuruluşlar kadar krediye erişmekte zorlanan firmalar için de bir rahatlama böylece mümkündür.

Elde edilecek döviz varlığı doğrudan KKM tasfiyesinde kullanılabileceği gibi (vade kazandıracak şekilde) çizdiğim çerçevede rezervleri güçlendirip daha akıllıca da işlevlendirilebilir. Hele de Merkez Bankası’nın rezerv biriktirme iştahı güçlü iken...

Sadeleşme formülünün ilk adımı kamu garantisinin, bilanço pasifinden bilanço aktifine taşınması olarak görülmelidir. Bunun için de, isterseniz maalesef deyin, alışılagelmişin dışında düşünmek gerekir. KKK adil bir çözüm olarak görülmeyecekse de KKM’ye göre daha yerindedir.