İranlı General Kasım Süleymani'nin 3 Ocak'ta ABD hava saldırısı Sonucu Bağdat'ta öldürülmesinin ardından İran ve ABD arasında karşılıklı tehditler sürüyor. ABD Başkanı Donald Trump son olarak İran'ın ABD vatandaşları ve üslerine saldırı tehdidine "52 hedefi vururuz" şeklinde yanıt vermişti.
Trump 52 hedef ile 1979 yılında yaşanan rehine krizine gönderme yaptı. 1979 yılında İran İslam Devrim’i yanlısı öğrenciler ABD’nin Tahran büyükelçiliğini basmış, içeride bulunan, diplomat, ajan ve sivil Amerikalı 52 kişiyi rehin almıştı. 52 Amerikalı tam 444 gün rehin tutuldu. Bu olay kayıtlara dünya tarihindeki en uzun rehine krizi olarak geçti.
444 günlük kriz
1979 yılı İran tarihinin dönüm noktalarından biri oldu. İran Şahı Rıza Pehlevi 1979 yılında ülkeden ayılmış bu ayrılış da Şah rejminin sonu olmuştu. Rıza Pehlevi, giderek artan sokak gösterileri ve baskı sonucu ülkeyi terk etmişti. Bu eylemlerde öğrenciler hep ön saflarda rol aldı. Şah Muhammed Rıza Pehlevi ülkeden ayrıldıktan iki hafta sonra 1 Şubat’ta Ayetullah Humeyni ve beraberindekiler ülkeye döndü. Humeyni’nin 14 yıl süren sürgünden sonra dönüşü ülkede büyük bir heyecan yarattı. Humeyni’nin gelişi 11 Şubat’ta Şah rejiminin yıkılmasıyla sonuçlandı.
Rehine krizinde neler yaşandı?
Devrimin ardından ülkedeki yabancı diplomatlar için zorlu bir süreç başladı. Ülkede Amerikan karşıtlığı giderek arttı. ABD’li diplomatlar kısa süreli gözaltına maruz kaldı. 4 Kasım’da ise binlerce öğrenci ABD Büyükelçiği’ne saldırarak binayı ele geçirdi. 90 rehinenin 38’i iki hafta içinde serbest bırakıldı, bunların çoğu kadın ve çocuktu. Eylemciler 52 rehineyi ise ellerinde tuttu. Rehine krizi tam 444 gün sürdü. Uzun süren pazarlıkların ardından rehineler 20 Ocak 1981’de Almanya’da serbest bırakıldı.
Diplomatik ilişkiler kesildi
4 Kasım’da Amerikan Büyükelçiği’nin işgal edilmesi ve içeridekilerin rehin alınması İran-ABD ilişkilerinin de sonu oldu. Rehine krizi sonra erse de bu süreç iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin kesilmesiyle sonuçlandı. İlişkilerin kesilmesinin ardından ABD İran yaptırımlar uyguladı. ABD ve İsrail, Tahran yönetiminin nükleer silah geliştirmek amacıyla uranyum zenginleştirme programı yürüttüğünü iddia etti. İran ise çalışmaların nükleer enerji amaçlı olduğunu savundu.
290 sayısı neyi simgeliyor?
Trump'ın "52 hedef" tehdidine karşılık İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de, ABD Deniz Kuvvetleri tarafından 3 Temmuz 1988’de Bender Abbas’tan Dubai’ye giderken vurulan ve içinde 290 kişinin bulunduğu IR 655 sefer sayılı uçağı hatırlatarak, Trump’a tepki gösterdi.
Ruhani attığı tweet'te "52 sayısına işaret edenlerin 290 sayısını düşünmeleri daha iyi olur. Hiçbir zaman büyük İran milletini tehdit etmeyin" ifadelerini kullandı.
İran’ın Bender Abbas kentinden Dubai’ye uçmakta olan, Iran Air’e ait Airbus A300 tipi bir uçak, ABD Deniz Kuvvetleri’ne ait savaş gemisi USS Vincennes tarafından gönderilen güdümlü bir füzeyle düşürülmüştü.
IR 655 sefer sayılı uçakta bulunan 16 mürettebat ve 274 yolcudan kurtulan olmamıştı.
