Hızla artan konut talebine şehirlerin normal gelişme hızında yanıt verememesi, yıllardır kentlerin kimliğini tehdit edecek biçimde sağlıksız yapılaşmasına neden oldu. Gecekondu ve kaçak yapıların yanı sıra, ekonomik ömrünü tamamlamış mevcut konut stoku da özellikle deprem riskinin yüksek olduğu şehirlerde ciddi bir sorun olarak dikkat çekiyor. Buna bağlı olarak kentlerde yaşam standartlarının iyileştirilmesi amacıyla plansız yapılaşmayı yenileme çalışmaları yapılıyor.
Mayıs 2012 tarihinde çıkan 6306 sayılı yasa ile birlikte 4 yıllık süreçte yaklaşık 100 bin binanın risk tespitinin yapıldığını ve yaklaşık 25 bin binanın yıkıldığını belirten Gayrimenkul Değerleme ve Kentsel Dönüşüm Uzmanı Oktay Mutlu, en az 20 yıl daha devam edecek bir kentsel dönüşüm süreci ile karşı karşıya kalındığı söyledi. Kimilerinin bu sürece 'rantsal dönüşüm' dese de, bu söylemi doğru bulmadığını dile getiren Mutlu, “Amerika'da veya Almanya'da yaşamadığımızı, dolayısıyla kendimize özgü çözümler geliştirmek durumunda olduğumuzu unutmamamız gerekir. Yapı stokunun çeşitliliği, çarpık yapılaşma, mülkiyet sorunları, plansız kentleşme, kaçak yapılar vb. çetin koşullar göz önüne alındığında gelinen noktayı iyi buluyorum. Kentsel dönüşümün; hukuktan ekonomiye, planlamadan güvenliğe kadar birçok alanda olumlu katkısı var" ifadelerini kullandı.
Kentsel dönüşümün ekonomiye en önemli katkısının ölü sermayenin canlandırılması olduğunu söyleyen Mutlu, “Türkiye'deki yaklaşık 16 milyon konutun yüzde 30'unun kaçak olduğu ve ortalama bir konutun fiyatının 250 bin lira olduğu varsayımıyla, kaba bir hesapla, kaçak yapıların yenilenmesi sonucu toplamda 1 trilyon lira civarında bir sermayenin finansal sisteme dahil edilebileceğini söylemek mümkün. 1 trilyon lira, ülke ekonomisine seviye atlatacak bir sermaye" diye konuştu.
Yenilenen binalardaki bağımsız bölümlerin değerlerinin artacağını belirten Mutlu, yaşanan bu değer artışının, bu bağımsız bölümlerin emlak vergilerini de artıracağını, dolayısıyla daha fazla taşınmazdan daha fazla vergi toplanmış olacağını söyledi. Dönüşümün hukuki sisteme de katkı sağlayacağını vurgulayan Mutlu, kentsel dönüşüm sayesinde kaçak yapılaşmanın ortadan kaldırılmasının, hukuki sistemin üzerinde yük olan mülkiyet sorunlarından kaynaklanan davaları da ortadan kaldıracağını ifade etti.
Ada bazlı geniş çaplı dönüşümlerin, yerel yönetimlerin kenti yönetmesini kolaylaştıracağını söyleyen Mutlu, “Yeni teknolojiler ile üretilen yapılar, yaşam alanlarının kalitesini, dolayısıyla yaşam standartlarını da yükseltecek" dedi.
Türkiye genelinde riskli alan ilan edilen yer ve bu alanlar için üretilen proje sayısının çok ancak kentsel dönüşüm uygulaması tamamlanan büyük projelerin sayısının az olduğunu belirten Mutlu, “Esenler Atışalan Projesi özel sektör-devlet-malik uzlaşması ile tamamlanmış olan büyük ölçekli kentsel dönüşüm uygulamalarına verebileceğim iyi bir örnek. Maliklere taşınmazları bu Mayıs ayında teslim edilecek" diye konuştu.
Mutlu sözlerine şöyle devam etti:
“Bir kez daha vurgulamakta fayda var; 70 dönüm üzerinde bir alanda yapılan bu projenin gerçekleşmesini mümkün kılan en temel faktör, merkezi ve yerel yönetimler ile özel sektör ve malikler arasındaki uzlaşmadır."
Türkiye'nin farklı il ve ilçelerinde de büyük ölçekli kentsel dönüşüm projelerinin devam ettiğini belirten Mutlu, “Bu yıl içinde Bayrampaşa İlçesi Vatan Mahallesi 3 bin 500 konutluk kentsel dönüşüm projesi start alabilir diye düşünüyorum, üzerinde çok emek verilmiş bir proje" dedi.
Güneydoğu'da yaşanan gelişmelerin ardından yapılacak kentsel dönüşüm çalışmalarına da değinen Mutlu, “Bu yıl Türkiye olarak çok farklı bir kentsel dönüşüm uygulaması ile tanışacağız. Güneydoğu'da çeşitli ilçelerde bu yıl içinde kentsel dönüşüm sürecinin başlaması öngörülüyor. Bu kentsel dönüşüm projelerinin hedefinde güvenli yerleşim yerleri yaratmak var. Önümüzdeki yıllarda bu kentsel dönüşüm projelerinin doğrudan ve dolaylı sosyo-ekonomik sonuçlarını da hep birlikte göreceğiz" diye konuştu.
