Geçen yılın ikinci yarısında daralarak teknik resesyona giren Türkiye ekonomisi, 2019'un ilk çeyreğinde mevsim ve takvim etkilerinden arındırıldığında yüzde 1,3 büyümeye işaret ederek teknik resesyondan çıkmış oldu. 2018'in aynı çeyreğine göre yıllık daralma ise yüzde 2,6 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın ilk çeyreğine (ocak-mart) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini, bu yılın ilk 3 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 16 artarak 914 milyar 699 milyon lira olarak gerçekleşti.
TARIM VE SANAYİ ARTIDA
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde bu yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım sektörünün katma değeri yüzde 2,5 arttı, sanayi sektörünün yüzde 4,3, inşaat sektörünün de yüzde 10,9 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri de yüzde 4 azalış gösterdi.
İKİNCİ ÇEYREKLE İYİLEŞME BAŞLIYOR
Ekonomistler, öncü göstergelerin ikinci çeyrekte sıfıra yakın büyüme görülebileceğine işaret ettiğini ve yılın tamamında yüzde 1'e yakın bir büyüme görülebileceğini dile getirdi. Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvcı Tokalı, ilk çeyrekte, çeyreklik bazda yüzde 1,3'lük büyüme oranı kaydedilerek, teknik resesyon ortamından çıkıldığını söyledi. Yıllık bazda, geçen yılın son çeyreğinde yüzde 3 ve bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2,6 küçülen ekonominin, ikinci çeyrekte sıfır büyüme ortamına yakın, üçüncü çeyrekten itibaren ise yıllık büyüme oranlarına geri dönebileceğini tahmin ettiklerini belirten Tokalı, "2019'un tamamı için büyüme tahminimizi yüzde 0,5 düzeyinde tutuyoruz" dedi.
YATIRIM VE STOKLAR ARTIŞ EĞİLİMİNDE
Banu Kıvcı Tokalı, güven ortamı ve yeniden dengelenmeyle, yatırım ve stoklarda tekrar artış eğilimine dönülebileceğini söyledi. Yılın ilk çeyreğinde iç talepteki zayıflamada, özel tüketim, yatırım ve stoklardaki düşüşün ana etkenler olduğunu dile getiren Tokalı, "Güven ortamında toparlanma ve ekonomide yeniden dengelenme süreciyle, ekonomik birimlerin tekrar stok artırma eğilimine döneceğini ve büyümeye destek unsuru olacağını tahmin ediyoruz. Diğer taraftan, kamu tüketim harcamaları büyümeye destek faktörü olmaya devam ediyor" değerlendirmesinde bulundu.
TEKNİK RESESYONDAN DÖNEMİ SONA ERDİ
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi de büyüme trendinin gücüne ilişkin göstergeler önceki çeyreğe göre artışa ve teknik resesyondan çıkışa işaret ettiğini belirtti. Bürümcekçi, "Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, işgünü eksikliği nedeniyle 2019 yılı ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2,3 azalırken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,3 artış göstererek teknik resesyondan çıkışa işaret etti" ifadesini kullandı.
NET DIŞ TALEPTEN REKOR KATKI
Harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH verilerine göre, ilk çeyrekte özel tüketim, yatırımlar ve stokların büyümeyi aşağı çekerken, net dış talebin rekor katkı verdiğini vurgulayan Bürümcekçi, şunları kaydetti: "Net dış talep büyümeye 9,4 puan katkı verdi. Bu ise, endeks tarihinin rekor katkısı oldu. Hanehalkı tüketim harcamaları alt grupları arasında en fazla düşen grup dayanıklı mallar olurken, dayanıksız mallar artış gösteren tek grup oldu."
- Ülkenin gerçek potansiyeli fazla
- Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, “Geçen senenin ilk çeyreğinde yüzde 7,4 gibi ciddi bir büyüme performansı gösteren Türkiye ekonomisinin 2019 yılının aynı döneminde yüzde 2,6 daralması, ülkenin gerçek performansının bu olmadığını bize söylemektedir” ifadelerini kullandı.
- İvmelenme artık büyüme yönünde
- Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, “Vaktinde alınan tedbirlerle ülke ekonomisi daha büyük bir küçülme yaşamadı. Yüzde 2,6’nın ekonomik daralmanın en dip noktası olduğunu düşünüyor ve bundan sonra ivmenin büyümeye döneceğine inanıyoruz” ifadesini kullandı.
- Daralmadan çıkacak güçteyiz
- İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, özellikle imalat sanayisinde çeyreklik dönemde yüzde 3,4 gibi yüksek artışın yılın kalanı için umut verdiğini belirterek, “Türkiye daralmadan çıkacak güçlü ekonomik yapıya sahiptir. Yeter ki, biz büyümeyi taşıyan sütunları yeniden güçlü hale getirelim” dedi.
- İnşaat ve sanayi büyümeyi sağlar
- Anadolu Aslanları İşadamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın, Türkiye’nin ilk çeyrekte 1,3 büyüyerek teknik resesyondan çıkmasının memnuniyet verici olduğunu vurgulayarak, “İnşaat ve sanayi sektörüne verilecek ağırlıkla, yılın ikinci çeyreğinde büyümede yine bir artış gözlemliyoruz” diye konuştu.
