Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump, uzun ve her iki ülke için de oldukça zorlu bir sürecin ardından ilk kez kapsamlı bir görüşme gerçekleştirecek. 10-11 Kasım'da Fransa'da 'Ateşkes Günü' olarak kutlanan etkinlikler kapsamında Paris'te bulunacak iki liderin çantasının oldukça dolu olduğu biliniyor.
Türkiye ile ABD ilişkileri; F-35, S-400, Rahip Brunson, Halkbank, YPG, Doğu Akdeniz'deki enerji denklemi, FETÖ elebaşının iadesi gibi konular iki ülke arasındaki 'stratejik ortaklık', kimi uzmanlara göre 'stratejik düşmanlık' boyutuna gelmişti.
Bu yıl iki kez çok kısa süreli görüşmeler oldu
- Türkiye ile ABD arasında ilişkilerin kopma noktasına gelmesi, Erdoğan ile Trump'ın görüşmelerini de doğrudan etkiledi. İki lider bu yıl 11 Temmuz 2018 NATO Zirvesi için Brüksel'de bir araya gelirken, 25 Eylül 2018 tarihindeyse BM Zirvesi için New York'ta görüştü. Ancak her iki görüşme de oldukça dar kapsamlı ve programlarda daha önceden olmayan, dolayısıyla 'ayaküstü' diyaloglardı.
Brunson sonrasında 'bahar rüzgarları'
ABD'li Papaz Rahip Brunson'un serbest bırakılıp ülkesine dönmesinin ardından, Türkiye ile ABD arasındaki sert süreç de yeni bir 'dönüş' yaşadı. Brunson'u Beyaz Saray'da ağırlayan Trump'ın birden fazla kez Türkiye ve Erdoğan'a teşekkürlerini iletmesi, yeni dönemin ilk sinyalleri olarak kabul edildi.
Trump'ın bu açıklamalarını, ABD yönetiminin attığı bir dizi adım da perçinledi. ABD ilk olarak Türkiye'nin iki bakanını eklediği yaptırım listesinde geri adım attı ve İçişleri Bakanı Soylu ile Adalet Bakanı Gül'ü listeden çıkardığını duyurdu. Türkiye ile ABD yaptırım konusunda aynı saatlerde açıklama yaparak, ikili görüşmelerdeki koordinasyona da vurgu yapmış oldu.
Halkbank talimatı ile yeni bir dönem
- Türkiye ile ABD arasındaki en büyük gerilimlerden biri olan Halbank davası için de ABD yönetiminden olumlu bir adım geldi. Başkan Trump konuyla ilgili ABD Hazine Bakanına talimat verdiğini duyururken, konunun uzmanları davaya ilişkin olumlu sinyaller geldiğini bildirdi.
İran ambargosunda Türkiye muaf tutuldu
Tüm dünyanın yakından merak ettiği ve Çin'den Ortadoğuya, Akdeniz'den Avrupa'ya kadar oldukça geniş bir alanı doğrudan, dünyanın dört bir yanını ise dolaylı etkileyen İran ambargosu konusunda da ABD, Türkiye'yi farklı bir yerde konumlandırdı.
Dünyada 8 ülkeye 'ambargodan muaf' vizesi veren ABD'nin listesinde Türkiye de yer aldı. Türkiye her ne kadar 'Ambargoyu tanımayacağını' ilan etse de, ABD'nin muaf listesinde Türkiye'ye yer vermesi iki ülke arasındaki yeni bir yol olarak görüldü.
PKK Elebaşılarına ödül kondu
ABD yönetiminden gelen son adım ise PKK'nın Kandil tepe yönetimini oluşturan Murat Karayılan, Cemil Bayık ve Duran Kalkan’ın başına toplam 12 milyon dolar ödül koyması oldu. Bu adım, bazı çevrelerce ABD'nin terör örgütüne yönelik Türkiye lehinde pozisyon alması olarak lanse edilse de alınan karar Türkiye tarafından oldukça temkinli karşılandı.
Masada çok önemli konular var
ABD ile gerilimi düşüren bu olayların ardından Erdoğan ile Trump'ın yüz yüze görüşecek olması daha büyük bir anlam kazanıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan başta olmak üzere Türkiye'nin en üst perdeden ısrarla altını çizdiği 'Güneyde Kürt devletine izin verilmeyecek' yaklaşımının aynı şekilde ABD'nin 1 numarasına da doğrudan bir kez daha aktarılması bekleniyor. Türk istihbaratı tarafından oldukça yakından takip edilen saha unsurlarından elde edilen analiz ve raporların da bu görüşmede masaya yatırılması oldukça muhtemel.
Büyükelçi ataması bekleniyor
- Masada konuşulması beklenen bir diğer konu da ABD tarafından Ankara'ya deneyimli bir büyükelçinin atanması. Trump yönetiminin kısa bir sürede Ankara'ya büyükelçi ataması sürpriz olmayacak.
İran'a yaptırımlar konusu
İran'a yaptırımlar konusunda muaf tutulsa da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın konuyla ilgili düşüncelerini Başkan Trump'a doğrudan anlatması da masadaki bir diğer gündem.
AK Parti Grup Toplantısının ardından gazetecilere "İran yaptırımları uluslararası hukuka da diplomasiye de aykırı. Emperyal bir dünyada yaşamak istemiyoruz" diyen Cumhurbaşkanı'nın bu çizgideki görüşlerini Paris'te de mutlaka dile getirmesi bekleniyor.
FETÖ elebaşının iadesi
Türkiye'nin 15 Temmuz'da yaşadığı hain darbe girişiminin ardından dünyadaki tüm paydaşlarına örgüte yönelik verdiği bilgilerde aslan payı ABD'nindi. Öyle ki ABD'ye gönderilen kolilerce belgelerde sadece örgütün yapısı anlatılmakla kalmadı, darbe girişimi içinde yer alan isimlerin elebaşı Gülen ile bağı ve iletişimi yönünde de bilgi, belge, fotoğraf ve çok sayıda kayda yer verildi. Bu rağmen elebaşını sınır dışı etmeyen ABD yönetimi, çok sayıda FETÖ mensubuna da kapılarını açtı. Erdoğan ile Trump görüşmesinde başta elebaşı Gülen olmak üzere örgüt mensuplarının ABD'deki durumları da masaya yatırılacak.
Kördüğüm: Suriye ve YPG unsurları
Erdoğan ile Trump'ın görüşmesindeki en önemli konu hiş şüphesiz Suriye'deki son durum ve özellikle PYD/YPG unsurları ile Fırat'ın doğusunda yaşanan gelişmeler.
Bir yandan PKK elebaşıları için ödül koyan ABD'nin diğer yanda PYD/YPG'li komutanları himaye edip, ABD'li askerlerle PYD/YPG'li teröristlerin aynı cephede savaşması gibi konulardan duyulan rahatsızlık Trump'a doğrudan bir kez daha aktarılacak.
- Mehmetçik ile ABD askerinin Münbiç'te ortak devriyeye başlamasının ardından ABD unsurlarının PYD/YPG unsurlarıyla da devriyeye başlamasının bölgedeki işbirliğini ciddi anlamda zedeleyeceği de konuşulacak konular arasında.
Hatırlanacağı üzere Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD'li askerlerin PYD/YPG unsurları ile devriye atmasınının ardından, "Kabul etmemiz mümkün olmayacağı gibi, böyle bir durum kesinlikle sınırda ciddi olumsuzluklara neden olur. Ben inanıyorum ki Sayın Trump ile konuştuğumuzda da herhalde bu konuyla ilgili süreci durduracaklardır diye düşünüyorum" demişti.
Doğu Akdeniz ve Ege'deki kararlılık da ABD yönetimiyle paylaşılacak
Paris'te gündeme gelecek bir diğer konunun ise Türkiye'nin Doğu Akdeniz ve Ege'deki kararlılığı olabileceği belirtiliyor. Türkiye, Doğu Akdeniz'de herhangi bir 'oldubitti'ye izin vermeyeceğini daha önce bir çok kez ilan etmişti.
Aynı şekilde Yunanistan'ın Ege Denizi'ndeki karasularını 12 mile çıkarmak istemesini de 'savaş sebebi' sayabileceğini ilan eden Türkiye'nin, her iki bölgedeki gelişmelere dair tezlerini ABD yönetimine doğrudan iletmesi bekleniyor.
