Bahçeleri yıkmayın gri duvar boyayalım

-Yorumladığınız ayetin sizdeki karşılığı nedir? Neml Suresi 40. ayet “Bu Allah’ın lütfundandır” manasına geliyor. Yeteneğim, tüm imkânlarım, sahip olduğum her şey Allah’ın bana bahşettiği nimetlerdir. Hayatımı bunun bilinciyle yaşamaya çalışıyorum. İnsanlar bir şeyleri kendilerinin başardıklarını sanıyorlar. Ortada bir çaba var ama bu, O bize ihsan etmeden olabilecek bir şey değil, bunun farkında olmak gerek. Benim ve bütün Müslümanlar için çok şey ifade eden bir ayet.

İstanbul duvarları üzerinden başlayan tartışma graffiti sanatını gündeme getirdi. Sokaklarda MET olarak bilinen Muhammed Emin Türkmen, bu sanatın en eski icracılarından. Trabzon Meydanı’ndaki son çalışmasında hat sanatı ile graffitiyi buluşturdu ve Hattat Hasan Çelebi’nin bir eserini yorumladı. Meydanda salgın nedeniyle namaz kılındığını gören sanatçı, suret yerine hat yapmayı daha doğru bulmuş. Çanakkale Zaferi’nden Ömer Halisdemir’e, göçmen sorunlarından spor olaylarına kadar birçok farklı konuda boyalarını konuşturan MET, bu çalışmanın hikayesini anlatırken İstanbul’daki tartışmaları da yorumladı.

Hat sanatından bir örneği grafiti ile duvara çalışma projesi nasıl doğdu? Hedefiniz neydi?

Yerel çizimler yapmak için Trabzon’a gitmiştik. Duvarın bir tarafına Trabzonspor’la ilgili bir çalışma yaptım. Diğer taraf için çalışmaya başlamadan önce insanların o meydanda namaz kıldığını gördüm. Pandemi nedeniyle sosyal mesafeyle namaz kılanlar meydandaki bu duvarın önüne kadar geliyorlardı. Ben de oraya suret yapmanın doğru olmayacağını düşündüm.

Geleneksel sanatlarla graffitiyi birleştirme fikri çoktandır aklımdaydı. Yetkililerle bunu paylaştım ve kabul gördü. Çok heyecanlandım. Usta Hattat Hasan Çelebi’nin sağlığı el vermediği için oğlu Mustafa beyle buluştuk, çok iyi karşıladılar ve projeyi gerçekleştirdik.

MİLİMETRİK HARFLERE SADIK KALMAK ZORDU

Hattat Hasan Çelebi’nin tepkisini merak ediyorum. Talebinize kendisi nasıl karşılık verdi?

Oğlu Mustafa Çelebi kendisine benden ve projeden bahsetmişti. Yaptıklarıma göz atmış.

Kendisinin atölyesine gittim ve çizdiğim taslağı sundum. Sakin ve dikkatli şekilde inceledi, hatalarımı gösterdi. Çok olumlu yaklaştı.

Hatalarımı düzelttikten sonra da uygulayabileceğimi söyledi.

Yapım aşamasında nelere dikkat ettiniz? Hislerinizi paylaşır mısınız?

Hat sanatı milimetrik hesapla yapılıyor. İlk amacım Hasan Çelebi’nin eserine zarar vermeden uygulamaktı. En çok harfleri oturtmakta zorlandım.

Milimetrik şekilde yan yana getirilen harflere sadık kalmak çok zordu. Manevi anlamda ve görsel olarak çok heyecan duyduğum bir iş oldu. Dünyada usta kabul edilen bir hattat, bana güvenip çalışmasını emanet etmişti.

Sorumluluğumun farkındaydım, hakkını vermem gerekiyordu.

GRAFFİTİ İLE HAT ARASINDA MANA FARKI VAR

Diğer işlerinizden farkı neydi?

Normalde isimlerimizi yazıyoruz ama bu kez Allah’ın kelamını yazıyorduk, çok dikkatli olmamız gerekiyordu.

Graffitide kendi adını en güzel şekilde yazmaya çalışırsın ama hat sanatında Allah kelamını en güzel şekilde yazmaya çalışırsın.

İki sanat arasındaki en büyük fark bence bu. Graffiticiler benliği ön plana çıkartırken hattatlar hiçliği kabul ediyor. Graffitide bu bir kültür elbette ama temelde çok büyük bir mana farklılığı var.

Son günlerde İstanbul duvarları da hareketli. Çimenlerin yerini geometrik desenler aldı. Bu konuya bakışınız nasıl? Grafitiyi olumlu mu etkiler yoksa yeşilin kalmasından yana mısınız?

İstanbul duvarları üzerinden yapılan bu tartışmanın, siyasetçilerin kendi aralarındaki rekabete malzeme olduğunu düşünüyorum. Yapan ve karşı çıkan yer değiştirseydi yine aynı tartışma olacaktı.

Bütün duvar bahçelerini yıkıp graffiti yapmayı yanlış buluyorum. Boş duvarlar değerlendirilebilirdi. Burada bakım masrafı gibi bahaneler inandırıcı gelmiyor. Duvar bahçelerini yıkıp yerine bir şeyler yapma işinde büyük bir israf söz konusu. Her yerde duvar bahçesi olacak diye bir kural da yok ancak duvarlarda graffiti görmek isteyenler de vardır.

Yetkililer varolan bahçelerin bakımını yapıp boş kalan gri duvarları graffiticilere bırakıyoruz diyebilir. Bir de enteresandır, kimse çizimin detayına bakmıyor. Sanatçı arkadaşımı yaptığı bu çalışma için tebrik ediyorum. Keşke eleştiriler neden soyut çalışma yapıldı, bu kadar renkli yapılmasa mıydı şeklinde olsaydı. Graffiti sanatı, partilerin siyasi fikir ayrılıklarına malzeme edilmemeli.

#Graffiti

#Muhammed Emin Türkmen