İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Güler Doğan Averbek’in yürüttüğü "Berlin Devlet Kütüphanesinde Bulunan Kayıtsız Türkçe Yazmaların Tespiti" projesi kapsamında yapılan çalışmalar sırasında tespit edilen temlikname, Berlin Devlet Kütüphanesinde düzenlenen bir etkinlikte sergilendi. Averbek, padişah tarafından verilen beratın bir çeşidi olan ve mülk ihsan edildiğini gösteren temliknamenin 2. Murat’ın ilk saltanat dönemine ait ve bu türde Avrupa’nın en eski belgesi olduğunu söyledi. Hicri 845 (Miladi 1441) tarihli berat, 2. Murat tarafından dönemin veziri Fazlullah Paşa’ya devlete sağladığı yararlar neticesinde bugün Bulgaristan sınırları içinde kalan Saruhan Sancağı'na bağlı Batıkon köyünün tüm müştemilatıyla verildiğini gösteriyor.
Averbek, "Bizim için eski olması belgeyi önemli kılan bir unsur. 2. Murat döneminden çok fazla bu türde esere sahip değiliz bugün. Şahitlerin isimleri oldukça dikkat çekici. Çandarlı Halil Paşa var aralarında. Yine burada Osmanlı idari teşkilatı açısından öne çıkan bir husus var. Biz o tarihte henüz defterdar makamının tesis edilmiş olduğunu görüyoruz. Bu da tabii belgeyi yine önemli kılan unsurlardan biri" dedi. Belgenin okunabilir durumda olduğuna işaret eden akademisyen, "Bunlar şahıslara verilen belgeler olduğu için şahıs bunu kendisi muhafaza ediyor. Tabii üst tarafına bir deri yapıştırmış, özellikle tuğra bölgesini koruyabilmek için. Bu sayede tuğra korunmuş” şeklinde anlatıyor. "Burada belgeyi gördüğümüz zaman içinde bulunduğu durum çok içimizi acıttı" diyen Averbek, Berlin Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri Prof. Dr. Cemal Yıldız’ın konuyla ilgilendiğini, yapılan görüşmeler sonucunda Berlin’deki iş insanı Vahap Bayram’ın katkılarıyla 15. asra ait olan belgenin restore edileceğinden memnuniyet duyduğunu kaydetti.
Binlerce kayıtsız var
- Berlin Devlet Kütüphanesinde bin 300’den fazla kayıtsız Türkçe yazma bulunduğunu ifade eden Avberk, “Üniversitemin desteğiyle yazmaların her biri için tespit fişini oluşturabilmek amacıyla buraya geldim. Temliknameyi onların arasında gördüm. Kataloglanmadığı için şu an araştırmacıların kullanımına kapalı. Ama oluşturduğumuz tespit fişiyle ve restore edildikten sonra incelemeye açık hale gelecek.” şeklinde konuşuyor.
