Türk resmine damga vuran ressamlardan Sabiha Rüştü Bozcalı'nın hayatını ve işlerini konu edinen sergi sanatçının şimdiye dek kapsamlı olarak incelenmemiş üretimini kamuya açıyor. Aynı zamanda bir tarihi de yansıtan bu sergi sanatçının SALT'a bağışlanan arşivinden, Taha Toros arşivinin Bozcalı bölümündeki bazı belgelerden ve aile koleksiyonunda yer alan tablolardan oluşturuldu. Bozacalı'nın kültür tarihindeki rolüne ışık tutmayı amaçlayan sergide çeşitli desen, resim, fotoğraf, günlük, mektup ve kartpostalları ile katkıda bulunduğu yayınlar yer alıyor.
Sabiha Rüştü Bozcalı, Dâhiliye Nazırı Memduh Paşa'nın sanatkâr kızı Handan Hanım ile Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Paşa'nın oğlu Amiral Rüştü Paşa'nın ikinci çocuğu... 1908 doğumlu Bozcalı 5 yaşındayken annesinin oyuncak yerine kendisine verdiği boya kutuları ve renkli kalemlerle çizime başladı. 15 yaşındayken resim eğitimi için Berlin'e gönderildi ve dönemin tanınmış ressamlarının atölyelerinde çalışma fırsatı buldu. Kariyeri şekillenirken manzara ve natürmortlar yaptı ama özellikle portreleriyle dikkatleri üzerine çekti.
Bozcalı çok yönlü bir isim. Cumhuriyete geçiş dönemi ressamlarından biri olmasının yanı sıra Türkiye'nin de ilk kadın illüstratörlerinden... SALT'ta açılan arşivi de Bozcalı'nın bu serüvenine tanık ediyor ziyaretçileri...
Sergi sanatçının el yazısıyla yazdığı özgeçmişiyle başlıyor ve tüm hayatına odaklanıyor... Dönemin tanınmış isimlerinden Nezihe Araz, Cahit Uçuk ve Refii Cevad Ulunay gibi yazarların eserleri için illüstrasyonlar yapan Bozcalı, edebiyat ve tarih tutkunlarının yakından tanıdığı Reşad Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin çizimlerini yapan isim olarak ön plana çıkıyor. İkilinin dostluğu 1953 yılında Milliyet gazetesinde başlamış. Bozcalı Milliyet'e davet edilmiş fakat Reşad Ekrem Koçu "Ben bir kadınla çalışmam" deyince Peyami Safa söze girerek "Ben çizimlerini gördüm sen de memnun kalacaksın" karşılığını vermiş ve ikili çalışmaya başlamış. İş ilişkisi kısa sürede sıkı dostluğa dönüşmüş ve Koçu gazete değiştirdikçe Sabiha Bozcalı da onu takip etmiş. Sergide Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi çalışmasının yanı sıra Patrona Halil, Osmanlı Padişahları, Yeniçeriler gibi eserlerini ve buradaki Bozcalı çizimlerini görmek mümkün.
Sergiyi gezerken karşımıza birden aralarında Adnan Menderes'in de yer aldığı Yassıada çizimleri çıkıyor. Bozcalı'nın kuzeni Nazlı Tlabar 1960 darbesinden sonra Adnan Menderes ile birlikte yargılanmış ve bir süre Yassıada'da bulunmuş. Bozcalı da yargılama sürecini takip etmiş ve Yassıada Mahkemesi'ni çizimlerine konu etmiş. Bu çizimlerin hikayesini SALT Araştırma ve Programlar Direktörü Lorans Tanatar Baruh'a sorduk. Baruh çok fazla detaya ulaşamadıklarını belirterek şunları söyledi: "Bozcalı'nın kuzeni Nazlı Tlabal o dönemde yargılananlar arasında. Bu sebepten dolayı Bozcalı da orada bulunmuş belli ki. Bu çizimleri kendisi için mi yaptığı yoksa bir gazetenin ya da derginin mi ondan istediği hakkında bir bilgimiz yok. Bunların tamamlanmış çizimler olduğunu gördüğümüzde muhtemelen bir gazetenin talebi üzerine yaptığını söyleyebiliriz. Aynı şekilde “Aslan” lakabıyla Galatasaray'ın simgesi olarak aslanın kullanılmasında payı olan teyzesinin eşi Nihat Bekdik de yargılanan isimlerden... Bekdik beraat ediyor Nazlı Tlabal bir süre daha orada kalıyor."
Bozcalı 1938-1943 yıllarında, belirli sanatçıların Anadolu şehirlerini resmetmekle görevlendirildiği Yurt Gezileri'ne davet edilen ilk kadın ressam. Bunu göz önüne alınca toplumun yeni bir kültürel kimlik oluşturma sürecini belgeleyen bir isim diyebiliriz. Şehirdeki endüstriyel gelişim sürecini yansıtmak için 1939'da Zonguldak'a gönderilmiş. 1946'da adı TEKEL olarak değiştirilen İnhisarlar İdaresi ve Yapı Kredi Bankası gibi önemli kurumlar için yaptığı çizimlerle reklam ve yayıncılık alanlarında dönüşüm geçirmekte olan görsel anlatım diline katkıda bulunmuş. 1953'ten itibaren Milliyet, Yeni Sabah, Hergün, Havadis, Cumhuriyet ve Tercüman'da gazete ressamı olarak çalışmış.
