Mağara resimlerinden bugüne kadar karşılıklı kurduğumuz iletişim pek çok değişime uğradı. Bugün ise hemen her şey görsel üzerinden ilerliyor. Artık okumuyor, bakıyor, izliyoruz. Böyle bir dünyada ‘çizgiyi okumak’ ayrı bir önem kazanıyor. Mete Çamdereli’nin Ketebe Yayınları’ndan çıkan Çizgiyi Okumak kitabı ise bu yeni dünyanın yeni iletişim dili içinde bize bir sanatçıyı okuyabilmek üzerine bir yöntem gösteriyor.
Kitap alt başlığında da belirtildiği gibi Hasan Aycın çizgilerinde görselin inşaası üzerine bir inceleme. Hasan Aycın çizgileri üzerine bugüne kadar yapılan başka önemli çalışmalar da var. Cemal Şakar ve Ömer Lekesiz’in kitaplarının yanına şimdi bir de Çamdereli’nin Çizgiyi Okumak çalışması eklendi. Kitap boyunca Aycın’ın kurduğu görsel dünyanın iletişim dili farklı bir yöntem sunularak ayrıntılarıyla inceleniyor.
YAN YANA BİR YAPI
Kitaba bir önsöz de yazan Cemal Şakar, Aycın hakkında yazılan kitapları anarken şu hususa dikkat çekiyor: “Ömer’inki (Lekesiz) kavramlardan hareketle , özellikle imge ve simgenin merkeze alındığı bir çözümle oldu. Benimkisi, çizgileri belirli kategorilerde toplayıp anlamın derdine düşmekti. Mete’ninki çizgileri bir yöntem dahilinde okumak oldu. Sanki bu üç kitap yan yana konduğunda kendi eksiklerini birbirleriyle tamamlayacak bir yapı arz ediyor; tıpkı birbirimizle ilişkilerimizde olduğu gibi.”
Çamdereli’nin çizgiyi okumak için önerdiği yöntem üç temel üzerine oturuyor. Yani Aycın’ın üç çizgisi üzerinden yola çıkılıyor. Bunların ilki Bocurgat isimli kitapta yer alan ‘Ahir Zaman Ateşi’dir. Çamdereli ‘ikonografyadan simgeciliğe, ikonolojiden simgebilime’ giden yolda Aycın’ın çizgisini anlamlandırmaya çalışıyorr. Bu uzun yolda, bütüne ulaşacak her noktayı ayrı ayrı inceliyor. Çizginin başı, kolu, elindeki ateş ve hatta kılık kıyafeti bile ayrı ayrı ele alınarak simgesel bağlamda bir zemine oturtulmaya çalışılıyor. Çamdereli sonuç olarak ise bu çizgi için şunları söylüyorr: “Ahir Zaman Ateş, evrende insanın konumunu belirlemeye çalışıyor. Fehmettiği değerleri ve değer ilişkilerini gülmeyen ama güler yüzlü tasarımıyla anlatılandırıyor. Hiç şakası olmayan ve kesinlikle hiç şaka yapmayan sayısız Hasan Aycın çizgisi de tıpkı ‘ahir zaman ateşi’ gibi çözümleyici gözlüklerini takmış görsel okurunu bekliyor ve , hiç kuşkusuz , çoğul okumalrla paylaşıldukça anlamlama alanı daha da derinleştirilebilecek Hasan Aycın çizgisi yeni bir anlatım imkanı olarak önümüzde duruyor.”
Yukardaki satırlardan da anlaşılacağı üzere, Çamdereli’nin sunduğu yöntem Aycın çizgisine farklı bir gözle bakmamızı sağlıyor. Onu derinleştiriyor ve görünenin ötesindeki dili için bir tercüme sunuyor. Tabi Çamdereli’nin sunduğu bu yöntem farklı çizgileri okumak için de önemli bir öneri barındırıyor. Aycın’ın çizgi dilini ve bu dilin tercümesini anlamak dünyanın farklı sorunlarına farklı bakış açıları getirecektir.
