Helenistik, Roma ve Bizans’a ev sahipliği yapan Ege’nin binlerce yıllık geçmişe sahip antik kentlerinde tarih yeniden canlanıyor… Anadolu’nun binlerce yıllık geçmişini dünya kültür mirasına kazandırmak için çalışan bilim insanlarının özverili faaliyetleri pandemi döneminde de devam ediyor. Bu kapsamda Aydın’daki Nysa Antik Kenti ve İzmir’de Teos Antik Kenti’nde yürütülen kazılar yeniden başladı. Her iki kentte de tarihi yapılar ayağa kaldırılırken, yeni eserler keşfediliyor.
NYSA’DA ANITSAL ÇEŞME KEŞFEDİLDİ
Aydın’da yer alan Nysa Antik Kenti’nde restorasyon çalışmaları pandeminin kısıtlı koşullarına rağmen tüm hızıyla sürüyor. Salgın nedeniyle ara verilen kazı çalışmaları Temmuz’da tekrar başladı. Tarihi M.Ö. 3.yüzyıla dayanan Roma döneminin mimari, şehir planlaması ve mühendisliğinin en etkileyici örneklerinden olan eğitim ve kültür kenti Nysa’da yürütülen kazı ve araştırma çalışmaları sonucu kentin Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde kesintisiz biçimde yerleşim bölgesi olarak kullanıldığı tespit edildi. Başkanlığını Doç. Dr. Serdar Hakan Öztaner’in yaptığı kazılarda şimdiye kadar Tiyatro’da, gymnasionda, Agora’da, Yaşlılar Meclisi’nde, Kütüphane’de, forumda, çarşı bazilikasında, cadde-sokak sisteminde çalışmalar yapıldı.
Eğitime verdiği önemle bilinen Nysa Antik Kenti’nde yapılan çalışmalar bu tarihi bilgiyi doğrular nitelikte… Kentte eğitim amaçlı kullanılan yapılardan biri genç erkeklerin eğitildiği Gymnasium, diğeri ise Anadolu’nun iyi korunan örneklerinden biri olan Kütüphane. Strabon, Nysa Gymnasium’unda eğitim veren ünlü kişileri sayarken kendisinin de gençken Aristodemos’un tüm derslerini Nysa’da takip ettiğinden bahsediliyor. Türkiye İş Bankası’nın desteğiyle gerçekleşen kazı çalışmalarında . Nysa Antik Kenti’nin doğu-batı yönündeki ana arteri olan Sütunlu Cadde kazılarının yanı sıra belgeleme, koruma, onarım, restorasyon yapılıyor.
Doç. Dr. Serdar Hakan Öztaner, “Kazılarımız pandemi nedeniyle alınan tedbirler doğrultusunda daha küçük bir ekiple temmuz başından bu yana sürüyor. 2013 yılında keşfedilen Sütunlu Cadde ile meclisle agora arasından gelen caddenin kavşak noktasındaki kazı çalışmalarında bu yaz anıtsal bir çeşme yapısı tespit ettik. Yaklaşık 14 metre ön cephe genişliği olan ve havuz derinliği 2,5 metreye ulaşan, Roma döneminde insanların serinlediği anıtsal çeşme M.S. 2. yüzyıla tarihlendiriliyor. Araştırmalarımıza devam ediyoruz. Kazı çalışmaları sonucunda anıtsal çeşmenin geneline dair önemli bilgilere ulaşabileceğiz.” dedi.
TEOS’TA DİONYSOS İHTİŞAMI
İzmir’in bir başka arkeolojik durağı Teos Antik Kenti’nde ise Covid-19 salgını nedeniyle ara verilen kazı çalışmaları 1 Haziran’da start verdi. Kazı ekibi tüm önlemleri alarak tarihin ayağa kaldırılması için özveriyle çalışıyor. 3 bin yıllık bir uygarlık mirasına ev sahipliği yapan Teos’un en önemli noktalarından biri Anadolu’daki en büyük Dionysos Tapınağı’na sahip olması. Bu noktada kentteki Dionysos çalışmaları arkeoloji ve tarih meraklılarının merceğinde… Dionysos Tapınağı’nın yanı sıra; Helenistik ve Roma dönemi kalıntıları, akropol, antik tiyatro, sarnıç, antik liman ve Dionysos Sanatçılar Birliği yer alıyor. Mimarı Prieneli Hermogenes olan Dionysos Tapınağı’nda süren çalışmalarla yapının tamamen gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor. Kazı başkanı Prof. Dr. Musa Kadıoğlu başkanlığında “Bu tapınak Helenistik Dönem’den günümüze ulaşan önemli yapılardan biri. Türkiye’deki en büyük Dionysos Tapınağı olması nedeniyle burada amacımız Romalı mimar ve mühendis Vitruvius’un, yapının mimarı olan Hermogenes hakkında söylediklerini teyit edebilmek, Hermogenes’in teoremlerinin ne kadar doğru olduğunu ve günümüze ulaştığını ortaya çıkarabilmektir” diyor.
Teos, tarihi ve kültürel zenginliğinin yanı sıra doğal güzellikleriyle de dikkat çekiyor. Bölgenin biyolojik çeşitliliğini merak eden doğa gözlemcileri için kentin arkeolojik levhalarının arka yüzünde kent florasına ve faunasına dair bilgilere ulaşılabiliyor. Bugüne kadar 350’den fazla bitki türünün tespit edildiği antik kentte bin yaşını aşmış anıtsal zeytin ağaçları bulunuyor.
