‘Kırk Hadis’ geleneği, Hadis İlminde farklı bir yeri olan, biraz da Peygamber Efendimize duyulan muhabbetin tezâhürü olarak ortaya çıkan bir uygulamadır. O yüzden Hadis ilmi ile meşgul olan her muhaddisin mutlaka bir kırk hadis çalışması veya denemesi vardır. Bu gayret, Hazret-i Peygamberin hadislerinden kırk adet ezberleyip hayatına tatbik edenler için ifade edilen müjdelerden dolayı ortaya çıktığı muhakkaktır. Daha çok toplum hayatına ve sosyal hadiselere rehberlik eden kısa ve öz ifadelerden oluşan kırk hadis kitapları, kolay ezberlenebilen ve kolaylıkla hayata uygulanabilen hadislerden seçilir. Hadis edebiyatı içerisinde bu türden çalışmaların sayısını yüzlerle ifade edebiliriz.
Şunu ifade etmek gerekir ki, Hazret-i Peygamberin hayatı biz ümmeti için en güzel örneklerle doludur. O’nun güzel hayatından bize intikal eden sünnet-i seniyyesi hadîs-i şerîflerle kayıt altına alınmış ve Hadis İlmi sayesinde günümüze kadar gelmiştir. Efendimiz’in sünnetini İslam âlimleri üç kısma ayırmışlardır: Birincisi, Efendimizin kavli yani sözleri. İkincisi, fiilleri. Üçüncüsü ise takrirleri yani ashâb-ı kirâmın yapmış olduğu fiiller karşısında herhangi bir şey söylememesi yani onaylaması. İslam’ın yegâne şâri’si Kur’ân-ı kerimdir. Sünnet ise bir manada Kur’ân’ın tefsiri ve açıklayıcısıdır. Yani Mutlak Şâri Allah, mecâzî şâri ise Efendimiz aleyhisselamdır. Dolayısı ile Kur’ân-ı Kerim’in hükümleri ne kadar mühimse Rasûlullahın tatbiki o denli ehemmiyetlidir. Hadis İlmi ile ilgili ilmi eserlerde Hadis Edebiyatı’nın gelişimi veya Hadis Tarihi ile ilgili teferruatlı bilgilere ulaşabiliriz. Başta İmam Buhârî, Müslim, Tirmîzî ve onların büyük bir titizlikle tasnif ettikleri sahih hadis kitapları bizim için hadislerle İslâmı anlama açısından başvuru eserleridir.
Kütüb-i Sitte olarak Hadis İlminde önemli yeri olan eserleri belki bu eserin muhtevasının anlaşılması bakımından burada zikretmek yerinde olacaktır. Sahih-i Buhârî, Sahih-i Müslim, Sünen-i Nesâi, Sünen-i Tirmîzi, Sünen-i Ebû Dâvûd, Sünen-i İbn Mâce. Hadis ilmine az bir merakı olan her bir insanın bu eserlerle ilgili en asgari düzeyde genel kültürü olması lazım. Efendimizin hayatı, sosyal hayatın her alanına örnek teşkil edecek zenginliktedir. Her kim kendi hayatına bir nümûne aramak isterse onu Efendimizin hayatında bulabilir. Dolayısı ile hayat akışında çıkabilecek problemlerin cevabını da O’nun hayatında bulabilir. Aile hayatı başta olmak üzere, ferdi hayata, iş hayatına veya devlet yönetimi ile ilgili genel prensiplere kadar Rasûlullah’ın hayatında en güzel ve en doğru örnekler vardır. Kırk Hadis geleneğinin çıkış noktasına baktığımızda rivayeti zayıf ta olsa bir kaç Hadîs-i şerif’in bu yönde önemli teşvîki olmuştur.
Kırk Hadis, çeşitli konulara dair kırk tane hadîsi ihtivâ eden eserlerin ortak adıdır. Arapça’da erbaûn hadîs, Farsça’da çihil hadîs, Türkçe’de kırk hadîs diye anılan kitap türü, II. (VIII.) yüzyılın ikinci yarısından itibaren ortaya çıkmış olup konuyla ilgili derleme faaliyeti, “Ümmetimin dinî işlerine dair kırk hadis derleyen kimseyi Allah Teâlâ fakihler ve âlimler topluluğu arasında diriltir” mealindeki zayıf bir hadise dayanmaktadır.
Bu hadisin çoğu rivayeti “ümmetime kim kırk hadis ezberletirse”, bazısı”ümmetimden kim kırk hadis ezberlerse” veya “kim kırk hadis öğrenirse” diye başlamakta, “dînî işlerine dair”, “sünnete (veya benim sünnetime) dair” ifadeleriyle bu hadislerin niteliğine açıklık kazandırılmaktadır. Kırk hadis nakliyle ilgili rivayetler Hz. Ali, Abdullah b. Mesûd, Muâz b. Cebel, Ebü’d-Derdâ, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Abbas, Enes b. Mâlik, Ebû Hüreyre, Ebû Ümâme, Câbir b. Semüre, Abdullah b. Amr b. As ve Ebû Saîd el-Hudri’ye nispet edilmektedir. Bu rivayetin farklı tariklerinde yer alan; kırk hadis derleyerek Allah tarafından fakih olarak yazılma, kıyamet gününde fakih ve âlim olarak diriltilip haşredilme, Resûl-i Ekrem’in şefaatine nail olma, cennet kapılarının hangisinden isterse ondan girme ve âlimler zümresinde yazılıp şehitler zümresinde haşredilme ümidi birçok âlimi kırk hadis kaleme almaya yöneltmiştir
Şefika Kaya Meriç’in özenle hazırladığı bu kitap, kırk hadis geleneğine farklı bir boyut kazandırmış, sadece kırk hadisleri ifade etmekle ve toplamakla yetinmemiş, her hadisi bir konu ile izah etme yoluna gitmiştir. Özellikle hanımlarla ilgili soysal konulara ışık tutacak şekilde izahların yer aldığı kitap kırk farklı konudan oluşmaktadır. Her bir konu kitaptan istifade edilerek bir sohbet veya vaaz konusu olabilecek mevzulardan oluşuyor. Dolayısı ile “Gönül İncileri” ismini taşıyan bu eser kırk hadis ve açıklamasından oluşmaktadır. Muhtelif zamanlarda yazılan ama her birisi birbirinin mütemmimi olan bu yazılar genellikle hanımlara yönelik mevzuları ihtivâ ediyor. Daha çok aile ve sosyal hayatta karşılaşılan problemlere Nebevî bir bakış açısı ile çözümler getiren yazılardan oluşan bu eser Hanımlar için Kırk Hadîs-i Şerîf üst başlığı ile belki de alanında ilk olma özelliği taşıyor. Tabii her bir hadîs-i şerîf Efendimiz’in fem-i muhsinlerinden çıktığı için Gönül İncileri olarak ifade etmeyi uygun görmüş. Sonuç olarak şunu ifade edebiliriz ki İslam kültüründe Kırık Hadis geleneği aşina olduğumuz bir durumdur. Ve bu biz Müslümanların Efendimizin Hadîs-i Şerîflerini ezberleme ve ezberletme hususunda faydalı olmuştur. Bu kitapta bulunan bu hadîs-i şerîfleri de bu mülahaza ile dikkate alabilir, ezberleyebiliriz. Veya hadîs-i şerîflerin ışığında yer verilen açıklamaları sohbet ortamlarında Efendimiz’e (s.a.v.) gösterdiğimiz muhabbetin gereği olarak okuyabiliriz.
- Kitabın künyesi:
- Peygamber Efendimiz(s.a.v)’in Dilinden Gönül İncileri
- Şefika Kaya Meriç
- Erkam Yayınları
- 2018
- 266 sayfa
